Liên hiệp các hội và khoa học kỹ thuật Việt Nam
Thứ hai, 31/07/2006 23:32 (GMT+7)

Tinh dầu thiên nhiên

Tinh dầu là một hỗn hợp của nhiều hợp chất, có một số đặc tính chung: rất ít tan trong nước, tan nhiều trong dung môi hữu cơ, bay hơi ở nhiệt độ thường, phần nhiều có màu vàng nhạt hoặc không màu, khi bị oxy hóa có thể bị sẫm màu; thường có mùi thơm dễ chịu và đặc trưng, một số có mùi khó chịu như tinh dầu Giun. Ở nhiệt độ thường, đa số tinh dầu có dạng lỏng, một số thành phần sau khi tách ra khỏi tinh dầu có thể kết thành tinh thể rắn như camphor, menthol, vanillin, borneol,… Đa số tinh dầu đều nhẹ hơn nước, nhưng cũng có một số nặng hơn như tinh dầu Quế, Đinh hương, Hương nhu,…

Trong thiên nhiên, tinh dầu được phân bố rộng rãi trong nhiều họ thực vật, nhưng tập trung ở một số họ: Hoa tán (Apiaceae), Cúc (Asteraceae), Hoa môi (Lamiaceae), Long não (Lauraceae), Sim (Myrtaceae), Cam (Rutaceae), Gừng (Zingiberaceae),… Tinh dầu được tạo thành từ các bộ phận của cây: từ tế bào tiết ở biểu bì cánh hoa (Hoa hồng) hay nằm sâu trong các mô (Quế, Long não, Gừng,…); từ lông tiết như ở các cây Bạc hà, Hương nhu; từ túi tiết như lá Tràm, Bạch đàn, Đinh hương; từ ống tiết ở Tiểu hồi, hạt Mùi,… và có thể tập trung tại bất cứ bộ phận nào của cây: lá, hoa, nụ hoa, quả, vỏ quả, vỏ than, gỗ, phần trên mặt đất, rễ, thân rễ,… Trong các loài thực vật, tinh dầu có vai trò quyến rũ các loại côn trùng giúp cho sự thụ phấn của hoa, một số loại tinh dầu được tiết ra là để bảo vệ cây, chống lại sự xâm nhập của nấm và các loại vi sinh vật.

Chiết xuất tinh dầu bằng dung môi trong phòng thí nghiệm Phần lớn tinh dầu đều được thu trực tiếp từ thực vật bằng nhiều cách khác nhau. Tùy theo đặc tính tinh dầu hoặc dược liệu chứa tinh dầu mà người ta lựa chọn phương pháp thích hợp để có sản phẩm chất lượng tốt và giá thành rẻ. Phương pháp phổ biến là cất kéo theo hơi nước, một số tinh dầu được chiết xuất với dung môi thích hợp; để thu tinh dầu của các loài hoa, người ta ướp hoa với một chất có tính hấp phụ để tinh dầu bị hấp phụ vào đó, rồi mới tách tinh dầu ra. Với các tinh dầu có ở vỏ quả, người ta dùng phương pháp ép. Ngoài ra một số tinh dầu lại được sản xuất bằng phương pháp tổng hợp nhưng mùi thơm và chất lượng không hoàn toàn giống tinh dầu có nguồn gốc thiên nhiên.

Tinh dầu và cây cỏ chứa tinh dầu được sử dụng rộng rãi trong y dược học như các cây Quế, Gừng, Kinh giới, Tía tô, Hành, Hương nhu, Ngò, Phòng phong, Bạc hà, …có chứa tinh dầu được dùng để làm dược liệu chữa các chứng bệnh cảm mạo. Dùng trong các trường hợp chân tay lạnh, hạ thân nhiệt, đau bụng, nôn mửa có Thảo quả, Đại hồi, Tiểu hồi, Riềng, Đinh hương, Sa nhân,… Làm khí huyết lưu thông, giảm uất, giảm đau dùng Hương phụ, Hậu phác, Mộc hương, Trầm hương,…

Với y dược học hiện đại, ngoài tác dụng tiêu hoá, lợi mật, thông mật; tinh dầu còn được dùng để kháng khuẩn và diệt khuẩn, đặc biệt trong viêm đường hô hấp trên; một số tinh dầu có tác dụng kích thích thần kinh trung ương (Đại hồi), một số khác có tác dụng tiêu diệt ký sinh trùng (tinh dầu Giun), rất nhiều tinh dầu có tác dụng chống viêm, làm lành vết thương, sinh cơ,… khi sử dụng ngoài da.

Một lượng lớn tinh dầu còn được tiêu thụ trên thế giới dưới dạng gia vị dùng trong công nghiệp thực phẩm hay công nghiệp bánh, kẹo, mứt, rượu: Quế, Gừng, Riềng, Đinh hương, Tiểu hồi, Thảo quả, Thì là, Tiêu,…Ngoài tác dụng giúp bảo quản thực phẩm, tinh dầu còn tạo mùi vị thơm ngon kích thích ăn ngon và giúp thức ăn dễ tiêu hoá.

Đó là chưa kể không ít tinh dầu được dùng trong kỹ nghệ pha chế nước hoa, xà phòng và mỹ phẩm.   

Nguồn: Thuốc và sức khỏe, số 295 (1.11.2005), tr 15, 16

Chiết xuất tinh dầu bằng dung môi trong phòng thí nghiệm

Xem Thêm

Yên Bái: Nghiên cứu di tích Lịch sử - Văn hóa vùng hồ Thác Bà
Ngày 29/10, tại huyện Lục Yên, Liên hiệp hội tỉnh phối hợp với Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch, UBND huyện Lục Yên và Hội Khoa học Lịch sử tỉnh đã tổ chức hội thảo Nghiên cứu di tích Lịch sử - Văn hóa vùng hồ Thác Bà phục vụ nhiệm vụ bảo tồn, phát huy giá trị và phát triển khu du lịch quốc gia hồ Thác Bà.
Hướng tới một ngành chăn nuôi an toàn, hiệu quả và bền vững
Ngày 18/10 tại thành phố Huế, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam phối hợp với Hội Chăn nuôi Việt Nam và Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề: Áp dụng quy trình chăn nuôi an toàn sinh học và tuần hoàn nâng cao hiệu quả sản suất trong chăn nuôi trang trại nhỏ và hộ gia đình.

Tin mới

Quảng Ngãi: Tuyên truyền chủ trương của Đảng cho trí thức
Chiều ngày 19/11, Liên hiệp Hội tỉnh đã phối hợp với Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy tổ chức hội nghị thông tin, tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước cho đội ngũ trí thức tỉnh Quảng Ngãi với chủ đề: “Tình hình xung đột Israel-Hamas, Hezbollah; xung đột Nga-Ukraine. Tác động và xử lý của Việt Nam”.
Đánh giá hiện trạng và đề xuất giải pháp giảm thiểu tác động của đốt mở tại Việt Nam
Mặc dù 68% số người được khảo sát có ý thức về môi trường, 80% có ý thức về sức khỏe, nhưng vẫn thể hiện sẽ tiếp tục “đốt đồng” (đốt lộ thiên/đốt mở trong nông nghiệp), với lý do chủ yếu “vì tin có tác dụng tốt, nhanh, rẻ”. Do vậy, cần có giải pháp truyền thông phù hợp để thay đổi thói quen này.
Phát huy vai trò, trách nhiệm của trí thức KH&CN & LHHVN trong hoạt động của MTTQVN các cấp
Nhằm thảo luận, đề xuất các giải pháp đẩy mạnh và phát huy sức mạnh trí tuệ của đội ngũ trí thức trong hệ thống LHHVN tham gia vào các hoạt động của MTTQVN, nhất là trong hoạt động TV,PB&GĐXH, LHHVN tổ chức Hội thảo Giải pháp phát huy vai trò, trách nhiệm của trí thức trong hoạt động của MTTQVN các cấp. Hội thảo được tổ chức vào chiều ngày 19/11, tại trụ sở LHHVN.
Tôn vinh và tri ân một nghề cao quý nhất
Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 hằng năm là dịp để toàn xã hội tôn vinh và tri ân những người thầy, người cô đã tận tụy cống hiến cho sự nghiệp trồng người. Đây không chỉ là ngày lễ ý nghĩa trong ngành giáo dục mà còn mang tính nhân văn sâu sắc, gắn kết tinh thần “tôn sư trọng đạo” - truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc Việt Nam.
Mạng lưới cơ sở giáo dục đại học phải đáp ứng nhu cầu nhân lực chất lượng cao
Việc quy hoạch lại hệ thống cơ sở giáo dục đại học và sư phạm giúp các cơ sở này nâng cao chất lượng đào tạo, nghiên cứu và khả năng thích ứng với những thay đổi của xã hội và nền kinh tế, cần tính toán nhu cầu đặc biệt quan trọng của đất nước về nguồn nhân lực chất lượng cao như kỹ sư bán dẫn, kỹ sư vận hành đường sắt tốc độ cao…
Tập huấn nâng cao kiến thức về chuyển đổi số cho hội viên tại tỉnh Lào Cai
Trong hai ngày 15 – 16/11, Liên hiệp các Hội KH&KT Việt Nam phối hợp với Liên hiệp các Hội KH&KT tỉnh Lào Cai và Trường Cao đẳng Lào Cai tổ chức Hội nghị tập huấn “Nâng cao kiến thức về chuyển đổi số” tại Tp. Lào Cai. Hội nghị đã thu hút sự tham dự của hơn 100 đại biểu, học viên là hội viên của Liên hiệp các Hội KH&KT tỉnh Lào Cai.
Đề xuất giải pháp phát triển công nghiệp SX cây giống chất lượng phục vụ phát triển cây ăn quả khu vực miền núi phía Bắc
Ngày 12/11, Liên hiệp các Hội KH&KT Việt Nam phối hợp với Liên hiệp các Hội KH&KT tỉnh Sơn La và Hội Giống cây trồng Việt Nam tổ chức Hội thảo “Phát triển công nghiệp sản xuất cây giống chất lượng phục vụ phát triển cây ăn quả khu vực miền núi phía Bắc” tại thị trấn Nông trường Mộc Châu, huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La.