Tiêu chảy cấp do Rotavirus đến hẹn lại lên

Rotavirus là tác nhân gây tiêu chảy cấp thể nặng ở trẻ nhỏ, thường gặp nhất trên thế giới cũng như tại Việt Nam . Rotavirus có thể sống lâu ở môi trường ngoài cơ thể nên có khả năng lây nhiễm rất cao. Chúng tấn công nhanh vào hệ tiêu hoá còn non yếu của trẻ, gây tiêu chảy nặng, mất nước và có thể đe doạ tử vong.

Trên toàn thế giới, ước tính mỗi năm có khoảng 610.000 trẻ tử vong do Rotavirus. Đặc biệt, tỉ lệ này chiếm rất cao ở các nước đang phát triển. Điều đáng nói hơn là có đến 95% các trẻ đều bị nhiễm Rotavirus ít nhất một lần trước khi lên 5 tuổi.

Rotavirus có khả năng tồn tại và sống dài ngày trong môi trường. Chúng có mặt ở khắp nơi, trên các đồ vật xung quanh trẻ như: bàn ghế, sàn nhà, tay vịn cầu thang, tay nắm cửa, đồ chơi, nguồn nước, các vật dụng trong gia đình (chén bát, ly uống nước),…

Virus lây truyền từ phân người bệnh lên các đồ vật trong môi trường, đặc biệt là qua bàn tay. Đối với trẻ dưới 1 tuổi, nguy cơ bị nhiễm Rotavirus rất cao. Do bé thường hay bò lê trên sàn nhà, cầm nắm đồ chơi rồi đưa tay vào miệng.

Triệu chứng và hậu quả do Rotavirus gây ra

Sau khi bị lây nhiễm khoảng 12 giờ đến 4 ngày, triệu chứng bắt đầu thể hiện. Trẻ thường bị ói sau đó là tiêu chảy và sốt vừa phải.

Ói xuất hiện trước tiêu chảy 6 đến 12 giờ và có thể kéo dài khoảng 2 – 3 ngày. Bé ói rất nhiều vào ngày đầu và giảm khi bắt đầu tiêu chảy. Chính vì trẻ ói nhiều nên bù dịch bằng đường uống khó có tác dụng.

Sau đó, bé tiêu phân lỏng toàn nước, có lúc có màu xanh, có thể có đàm nhớt nhưng không có máu. Trẻ có thể bị tiêu chảy hơn 20 lần một ngày. Vì vừa bị ói và tiêu chảy cùng lúc, nên trẻ bị nhiễm Rotavirus bị mất nước và mất chất điện giải nhiều, nhanh chóng rơi vào mất nước giai đoạn nặng; nếu không được chăm sóc thích hợp, nhiều trẻ phải nhập viện với tình trạng trụy tim mạch.

Mức độ tiêu chảy tăng trong vài ngày, sau đó giảm dần. Đa số các trẻ sẽ hết tiêu chảy sau 4 – 8 ngày. Tuy nhiên có trẻ vẫn còn tiêu lỏng đến 2 tuần dù đã khoẻ, chơi, đòi ăn trở lại.

Thời gian bệnh thường từ 3 đến 9 ngày, nhưng có khi tiêu chảy kéo dài đến 3 tuần. Rotavirus tấn công mạnh nhất vào các bé trong giai đoạn từ 3 tháng đến 24 tháng tuổi.

Tiêu chảy cấp do nhiễm Rotavirus gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng và có thể ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và tinh thần của trẻ: có thể bị sụt cân và suy dinh dưỡng kéo dài sau khi tiêu chảy đã hồi phục.

Điều trị và chăm sóc trẻ tiêu chảy

Hiện nay, chưa có thuốc điều trị đặc hiệu đối với Rotavirus, chỉ điều trị triệu chứng như hạ sốt bằng paracetamol, bù mất nước bằng đường uống với gói Oresol pha trong 1 lít nước đun sôi để nguội hoặc truyền dịch tĩnh mạch, dinh dưỡng thích hợp. Trẻ đang bệnh tiêu chảy thải ra theo phân một lượng rất lớn virus. Vì vậy, có thể dễ dàng lây sang trẻ khác và người chăm sóc nếu bị vấy nhiễm phân trẻ bệnh. Nếu tại nhà trẻ, cần phải tách riêng nhóm trẻ bệnh và có người chăm sóc riêng. Người chăm sóc cần chú ý rửa tay sạch trước khi chuẩn bị thức ăn cho trẻ, sau khi thay tã cho trẻ.

Phòng bệnh

Rotavirus rất dễ lây nhiễm. Điều đáng nói là các biện pháp vệ sinh, tiệt trùng thông thường như đối với vi khuẩn và virus khác, không đủ bảo vệ trẻ khỏi bị lây nhiễm Rotavirus. Vì thế, phòng ngừa bàng vắc-xin là biện pháp được Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo sử dụng. Do bệnh thường gặp và triệu chứng nặng hay xảy ra ở trẻ rất nhỏ nên trẻ cần được phòng ngừa bằng vắc-xin càng sớm càng tốt. Hiện nay, tại các trung tâm y tế và bệnh viện đã có loại vắc-xin dạng uống phòng ngừa tiêu chảy do Rotavirus rất hiệu quả. Các bà mẹ có con dưới 6 tháng tuổi nên đưa trẻ đi uống vắc-xin để bảo vệ trẻ khỏi sự tấn công của Rotavirus. Phác đồ chủng ngừa bao gồm 2 liều vắc-xin uống, sử dụng cho trẻ từ 6 tuần tuổi đến 6 tháng tuổi, khoảng cách tối thiểu giữa 2 liều vắc-xin là 1 tháng.