Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
Thứ tư, 12/10/2005 14:48 (GMT+7)

Tục ‘kéo vợ’

Văn hóa hôn nhân của người Việt rất phong phú và đa dang. Sau nhiều biến động lịch sử, có những tục lệ nội dung đã khác nhưng hình thức vẫn được bảo lưu. Đây là nét mới thích ứng với thời cuộc mà vẫn đậm đà sắc thái tộc người, trong đó “kéo vợ” là một tập tục điển hình.


“Kéo vợ” theo nguyên mẫu cổ xưa


Nam
thanh niên đến tuổi trưởng thành, được sự ngầm đống ý của bố mẹ rủ một nhóm bạn đón đường để “kéo” một người con gái nào đó về làm vợ, dù người đó không bằng lòng. Về đến nhà, nhà trai làm lễ “ nhập môn” để trói buộc người con gái. Tập tục người Mông quy định, con gái sau khi làm lễ “nhập môn” phải lấy người đã kéo mình, gia đình bố mẹ, anh em không được cứu. Vì thế, xưa kia trong dân gian đồng bào Mông có câu nói buồn “ Đẻ con gái là thua người ta”.


Sau khi kéo được người con gái về nhà mình hai ngày, nhà trai cử người đại diện báo cho nhà gái biết và bàn việc tổ chức lễ cưới. Do cướp vợ nên nhà trai phải mất tiền “đền danh dẹ” cho nhà gái.


Xưa kia, nhiều trường hợp “kéo vợ” nhằm mục đích hôn nhân chỉ là thứ yếu, mà chủ tâm trước hết là lấy người về làm việc.Việc này dẫn đến nhiều trường hợp tảo hôn trong cộng đồng. Người “vợ” lớn tuổi hơn người “chồng” tí hon rất nhiều. Họ phải làm tụng vất vả và chăm sóc “chồng” như người mẹ. Khi người chồng lớn lên lại lấy vợ lẽ trẻ hơn. Khi lấy vợ lẽ ít chịu trách nhiệm làm công việc gia đình mà được hưởng tình cảm trai gái nhiều hơn nên nhiều cô gái thích làm vợ lẽ.


Mặc dù vậy, xưa vẫn có những trường hợp người con gái thoát được việc bị kéo nhờ bạn bè giúp đỡ hoặc khi đã bị kéo về nhà trai rồi vẫn kiên quyết không lấy người kéo mình, “không sợ ma”, được bản khen ngợi.


Ngày nay, tục “kéo vợ” vẫn còn tồn tại ở một số dân tộc thiểu số chủ yếu ở miền núi phía Bắc, đa phần thuộc nhóm ngôn ngữ Thái – Ka Đại, như các dân tộc Mông, Giáy, Cờ Lao, La Chí, Mảng, Phù Lá…


Viêc hôn nhân ở các dân tộc này hiện nay diễn ra theo luật tục tộc người. Ngoài những nghi lễ, nghi thức bắt buộc của một cuộc hôn nhân bình thường, nhiều đám còn giữ lại tục “kéo vợ” nhưng chỉ là hình thức vì đôi bên gia đình và bản thân đôi trai gái đã có thỏa thuận từ trước.


Hình thức “kéo vợ” hiện nay


Người Mông, người Giáy, người Cờ Lao…tổ chức “kéo vợ” trước khi xin hỏi cưới để tôn trọng tập quán truyền thống.


Với người La Chí, trong các bước cưới xin có một số việc làm tượng trưng nhưng bắt buộc phải có như: Trong lễ đón dâu khi chú rể cúi chào họ hàng cô dâu, nhà gái lấy một tấm vải trắng dài khoảng 9m vờ trói chú rể và bạn rể. Ông mối phải cản lại không cho trói. Sau đó khi chú rể định đón cô dâu, cô dâu cưỡng lại và sau một hồi lôi kéo, khi tới cửa người ta lấy nón đội lên đầu cô dâu mới chịu đi. Cô dâu đến nhà chú rể chào bố mẹ họ hàng và bà con hàng xóm rồi buổi chiều lại quay về nhà bố mẹ đẻ, hôm sau mới trở lại nhà bố mẹ chồng. Những hành động này là tàn dư của tục cướp vợ và quá trình hôn nhân cư trú bên nhà vợ xưa kia.


Nét đặc biệt khác
trong lễ cưới Mảng là tục giả vờ đánh nhau giữa nhà trai và nhà gái để giành cô dâu ngay sau bữa tiệc. Sau cưới, chàng rể có thể ở rể cả đời bên nhà gái hoặc ở rể một thời gian rồi trở về nhà mình. Đây cũng là thể hiện của tục “kéo vợ” xưa kia.


Người Phù Lá cũng duy trì tục này bằng cách vẫn phải co kéo cô dâu giữa nhà gái và nhà trai. Trong đám cưới người Phù Lá uống rượu, hát đối đáp để được vào nhà đón và đưa cô dâu về nhà trai. Họ còn có tục vẩy nước bẩn và bôi nhọ nồi lên mặt đoàn người nhà họ trai trước khi về.


Tục “kéo vợ” xưa thể hiện cách ứng xử của một số dân tộc thiểu số trước điều kiện tự nhiên khắc nghiệt và lối sống du canh du cư. Phải sống rải rác trên vùng núi cao, lại du canh du cư nay đây mai đó, trai gái ít có điều kiện tìm hiểu nhau nên dùng tục kéo vợ. Việc thiếu nhân lực lao động là nguyên nhân thứ hai giải thích cho việc “kéo vợ” từng tồn tại lâu dài và được cả cộng đồng tuân thủ.


Ngày nay, tuy nội dung của “kéo vợ” đã thay đổi nhưng hình thức vẫn duy trì tại một vài cộng đồng người. Đây rõ ràng là tà dư, nhưng không mang yếu tố tiêu cực, ngược lại mang những yếu tố tích cực. “Kéo vợ” nhắc người trẻ nhớ về nguồn gốc tộc người. “Kéo vợ” ghi dấu ấn hôn nhân khác với hình thức cưới xin ở dân tộc khác và làm đa dạng hình thức cưới cũng như những nét văn hóa cổ truyền của người Việt Nam .


Nguồn: Khoa học và Đời sống (Chuyên đề dân tộc và miền núi), số 24 (180)

Xem Thêm

Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Ngày 25/6/2025, tại Tp. Huế, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) chủ trì, phối hợp với Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật thành phố Huế (Liên hiệp Hội TP. Huế) tổ chức Hội thảo “Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức để góp phần tích cực cho sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc theo tinh thần Nghị quyết số 45-NQ/TW ngày 24/11/2023”.
An Giang: 8 giải pháp thực hiện đột phá phát triển khoa học công nghệ
Đến nay, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội tỉnh) đã tập hợp được 40 hội, tổ chức thành viên với 9.554 hội viên cá nhân, trong đó có hơn 3.451 hội viên trí thức. An Giang xác định và đề ra mục tiêu về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số (KHCN, ĐMST, CĐS) đến năm 2030.
Thanh Hoá: Hội thảo KH về giải quyết tình trạng thiếu lao động ở nông thôn, lao động trực tiếp tham gia SX nông nghiệp
Sáng ngày 27/5/2025, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội) phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Viện Nông nghiêp tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp giải quyết tình trạng thiếu lao động sản xuất ở khu vực nông thôn, lao động có kỹ thuật, tay nghề cao trực tiếp tham gia sản xuất nông nghiệp, nhất là nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ”.
Bình Thuận: Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất
Sáng ngày 27/5, tại thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp đột phá trong ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ vào thực tiễn quản lý và sản xuất trên địa bàn tỉnh Bình Thuận”.

Tin mới

Cuộc thi sáng tác biểu trưng (logo) Đảng uỷ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương
Hướng tới chào mừng Đại hội Đảng bộ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, Cuộc thi sáng tác biểu trưng (logo) Đảng uỷ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương và biểu trưng (logo) Đại hội đại biểu Đảng bộ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 – 2030 được chính thức khởi động từ ngày 18/7/2025.
Xây dựng Đảng bộ trong sạch, vững mạnh, tập hợp, đoàn kết trí thức KH&CN phục vụ phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới
Kể từ khi Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) được thành lập ngày 26/03/1983, Đảng bộ Liên hiệp Hội Việt Nam đã trải qua 9 kỳ Đại hội, mỗi kỳ Đại hội đã thực sự trở thành những mốc son quan trọng, đánh dấu bước phát triển cả về tư duy chính trị lẫn phương thức hoạt động của toàn hệ thống.
Hành trình phát triển văn hóa, ngôn ngữ, giáo dục bền vững của Viện CLEF
Ngày 9/7, Viện Nghiên cứu Phát triển Văn hóa, Ngôn ngữ và Giáo dục (Viện CLEF) đã tổ chức lễ kỷ niệm 5 năm thành lập. Đây là dịp để nhìn lại hành trình hình thành và phát triển của Viện, là lời tri ân sâu sắc gửi tới các đối tác, chuyên gia và cộng đồng học thuật đã luôn đồng hành, hỗ trợ và tiếp sức cho những bước tiến của Viện trong suốt thời gian qua.