Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
Thứ tư, 12/10/2005 14:32 (GMT+7)

Những nghiên cứu về lũ quét

Lũ quét là một dạng thiên tai xẩy ra ở hầu khắp các nước trên thế giới. Nói riêng tại nước ta, theo số liệu thu thập từ những năm 1950 trở lại đây, hầu như năm nào lũ quét cũng xẩy ra và có xu hướng ngày càng tăng. Trước đây, sạt lở đất và lũ quét chỉ xẩy ra ở vùng núi hẻo lánh, thưa dân; nhưng nay hiểm họa này đã ‘tiến tới’ các đô thị đông dân, các khu kinh tế phát triển. Điển hình là trận lũ quét ngày 27-6-1990 cuốn trôi toàn bộ phần thấp của thị xã Lai Châu, làm 300 người chết, thiệt hại vật chất lên tới 22 tỷ đồng (theo giá năm 1990). Trận lũ quét xẩy ra tại thị xã Sơn La (27-7-1991), làm chết 42 người, cuốn trôi 336 ngôi nhà. Gần đây (27-9) lũ quét cùng lúc xẩy ra trên nhiều lưu vực sông suối ở các huyện Văn Chấn, Nghĩa Lộ, Trạm Tấu, Mù Cang Chải (Yên Bái) phá hủy hàng trăm ngôi nhà, gần 50 người chết...


Do tính chất nghiêm trọng của lũ quét, nên vấn đề nghiên cứu lũ quét đã được nhiều nhà khoa học quan tâm. Một đề tài nghiên cứu khoa học cấp nhà nước, “Nghiên cứu nguyên nhân hình thành và các giải pháp phòng chống lũ quét”, do PGS. TS Cao Đăng Dư và PGS. TS Lê Bắc Huỳnh chủ trì, đã tiến hành nghiên cứu 42 trận lũ quét xẩy ra ở khu vực miền núi và trung du cả nước. Kết quả nghiên cứu của hai ông đi tới kết luận: Mưa và các đặc trưng mặt đệm như độ dốc bình quân lưu vực, độ che phủ của rừng và khả năng thấm của đất là các yếu tố chi phối chính đến sự hình thành lũ quét.


Theo PGS. TS Cao Đăng Dư, lũ quét xẩy ra do những trận mưa lớn. Các ngưỡng mưa gây lũ quét cũng biến đổi ở phạm vi rất lớn, từ 100 mm/giờ đến 220 mm/ngày. Hầu hết các lưu vực phát sinh lũ quét đều có độ dốc bình quân lớn hơn 30% và độ che phủ của rừng thấp hơn 10% bề mặt lưu vực. Đồng thời, đất đai là yếu tố quan trọng trong việc hình thành dòng chảy. Nếu đất có tính thấm tốt sẽ hạn chế được quá trình hình thành dòng chảy mặt, ngược lại nếu tính thấm kém, thì dòng chảy mặt của cơn lũ quét sẽ tăng lên.


Trên cơ sở phân tích khả năng xuất hiện của lũ quét, dựa trên cơ sở sự hội tụ đồng thời của các điều kiện cần (lượng mưa vượt ngưỡng) và điều kiện đủ (độ dốc lưu vực, độ che phủ của rừng...) nêu trên, các tác giả nghiên cứu về lũ quét ở Viêt Nam đã phân chia khả năng xuất hiện lũ quét thành 4 cấp như sau: Cấp I (có nguy cơ xuất hiện lũ quét rất cao), thuộc các lưu vực có điều kiện tự nhiên hội tụ đồng thời cả 4 yếu tố (gồm: xuất hiện tương đối thường xuyên lượng mưa ngày tối thiểu 100 mm; độ dốc bình quân lớn hơn 30%; độ che phủ nhỏ hơn 10%; đất có tính thấm trung bình và kém). Cấp II (có nguy cơ xuất hiện lũ quét cao), thuộc các lưu vực hội tụ đồng thời 3 yếu tố (xuất hiện tương đối thường xuyên lượng mưa ngày tối thiểu 100 mm; cùng với 2 trong 3 yếu tố còn lại). Cấp III (có nguy cơ... trung bình), thuộc các lưu vực xuất hiện tương đối thường xuyên lượng mưa ngày tối thiểu 100 mm, và 1 trong 3 yếu tố còn lại. Cấp IV (có ít nguy cơ xuất hiện lũ quét), cấp không thuộc các cấp đã phân chia ở trên.

Trên cơ sở các tiêu chuẩn phân vùng nguy cơ lũ quét này, đối chiếu với kết quả điều tra các tiểu lưu vực thuộc địa bàn hai tỉnh Điện Biên và Sơn La; những nghiên cứu của TS Trần Viết Ổn (trường Đại học thủy lợi) đã chỉ ra 6 tiểu lưu vực nằm trong “diện nguy hiểm”- cấp I gồm: tiểu lưu vực Nậm Lay, Nậm Rốm (Điện Biên), Nậm La, Nậm Pàn, Suối Trai , Nậm Păm (Sơn La); 7 tiểu lưu vực cấp II, gồm Nậm Pô, Nậm Mức (Điện Biên), Nậm Pá, Nậm Xá, Suối chiến, Nậm Rôn, Nậm Le (Sơn La) và 8 tiểu lưu vực cấp III (Nậm Nua, thượng nguồn Sông Mã, Nậm Mua, Suối Hộc, Huổi Ta Vát, Nậm Quét, Huổi Tô Văn, Suối Hồng).


Đó là những tài liệu quý, cơ sở khoa học giúp cho các địa phương trong quy hoạch phát triển sản xuất, xây dựng khu dân cư, cơ sở kinh tế.. để chủ động giảm thiểu và có thể loại bỏ các yếu tố bất ngờ của lũ quét.

Nguồn: quandoinhandan.org.vn   8/10/2005

Xem Thêm

Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Ngày 25/6/2025, tại Tp. Huế, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) chủ trì, phối hợp với Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật thành phố Huế (Liên hiệp Hội TP. Huế) tổ chức Hội thảo “Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức để góp phần tích cực cho sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc theo tinh thần Nghị quyết số 45-NQ/TW ngày 24/11/2023”.
An Giang: 8 giải pháp thực hiện đột phá phát triển khoa học công nghệ
Đến nay, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội tỉnh) đã tập hợp được 40 hội, tổ chức thành viên với 9.554 hội viên cá nhân, trong đó có hơn 3.451 hội viên trí thức. An Giang xác định và đề ra mục tiêu về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số (KHCN, ĐMST, CĐS) đến năm 2030.
Thanh Hoá: Hội thảo KH về giải quyết tình trạng thiếu lao động ở nông thôn, lao động trực tiếp tham gia SX nông nghiệp
Sáng ngày 27/5/2025, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội) phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Viện Nông nghiêp tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp giải quyết tình trạng thiếu lao động sản xuất ở khu vực nông thôn, lao động có kỹ thuật, tay nghề cao trực tiếp tham gia sản xuất nông nghiệp, nhất là nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ”.
Bình Thuận: Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất
Sáng ngày 27/5, tại thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp đột phá trong ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ vào thực tiễn quản lý và sản xuất trên địa bàn tỉnh Bình Thuận”.

Tin mới

Hội nghị lần thứ nhất Ban Chấp hành Đảng bộ Liên hiệp Hội Việt Nam nhiệm kỳ 2025-2030
Ngày 31/7, Đảng bộ Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) đã tổ chức Hội nghị Ban Chấp hành Đảng bộ lần thứ nhất. Đồng chí Phạm Ngọc Linh, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy, Phó Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam chủ trì Hội nghị.
Sửa Luật Đất đai 2024: Đề xuất 2 phương án về bảng giá đất, bỏ "nguyên tắc thị trường"
Tại Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai 2024, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất bỏ nguyên tắc thị trường trong xác định giá đất, thay vào đó Nhà nước đóng vai trò chủ thể xác định; đồng thời đề xuất 2 phương án khi xây dựng bảng giá đất...
Diễn đàn Dầu khí và Năng lượng 2025: Thúc đẩy hình thành hệ sinh thái năng lượng an toàn, hội nhập
Ngày 28/7, Diễn đàn Dầu khí và Năng lượng thường niên 2025 với chủ đề “Chuyển dịch năng lượng: Tầm nhìn và Hành động” đã diễn ra tại Hà Nội do Hội Dầu khí Việt Nam (Hội DKVN) phối hợp cùng Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) tổ chức. Diễn đàn là một trong những sự kiện quan trọng Chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ Petrovietnam lần thứ IV, nhiệm kỳ 2025-2030.
Đoàn công tác VUSTA tham dự Cuộc họp lần thứ 33 Đại hội đồng FEIAP tại Thái Lan
Từ ngày 23-25/7/2025, đoàn công tác của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) do ông Nguyễn Quyết Chiến - Tổng Thư ký làm Trưởng đoàn đã tham dự Cuộc họp lần thứ 33 Đại hội đồng Liên đoàn các tổ chức Kỹ thuật châu Á - Thái Bình Dương (FEIAP) tại Bangkok, Thái Lan. Tham gia đoàn công tác có đại diện Ban Khoa học và Hợp tác quốc tế, Văn phòng VUSTA.
Chủ tịch VUSTA Phan Xuân Dũng dự Lễ kỷ niệm 50 năm thành lập Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam
Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam được thành lập ngay sau giải phóng năm 1975. Trong suốt 50 năm qua, Hội đã có nhiều đóng góp quan trọng cho hoạt động tư vấn chính sách đối với các vấn đề trọng đại của đất nước. Gần đây nhất là phản biện trong góp ý văn kiện Đại hội XIII và XIV của Đảng, các đề án tăng trưởng xanh, đường sắt cao tốc, quy hoạch vùng và dự thảo nhiều chính sách kinh tế quan trọng...
Lãnh đạo VUSTA tham dự Hội nghị IAS 2025
Đoàn công tác của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) do PGS.TS Phạm Ngọc Linh, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy, Phó Chủ tịch VUSTA, Giám đốc Ban Quản lý dự án Quỹ Toàn cầu - VUSTA về phòng, chống HIV/AIDS làm trưởng đoàn đã tham dự Hội nghị Khoa học quốc tế về phòng, chống HIV/AIDS 2025 (Hội nghị IAS 2025) tại Rwanda từ ngày 12/7 đến ngày 17/7/2025.
Thắp nến tri ân nhân Kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh Liệt sĩ
Ngày 24/7, nhân kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7/1947–27/7/2025), Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam phối hợp cùng Đoàn Thanh niên Hội Nhà báo Việt Nam và Liên minh Hợp tác xã Việt Nam trang trọng tổ chức Chương trình “Thắp nến tri ân” tưởng niệm các Anh hùng liệt sĩ tại Nghĩa trang Mai Dịch (Cầu Giấy, Hà Nội).