Liên hiệp các hội và khoa học kỹ thuật Việt Nam
Thứ sáu, 24/03/2006 00:25 (GMT+7)

Thẻ bài thời Nguyễn và sưu tập thẻ bài ở Bảo tàng Mỹ thuật cung đình Huế

Trong Bảo tàng MTCĐ Huế có một sưu tập cổ vật thời Nguyễn, làm bằng nhiều chất liệu khác nhau, nhưng được gọi chung bằng một cái tên là thẻ bài. Đây là tên dùng để gọi một nhóm vật dụng, Hán tự ghi là “Bài”, nghĩa là “cái bảng, mảnh ván đề chữ làm dấu hiệu để yết thị; chiếc thẻ dùng để làm tin”. Từ tên chung là thẻ bài, tuỳ theo chất liệu làm nên chiếc thẻ mà có sự phân biệt là: kim bài: (bài bằng vàng); ngân bài (bài bằng bạc); mộc bài: (bài bằng gỗ); thạch bài: (bài bằng đá)…; hay tuỳ theo công năng của từng chiếc thẻ mà gọi là: bội bài: (bài để đeo); tín bài: (bài làm tín vật); lệnh bài: (bài giao việc)…

Những thẻ bài này là vật dụng đặc biệt, dùng để ghi công hay để phân biệt danh tính, phẩm hàm, địa vị, chức phận của các hạng quý tộc, quan binh thời Nguyễn. Theo khảo cứu của Đặng Ngọc Oánh trong bài Les distintions honorifiques annamites (B.A.V.H. No.4/1915) và của L. Sogny trong bài Les plaquettes des dignitaires et des mandarins à la Cour d’Annam (B.A.V.H. No.3/1926), thẻ bài gồm 2 loại: Một loại là những huân chương, huy chương để tưởng thưởng công trạng hay huy chương danh dự của triều đình ban tặng cho các bậc vương công, đại thần, binh sĩ và cả những người nước ngoài phụng sự cho triều Nguyễn. Loại kia là những “phục trang” đặc biệt để phân biệt địa vị, phẩm hàm của những hạng người khác nhau trong xã hội.

Ngoài ra, còn có những chiếc thẻ bài có giá trị như giấy thông hành, dùng để ra vào nơi cung cấm, hay được dùng như giấy uỷ nhiệm của quan lại cấp trên giao việc cho thuộc hạ. Từ năm Minh Mạng thứ 15 (1834), có thêm một loại thẻ bài khác, dùng để treo lên những cây thông ở đàn Nam Giao. Trước dịp lễ Tế Giao năm Giáp Ngọ (1834), nhà vua thân hành đến Trai Cung trong khuôn viên đàn Nam Giao, tự tay trồng 10 cây thông, rồi cho khắc thẻ bài bằng đồng để ghi nhớ sự kiện ấy. Noi theo việc này, từ đó về sau, các quan viên từ hàm Tứ phẩm trở lên, hàng năm đều phải lên đàn Nam Giao, tự tay trồng mỗi người một cây thông và cho khắc bài đồng hay bài đá để ghi nhớ danh tính, chức vụ, phẩm hàm của người trồng và ngày tháng trồng cây thông ấy.

60 năm sau ngày nhà Nguyễn cáo chung, phần lớn kim bài, kinh khánh, ngọc khánh… của triều Nguyễn đã trở thành cổ vật trong các bảo tàng và sưu tập tư nhân ở nước ngoài. Giới khảo cứu và dân chơi cổ ngoạn trong nước hiếm khi có dịp tận mắt chiêm ngưỡng những trân bảo ấy, may mắn lắm cũng chỉ nhìn thấy hình dáng “của hiếm” trong những catalogue in ấn ở ngoại quốc (những kim bài, ngọc bội, ngọc khánh trong các ảnh trước đây, trích từ catalogue The traditional awards of Annam của John Sylvester Jr. và Adrè Husken, Hamburg 2001).

Bảo tàng MTCĐ Huế còn lưu giữ 400 chiếc thẻ bài làm bằng các chất liệu: đồng, đá, ngà, sừng, gỗ… Tuy giá trị kinh tế của những chiếc thẻ bài này không cao, nhưng chúng hàm chứa bao điều thú vị về lịch sử, văn hoá và mỹ thuật của một thời đại đã qua xứng đáng hiện diện trong sưu tập của những người đam mê cổ ngoạn. Cổ vật tinh hoa xin trân trọng giới thiệu một số thẻ bài trong sưu tập thẻ bài thời Nguyễn của Bảo tàng MTCĐ Huế.

Nguồn: Cổ vật tinh hoa, số 12, tháng 5/2005, tr 22, 23

Xem Thêm

Yên Bái: Nghiên cứu di tích Lịch sử - Văn hóa vùng hồ Thác Bà
Ngày 29/10, tại huyện Lục Yên, Liên hiệp hội tỉnh phối hợp với Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch, UBND huyện Lục Yên và Hội Khoa học Lịch sử tỉnh đã tổ chức hội thảo Nghiên cứu di tích Lịch sử - Văn hóa vùng hồ Thác Bà phục vụ nhiệm vụ bảo tồn, phát huy giá trị và phát triển khu du lịch quốc gia hồ Thác Bà.
Hướng tới một ngành chăn nuôi an toàn, hiệu quả và bền vững
Ngày 18/10 tại thành phố Huế, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam phối hợp với Hội Chăn nuôi Việt Nam và Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề: Áp dụng quy trình chăn nuôi an toàn sinh học và tuần hoàn nâng cao hiệu quả sản suất trong chăn nuôi trang trại nhỏ và hộ gia đình.

Tin mới

Tôn vinh và tri ân một nghề cao quý nhất
Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 hằng năm là dịp để toàn xã hội tôn vinh và tri ân những người thầy, người cô đã tận tụy cống hiến cho sự nghiệp trồng người. Đây không chỉ là ngày lễ ý nghĩa trong ngành giáo dục mà còn mang tính nhân văn sâu sắc, gắn kết tinh thần “tôn sư trọng đạo” - truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc Việt Nam.
Mạng lưới cơ sở giáo dục đại học phải đáp ứng nhu cầu nhân lực chất lượng cao
Việc quy hoạch lại hệ thống cơ sở giáo dục đại học và sư phạm giúp các cơ sở này nâng cao chất lượng đào tạo, nghiên cứu và khả năng thích ứng với những thay đổi của xã hội và nền kinh tế, cần tính toán nhu cầu đặc biệt quan trọng của đất nước về nguồn nhân lực chất lượng cao như kỹ sư bán dẫn, kỹ sư vận hành đường sắt tốc độ cao…
Tập huấn nâng cao kiến thức về chuyển đổi số cho hội viên tại tỉnh Lào Cai
Trong hai ngày 15 – 16/11, Liên hiệp các Hội KH&KT Việt Nam phối hợp với Liên hiệp các Hội KH&KT tỉnh Lào Cai và Trường Cao đẳng Lào Cai tổ chức Hội nghị tập huấn “Nâng cao kiến thức về chuyển đổi số” tại Tp. Lào Cai. Hội nghị đã thu hút sự tham dự của hơn 100 đại biểu, học viên là hội viên của Liên hiệp các Hội KH&KT tỉnh Lào Cai.
Đề xuất giải pháp phát triển công nghiệp SX cây giống chất lượng phục vụ phát triển cây ăn quả khu vực miền núi phía Bắc
Ngày 12/11, Liên hiệp các Hội KH&KT Việt Nam phối hợp với Liên hiệp các Hội KH&KT tỉnh Sơn La và Hội Giống cây trồng Việt Nam tổ chức Hội thảo “Phát triển công nghiệp sản xuất cây giống chất lượng phục vụ phát triển cây ăn quả khu vực miền núi phía Bắc” tại thị trấn Nông trường Mộc Châu, huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La.
HỘI KH&CN HKVN ĐỒNG HÀNH CÙNG CHUỖI HỘI THẢO QUỐC TẾ CỦA IATA “AIR CARGO DAY VIỆT NAM 2024”
Ngày 07-08/11/2024 tại Thủ đô Hà Nội, Hiệp hội Vận tải hàng không quốc tế IATA và Công ty Cổ phần Triển lãm Hàng không Việt Nam, cùng với sự phối hợp của Hiệp hội Doanh nghiệp Dịch vụ Logistics Việt Nam và Hội Khoa học và Công nghệ Hàng không Việt Nam tổ chức chuỗi sự kiện Hội thảo khoa học này.