Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
Chủ nhật, 18/12/2005 15:40 (GMT+7)

Công dụng của cây bình bát

Rễ cây bình bát ăn xuống theo chiều sâu lẫn vươn xa nên cũng bám chặt rất tốt, đặc biệt sau mỗi lần cắt ngọn, gốc thân và cả bộ rễ càng thêm phát triển, vì thế, ngoài việc trồng để làm gốc ghép cho mãng cầu gai, làm cây lấy củi đun nấu, còn có thể trồng làm hàng rào ranh đất và chắn sóng, chống sạt lở bờ cho kinh rạch ao đìa khá tốt.

Cây bình bát rất dễ trồng, mùa ra hoa rộ vào tháng 4-5 dương lịch nên có thể thu trái chín từ tháng 6-9 dương lịch để lấy hạt, hạt nên phơi khô, gieo vào nơi đã chuẩn bị đất trước như có rơm rạ, rác mục… và tưới ẩm, hoặc nhờ nước mưa, hạt sẽ nảy mầm lên thành cây con, khi được hơn 2-3 tháng tuổi (cao khoảng 3-5 cơi lá) thì nhổ đem trồng là tốt nhất, hoặc cũng có thể thu nhổ những cây con mọc hoang từ mùa trái vụ năm trước dọc theo các bờ ao, kinh rạch về làm giống trồng vẫn tốt.

Tuỳ mục đích sử dụng mà ta có thể trồng bình bát theo các cách sau đây:
- Trồng làm hàng rào, làm ranh đất:nên trồng 2-3 hàng so le nhau, cây cách cây trên hàng 20-30cm, hàng cách hàng tuỳ theo bờ rào định lớn hay nhỏ mà phân ra. Có thể trồng bằng cách đánh rãnh gần bằng kích thước hàng rào dự kiến, bón chút ít phân rơm rác mục, tro trấu… rồi gieo hạt theo hàng hoặc gieo vãi đều sau sẽ nhổ tỉa bớt, hoặc nhổ cây con mọc hoang khi cây có 3-5 cơi lá trở lên đem trồng cũng tốt. Trồng làm hàng rào có thể không cần cắt gốc thân, cứ để cho cây phát triển đạt chiều cao hàng rào thì dùng dao, kéo cắt bằng ngọn là được, như thế cây sẽ lớn suông đều trong càng thêm đẹp mắt.

-Trồng chắn sóng, giữ đất, chống sạt lở bờ:

Cũng trồng hàng đôi hàng ba như trên, nhưng ở đây ta cần gốc thân to và bộ rễ phát triển để có sức chống chịu vững chắc nên phải tác động bằng cách cắt ngang gốc thân cây khi cây trồng đượctrên 5-7 tháng tuổi, vị trí định cắt cách mặt đất khoảng 15-20 cm đạt 2-3 cm trở lên. Khi định cắt lần đầu tiên nên chọn thời kỳ nắng ráo ít mưa,tốt nhấtnên cắt ngay sau tết dương lịch, dùng cưa tay, kéo cắt cành hoặc dùng dao thật bén cũng được, cắt sao cho ngọt, tránh không làm cây bị xước da. Những năm sau cây lớn nhanh hơn, phần cắt đi có thểdùng làm củi đun nấu, làm cừ giữ bờ…

Ngoài các công dụng của thân cây, trái bình bát cũng có thể được xem là một nguồn lợi nếu biết trồng và khai thác một cách tổng hợp hợp lý, như trong các vùng đất nhiễm phèn mặn mới khai phá chưa trồng được cây gì, có thể trồng bình bát lấy củi, tháp mãng cầu gai, giữ bờ chống sạt lở kết hợp thu hái trái hoặc trong việc trồng làm hàng rào hay trồng để chắn sóng, sau khi cắt gốc hoặc ngọn thân cho cây lớn hay đã đạt chiều cao đúng mục đích rồi, thì có thể chừa một số thân cho phát triển thành cây lớn để thu hái trái dùng vào các mục đích sau đây:

-Bán trái chín:Trái bình bát già, chín gặp ngay đợt nắng ráo ăn khá ngọt, có hương vị riêng nên cũng có nhiều người rất thích ăn bằng cách chế biếnnhư sau: dằm trái chín sau khi bỏ vỏ, rửa sạch, lấy bớt hột ra, cho thêm một ít đường và sữa, ăn liền hoặc để sau ít phút cho đường sữa thấm ăn rất khoái khẩu. Tuy nhiên, đối với trẻ em, khi ăn cầnphải được người lớn giúp đỡ chế biến kỹ, cần đề phòng trẻ em cũng rất dễ bị sặc hạt bình bát và ngộ độc vì thịt hạt có nhiều chất độc. Tuyệt đối không để trẻ em nhai, nuốt rất nguy hiểm và cũng khôngtự nhiên đâm, dằm hạt bình bát để tránh văng vào mắt có thể bị mù mắt.

-Thu lượm trái chín làm nguồn thức ăn bổ sung cho cá:Cá dồ, cá tai tượng khoảng gần 1kg trở lên có thể cho ăn bổ sung bằng trái bình bát chín rất tốt, cá lớn nhanh, thịt ngon, hợp vệ sinh, có thể khuyến khích nhân dân dùng trái bình bát làm thức ăn nuôi cá. Đây cũng là một lợi thế kinh tế cho vùng đất phèn mặn cần chú ý khai thác để nuôi cá, nhằm giảm chi phí thức ăn, hạ giá thành mà còn tận dụng được đất hoang chưa trồng trọt được các loại cây trồng khác.

Ngoài các công dụng trên, hạt và lá bình bát trước đây còn được dùng phối hợp với xà phòng…như một loại thuốc trừ sâu, diệt được một số loại rầy trên ruộng lúa khá tốt. Đây cũng là một hướng sử dụng rất cần được các nhà khoa học, các ngành nông nghiệp, thuỷ sản…có sử dụng nông dược quan tâm đầu tư nghiên cứu.

Nguồn: Khoa học phổ thống, số 731, 25-31/8/2004

Xem Thêm

Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Ngày 25/6/2025, tại Tp. Huế, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) chủ trì, phối hợp với Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật thành phố Huế (Liên hiệp Hội TP. Huế) tổ chức Hội thảo “Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức để góp phần tích cực cho sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc theo tinh thần Nghị quyết số 45-NQ/TW ngày 24/11/2023”.
An Giang: 8 giải pháp thực hiện đột phá phát triển khoa học công nghệ
Đến nay, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội tỉnh) đã tập hợp được 40 hội, tổ chức thành viên với 9.554 hội viên cá nhân, trong đó có hơn 3.451 hội viên trí thức. An Giang xác định và đề ra mục tiêu về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số (KHCN, ĐMST, CĐS) đến năm 2030.
Thanh Hoá: Hội thảo KH về giải quyết tình trạng thiếu lao động ở nông thôn, lao động trực tiếp tham gia SX nông nghiệp
Sáng ngày 27/5/2025, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội) phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Viện Nông nghiêp tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp giải quyết tình trạng thiếu lao động sản xuất ở khu vực nông thôn, lao động có kỹ thuật, tay nghề cao trực tiếp tham gia sản xuất nông nghiệp, nhất là nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ”.
Bình Thuận: Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất
Sáng ngày 27/5, tại thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp đột phá trong ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ vào thực tiễn quản lý và sản xuất trên địa bàn tỉnh Bình Thuận”.

Tin mới

Sửa Luật Đất đai 2024: Đề xuất 2 phương án về bảng giá đất, bỏ "nguyên tắc thị trường"
Tại Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai 2024, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất bỏ nguyên tắc thị trường trong xác định giá đất, thay vào đó Nhà nước đóng vai trò chủ thể xác định; đồng thời đề xuất 2 phương án khi xây dựng bảng giá đất...
Diễn đàn Dầu khí và Năng lượng 2025: Thúc đẩy hình thành hệ sinh thái năng lượng an toàn, hội nhập
Ngày 28/7, Diễn đàn Dầu khí và Năng lượng thường niên 2025 với chủ đề “Chuyển dịch năng lượng: Tầm nhìn và Hành động” đã diễn ra tại Hà Nội do Hội Dầu khí Việt Nam (Hội DKVN) phối hợp cùng Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) tổ chức. Diễn đàn là một trong những sự kiện quan trọng Chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ Petrovietnam lần thứ IV, nhiệm kỳ 2025-2030.
Đoàn công tác VUSTA tham dự Cuộc họp lần thứ 33 Đại hội đồng FEIAP tại Thái Lan
Từ ngày 23-25/7/2025, đoàn công tác của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) do ông Nguyễn Quyết Chiến - Tổng Thư ký làm Trưởng đoàn đã tham dự Cuộc họp lần thứ 33 Đại hội đồng Liên đoàn các tổ chức Kỹ thuật châu Á - Thái Bình Dương (FEIAP) tại Bangkok, Thái Lan. Tham gia đoàn công tác có đại diện Ban Khoa học và Hợp tác quốc tế, Văn phòng VUSTA.
Chủ tịch VUSTA Phan Xuân Dũng dự Lễ kỷ niệm 50 năm thành lập Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam
Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam được thành lập ngay sau giải phóng năm 1975. Trong suốt 50 năm qua, Hội đã có nhiều đóng góp quan trọng cho hoạt động tư vấn chính sách đối với các vấn đề trọng đại của đất nước. Gần đây nhất là phản biện trong góp ý văn kiện Đại hội XIII và XIV của Đảng, các đề án tăng trưởng xanh, đường sắt cao tốc, quy hoạch vùng và dự thảo nhiều chính sách kinh tế quan trọng...
Lãnh đạo VUSTA tham dự Hội nghị IAS 2025
Đoàn công tác của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) do PGS.TS Phạm Ngọc Linh, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy, Phó Chủ tịch VUSTA, Giám đốc Ban Quản lý dự án Quỹ Toàn cầu - VUSTA về phòng, chống HIV/AIDS làm trưởng đoàn đã tham dự Hội nghị Khoa học quốc tế về phòng, chống HIV/AIDS 2025 (Hội nghị IAS 2025) tại Rwanda từ ngày 12/7 đến ngày 17/7/2025.
Thắp nến tri ân nhân Kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh Liệt sĩ
Ngày 24/7, nhân kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7/1947–27/7/2025), Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam phối hợp cùng Đoàn Thanh niên Hội Nhà báo Việt Nam và Liên minh Hợp tác xã Việt Nam trang trọng tổ chức Chương trình “Thắp nến tri ân” tưởng niệm các Anh hùng liệt sĩ tại Nghĩa trang Mai Dịch (Cầu Giấy, Hà Nội).