Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
Thứ ba, 11/05/2010 17:19 (GMT+7)

Những điều chưa biết về cây Hồi

Ở Việt Nam, Hồi là cây kinh tế được trồng từ lâu đời, trên quy mô lớn ở tỉnh Lạng Sơn và gần đây còn được trồng ở Quảng Ninh, Cao Bằng, Bắc Kạn và một số nơi khác Nó góp phần vào nguồn thu nhập của một bộ phận dân cư ở các tỉnh biên giới phía Bắc Bảng sau đây cho thấy diện tích trồng Hồi và sản lượngg quả Hồi ở 4 tỉnh Miền Bắc nước ta (theo Lưu Đàm Cư và cộng sự, năm 2005):

Nơi trồng

Diện tích (ha)

Diện tích đang có quả (ha)

Số lượng quả thực tế (tấn/ năm)

Lạng Sơn

32.206

10.812

4.468

Quảng Ninh

6.248

4.286

700

Cao Bằng

4.469

1.800

852

Bắc Kạn

4.714

698

188

Bảng dưới cho thấy sản lượng Hồi ở Việt Nam năm 2005 đã đạt 6208 tấn, riêng tỉnh Lạng Sơn đóng góp 72% (trên diện tích 10.812 ha cây đang ra quả). So với năm 1860 – 1975, sản lượng Hồi của Việt Nam khi đó chỉ dao động từ 3.500 – 5.000 tấn/ năm. Sản lượng trên sẽ tăng lên từng năm, bởi còn trên 30.500 ha cây Hồi sẽ cho quả trong thời gian tới đây.

Ngoài phần dùng trong nước, phần lớn Hồi của nước ta được xuất khẩu sang Trung Quốc, Nga, các nước Đông Nam Á và Đông Âu. Tinh dầu Hồi cũng được xuất khẩu với số lượng khoảng 150 – 250 tấn/ năm. Như vậy, số lượng quả Hồi và tinh dầu Hồi Việt Nam bán ra thế giới không nhỏ, nhưng tiếc rằng trên thị trường thế giới chỉ có thương hiệu Hồi Trung Quốc (Chinese anise) mà không thấy thương hiệu Hồi của Việt Nam.

Quả Hồi

Đại hồi đã được sử dụng làm thuốc và gia vị ở Trung Quốc từ mấy nghìn năm trước đây. Theo Y học cổ truyền ở Trung Quốc, Việt Nam, Nhật Bản, Ấn Độ, Đại hồi có vị cay, tính ấm, vào kinh can, thận, tỳ, vị; có tác dụng trừ hàn, kiện tỳ, khai vị, tiêu thực; sát trùng, gây trung tiện, kích thích tiêu hóa, lợi sữa, có tác dụng giảm đau, giảm co bóp dạ dày, chữa đau bụng, trị nôn mửa, thấp khớp, đau lưng. Liều trung bình dùng 4 – 8 g/ngày dưới dạng thuốc sắc, hoặc 1 – 4g thuốc bột. Nó còn được dùng trị rắn độc cắn, ngộ độc thực phẩm và làm gia vị.

Tây y coi tinh dầu Đại hồi (tỷ lệ 9 – 10% trong quả khô, 0,23% trong lá tươi, 0,80% trong cuống lá) có tác dụng kích thích, diệt vi khuẩn. Thành phần chính của tinh dầu Hồi là trans – anethol (tỷ lệ 85% - 93%) được dùng pha rượu mùi và mỹ phẩm. Nó còn là nguyên liệu để tổng hợp các loại thuốc nội tiết hexostrol và dietylstilbestrol. Một ứng dụng mới, quan trọng của quả Hồi là thời gian gần đây các nhà khoa học của chúng ta đã chiết xuất được từ quả Đại hồi của Việt Nam axit shikimic với tỷ lệ 7 – 10%, để làm nguyên liệu tổng hợp thuốc Tamiflu ( oseltamivirphosphat), một loại thuốc quan trọng phòng và chữa bệnh dịch cúm gia cầm trên toàn cầu do virus H5N1 gây ra.

Nói đến chi Hồi ( Illicium), trên thế giới có khoảng 40 loài, ở Việt Nam đã biết 17 loài. Ngoài cây Hồi trồng ( I. Verum) để làm thuốc, còn có các loài Hồi dại mọc hoang dã sau:

I. cambodianumHance: Hồi cambot, ở Lâm Đồng, Khánh Hòa.

I. difengpiiB. N. Chang (syn I. Griffithii): Hồi đá vôi, ở Hà Giang, Cao Bằng, Lạng Sơn, Tuyên Quang, Thái Nguyên, Hòa Bình, Ninh Bình.

I. henryiDiels: Hồi Henri, ở Lào Cai (Phanxipan).

I. kinabaluenseA. C. Smith: Hồi Hương Sơn, ở Hà Tĩnh.

I. leiophyllmA. C. Smith: Hồi lá nhẵn, ở Vĩnh Phúc, Thái Nguyên.

I. macranthumA. C. Smith: Hồi hoa to, ở Lào Cai (Sa Pa).

I. farrgersiiFranch: Hồi Phác, ở Phanxipan (Sa Pa, Lào Cai).

I. majusHook. F. Et Thomas: Hồi lớn, ở Lào Cai (Phanxipan).

I. parvifoliumMerr: Hồi lá nhỏ, ở Bạch Mã (Thừa Thiên – Huế), Bà Nà (Đà Nẵng).

I. peninsulareA. C. Smith: hồi bán đảo, ở Yên Bái, Quảng Nam, Kon Tum.

I. petelotiiA. C. Smith: Hồi Petelot, ở Lai Châu, Lào Cai

I. tenuifolium(Ridl) A. C. Smith: Hồi lá mỏng, ở Nghệ An, Gia Lai, Lâm Đồng, Khánh Hòa.

I. ternstroemioidesA. C. Smith: Hồi chè, ở Sơn La (Sông Mã, Sốp Cộp).

I. tsaiiA. C. Smith: Hồi Tsai, ở Lào Cai (Phanxipan).

Các loài Hồi dại thường độc, không dùng làm thuốc. Trong đó, có loài Hồi đá vôi ( I. Difengpii), tiếng H’mông là Mubu. Cây có hình dạng tuơng tự như Đại hồi, nhưng nhỏ hơn. Hoa màu hồng đỏ, mọc đơn độc ở kẽ lá. Quả gồm 10 – 13 đại xếp tỏa tròn hình nan hoa bánh xe. Đầu mỗi đại có mỏ nhọn, dài 3 – 4mm, cong vào phía trong như lưỡi liềm. Khắc với quả Đại hồi thường chỉ có 8 đại (còn gọi là ‘Bát giác hồi hương’) và đầu mỗi đại không có mỏ nhọn, quả và tinh dầu của Hồi đá vôi có chất độc. Mùi tinh dầu này cũng không giống mùi Đại hồi. Nếu bị ngộ độc bởi Hồi dại thì có hiện tượng nôn mửa, chảy nước dãi, rát họng, đau bụng và lạnh chân tay Cần cấp cứu kịp thời.

Trên thị trường, quả Đại hồi có thể bị lẫn (hoặc bị pha trộn) với Hồi dại. Khi mua Đại hồi làm thuốc hoặc gia vị cần chú ý loại bỏ những quả có trên 10 đại và đầu các đại có mỏ nhọn mong hình lưỡi liềm để tránh bị ngộ độc.

Xem Thêm

Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Ngày 25/6/2025, tại Tp. Huế, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) chủ trì, phối hợp với Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật thành phố Huế (Liên hiệp Hội TP. Huế) tổ chức Hội thảo “Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức để góp phần tích cực cho sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc theo tinh thần Nghị quyết số 45-NQ/TW ngày 24/11/2023”.
An Giang: 8 giải pháp thực hiện đột phá phát triển khoa học công nghệ
Đến nay, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội tỉnh) đã tập hợp được 40 hội, tổ chức thành viên với 9.554 hội viên cá nhân, trong đó có hơn 3.451 hội viên trí thức. An Giang xác định và đề ra mục tiêu về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số (KHCN, ĐMST, CĐS) đến năm 2030.
Thanh Hoá: Hội thảo KH về giải quyết tình trạng thiếu lao động ở nông thôn, lao động trực tiếp tham gia SX nông nghiệp
Sáng ngày 27/5/2025, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội) phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Viện Nông nghiêp tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp giải quyết tình trạng thiếu lao động sản xuất ở khu vực nông thôn, lao động có kỹ thuật, tay nghề cao trực tiếp tham gia sản xuất nông nghiệp, nhất là nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ”.
Bình Thuận: Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất
Sáng ngày 27/5, tại thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp đột phá trong ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ vào thực tiễn quản lý và sản xuất trên địa bàn tỉnh Bình Thuận”.

Tin mới

Hành trình phát triển văn hóa, ngôn ngữ, giáo dục bền vững của Viện CLEF
Ngày 9/7, Viện Nghiên cứu Phát triển Văn hóa, Ngôn ngữ và Giáo dục (Viện CLEF) đã tổ chức lễ kỷ niệm 5 năm thành lập. Đây là dịp để nhìn lại hành trình hình thành và phát triển của Viện, là lời tri ân sâu sắc gửi tới các đối tác, chuyên gia và cộng đồng học thuật đã luôn đồng hành, hỗ trợ và tiếp sức cho những bước tiến của Viện trong suốt thời gian qua.
Tìm giải pháp thực hiện hiệu quả các dự án viện trợ không hoàn lại
Thủ tục hành chính thực hiện và quản lý các dự án viện trợ không hoàn lại hiện nay còn phức tạp; quy trình xét duyệt, giải ngân còn chậm, ảnh hưởng đến tiến độ và sự hài lòng của đối tác; năng lực quản lý hạn chế; một số đơn vị thành viên thiếu chuyên môn về giám sát tài chính, báo cáo theo chuẩn quốc tế; biến động kinh tế, chính trị toàn cầu khiến nguồn viện trợ không ổn định....
Chủ tịch Phan Xuân Dũng tiếp xúc cử tri tỉnh Khánh Hòa sau kì họp thứ 9, Quốc hội khóa XV
Ngày 9-10/7, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Khánh Hòa gồm ông Phan Xuân Dũng, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, bà Đàng Thị Mỹ Hương, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh và ông Nguyễn Văn Thuận đã có các buổi tiếp xúc cử tri tại xã Bác Ái Tây và xã Phước Hà sau kì họp thứ 9, Quốc hội khóa XV.