Người Việt có bị Hán hoá không?

Nhiều người nghĩ và nói rằng người Việt Nam là dân tộc bị Hán hoá. Tại sao vậy? có thể vì thấy người Việt giống người Hán nên từ xa xưa ông bà ta cho rằng, mình là nước nhỏ, lại bị đô hộ hàng nghìn năm bởi một nước lớn dân đông vậy hẳn là bị Hán hoá. Không gì bằng thói quen, các thế hệ Việt cứ hồn nhiên truyền nhau thế. Điều mê tín đó sang thế kỷ khoa học còn được một số học giả thực dân bồi đắp. Nhưng đó là quan niệm sai lầm do chưa hiểu quá trình hình thành dân tộc Việt. Một sự ngộ nhận kéo dài không chỉ của người Việt mà cả của giới sử học nước ngoài.

Nói một cách chính xác khoa học thì người Việt đã trải qua quá trình Đông Nam Á hoá. Nhà nhân chủng học Nguyễn Đình Khoa tổng kết “Thời đại Đá Mới, cư dân trên lãnh thổ Việt Nam thuộc hai đại chủng Australoid và Mongoloid cùng các loại hình hỗn chủng giữa chúng cộng cư với nhau, trong đó có Indonesien và Melanesien là hai thành phần chủ yếu. Sang thời Đồng - Sắt, người Molgoloid đã là thành phần chủ thể trong khối cư dân Việt Nam, người Australoid mất dần đi trên đất nước này, hoặc do thiên cư hoặc do đồng hoá” (1).

Như vậy là, vào thời đại vua Hùng, dân cư nước ta có sự chuyển hoá mạnh từ hai loại hình Indonesien và Melannesien sang loại hình Mongoloid phương Nam hay còn gọi là loại hình Đông Nam Á. Thời đại vua Hùng kết thúc vào năm 257 tCN nên chí ít thì quá trình Đông Nam Á hoá hoàn tất trước thời An Dương Vương. Khoa nhân chủng học dựa vào so sánh hình thái sọ người Việt cổ, đã xác nhận: Việc chuyển hoá sang nhóm loại hình Đông Nam Á diễn ra vào thời Đồng - Sắt và rộng khắp Đông Nam Á, từ lục địa tới hải đảo. Sau cuộc chuyển hoá, nhóm loại hình Đông Nam Á trở nên thành phần chủ đạo trong dân cư Đông Nam Á. Sự chuyển hoá này diễn ra khắp Đông Nam Á, cả những nước chẳng hề bị người Hán chiếm đóng dù chỉ một ngày, là bằng chứng hùng hồn phủ nhận việc người Việt bị “Hán hoá”.

Tuy nhiên cho đến những năm 80 thế kỷ trước, nhân chủng học chưa xác định được nguyên nhân sự chuyển hoá này: Không hiểu là do di dân hay do đồng hoá? Đấy chính là câu hỏi thách đố khoa nhân chủng học không chỉ của Việt Nam mà cả thế giới.

Tới năm 1998 thì điều này được sáng tỏ nhờ công trình của J.Y Chuvà đồng nghiệp (2) cùng công trình của Bing Su, Jin Li và nhiều người khác dựa trên công nghệ gen phát hiện ra nguồn gốc người Việt. Từ những nghiên cứu này cho ta cơ sở tìm lại sự chuyển hoá về mặt nhân chủng của người Việt diễn ra như sau:

Khoảng 3 - 4 vạn năm trước người Bách Việt thuộc chủng Indonesien và Melanesien có mặt khắp lưu vực sông Hoàng Hà và Dương Tử. Khoảng thiên niên kỷ thứ 3 tCN, người Hán thuộc chủng Mongoloid phương bắc sống du mục ở vùng Thiển Tây, Cam Túc vượt Hoàng Hà vào chiếm đất của người Việt. Một bộ phận dân Bách Việt chạy xuống phương Nam , còn phần lớn ở lại chung sống với quân xâm lấn. Tại đây có sự hoà huyết giữa người Hán và người Indonesien, Melanesien tạo ra sắc dân Hán phương Nam thuộc nhóm loại hình Đông Nam Á. Trải hàng ngàn năm, sau khi bình định xong lưu vực Hoàng Hà, người Hán vượt Dương Tử lấn tiếp đất của người Việt. Quá trình tranh chấp dài này cũng dẫn đến việc lai giống giữa người Mongoloid phương Nam với người Việt và chuyển hoá phần lớn người Việt sang nhóm loại hình Đông Nam Á. Đến cuối thiên niên kỷ thứ 2 tCN, do xung đột dữ dội với người Hán, một bộ phận lớn người Bách Việt (lúc này đã chuyển hoá thành nhóm loại hình Đông Nam Á) tràn xuống lục địa cũng như hải đảo Đông Nam Á. Những người này do số đông, đã lai giống với người Indonesien, Melanesien tại chỗ làm chuyển hoá đại bộ phận dân cư Đông Nam Á cổ sang nhóm loại hình Đông Nam Á. Sự kiện này đưa tới kết quả là vào thời đại Đồng - Sắt, chủng Mongoloid phương Nam chiếm vị trí chủ đạo trong thành phần dân cư phía nam Trung Hoa, Nhật Bản, Triều Tiên và Đông Nam Á. Yếu tố Australoid bị đẩy lùi. Chứng cứ của quá trình hoá Đông Nam Á này ta từng bắt gặp trong những hang động thời Phùng Nguyên có xương người Indonesien, Melanesien lẫn với xương người Mongoloid phương Nam táng chung. Di chỉ khu mộ táng Mán Bạc Ninh Bình là chứng cứ thuyết phục nhất: Các nhà khảo cổ người Việt, người Nhật và người Úc phát hiện khu mộ táng với 30 di cốt của người Australoid cùng người Mongoloid phương Nam có tuổi C14 khoảng 2000 năm tCN. Tiến sĩ M. Oxenham của Đại học Quốc gia Úc cho rằng, những di cốt trên ở vào thời kỳ chuyển hoá của người Việt cổ thành nhóm loại hình Đông Nam Á. Đó là quá trình người Việt chủng Mongoloid phương Nam từ lưu vực sông Dương Tử trở về lai giống với người Việt thuộc chủng Australoid, làm phai nhạt yếu tố Australoid trong cộng đồng dân cư Đông Nam Á mới. Tới đây, điều nghi ngờ của Giáo sư Nguyễn Đình Khoa được minh định: Việc chuyển hoá về nhân chủng của cư dân Đông Nam Á từ Australoid sang Mongoloid vừa do di dân vừa do đồng hoá.

Như vậy, có thế kết luận: Việc chuyển hoá đại bộ phận dân cư nước ta sang nhóm loại hình Đông Nam Á là do khối người Việt từ phía nam Trung Quốc di cư trở về lai giống với người Việt tại chỗ. Việc này cơ bản hoàn tất khoảng 2000 năm tCN.

Sơ đồ hình thành dân cư Đông Á

Cả bằng chứng khảo cổ cả bằng chứng di truyền học cho thấy, từ 2000 năm trước thời Bắc thuộc, người Hán ở phía nam Trung Quốc đã có cùng bộ gen di truyền với người Việt. Đến thời Bắc thuộc,những người Hán sang ta - chủ yếu là người Việt Đông, Việt Tây và Nam Việt trước - thực chất họ là người Trung Quốc gốc Việt. Vì vậy không hề có chuyện người Việt bị Hán hoá vào thời Bắc thuộc. Nóingười Việt bị “Hán hoá” là sự ngộ nhận vì không khoa học và không đúng với thực tế lịch sử. Trong lịch sử chỉ có quá trình Đông Nam Á hóa chung cho cả người Hán và người Việt, diễn ra từ thiên niênkỷ thứ III đến thiên niên kỷ thứ II trước Công Nguyên. Nói một cách chính xác khoa học thì người Việt có chỉ số đa dạng sinh học cao hơn người Hán, cũng có nghĩa là người Việt có tuổi sinh học caohơn người Hán vì vậy không thể có chuyện ngược đời: Người Việt bị Hán hoá!

Bản đồ dưới đây lấy từ Nhân chủng học Đông Nam Á. Thuật ngữ Nam Á trong chú thích được hiểu là nhóm loại hình Đông Nam Á. Tiếp đố là sơ đồ quá trình hình thành dân cư Đông Nam Á do tác giả phác thảo.

_____________

1. Nhân chủng học Đông Nam Á. NXB Đại học & Trung học chuyên nghiệp, H. 1983.

2. Genetic relation of population in China , Proc. Natl. Acad. Sci. USA 1998 số 95 tr 11763 – 11768.

3. Lê Anh Vũ, Tin BBC hay tin Oxenham? Talawas 3.3.2005.

4. S.W. Ballinger & đồng nghiệp: Human mitochondrial DNAs (mtDNAs) from 153 independent samples encompassing seven Asian populations were surveyed for sequence variation. The greatest mt DNA diversity and the highest frequency of mtDNAs with HpaI / HincII morph 1 were observed in the Vietnamese suggesting a Southern Mongoloid origin of Asians. (Southeast Asian mitochondrial DNA Analysis reveals genetic continuity of ancient Mongoloid migration). Genetic, 1992, số 130 tr. 139-45.