Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
Thứ hai, 13/09/2010 18:42 (GMT+7)

Cây Ba chẽ

Ba chẽ là cây bụi nhỏ, sống lâu năm, thân tròn, phân nhiều cành. Cao từ 0,5 – 2,5 m. Cành non hình tam giác dẹt, có nhiều lông màu trắng, khi già hết lông trở thành tròn nhẵn. Lá kép, mọc so le có 3 lá chét, lá chét giữa to hơn. Phiến lá chét nguyên, hình trứng hoặc hình thoi, bầu dục. Cả hai mặt lá đều có lông mềm, nhưng mặt dưới lông dày, dài và mềm hơn, có màu ánh bạc rất dễ nhận ra khi nhìn xa. Các lá non ở ngọn có lớp lông tơ màu trắng bạc phủ kín. Hoa ở kẽ lá mọc thành chùm ngắn. Hoa nhỏ, màu trắng, mỗi chùm có 10 – 12 hoa. Quả đậu, không cuống, thắt lại giữa các hạt thành 2 – 3 đốt. Vỏ quả có lông mềm, màu trắng bạc, trong chứa 3 – 5 hạt hình thận, màu vàng xanh, dài 2,5 – 3mm, rộng 1,5 – 2mm, cuống hạt dai dính vào vỏ; vỏ quả rất dai không tự mở như các loại quả trong họ đậu. Mùa hoa: tháng 7 – 9. Mùa quả tháng 10 -12. Tháng giêng năm sau quả bắt đầu khô. Hạt thường bị chuột, kiến, gà ăn. Trẻ em chăn trâu thường tuốt quả già về phơi khô rang đến khi có mùi thơm, xát bỏ vỏ ngoài lấy hạt ăn ngon như đậu tương rang. (Ăn nhiều vòa lúc đói có thể say).

Ba chẽ là cây mọc hoang nơi đất ẩm, nhiều ánh sáng ở trung du miền núi, thường gặp từng bãi dưới chân núi, chân đồi, ven rừng thứ sinh (tới độ cao 1.000 so với mặt biển).

Thành phần hóa học

Lá Ba chẽ có alcaloid, axit hữu cơ, flavonoid, tanin.

Tác dụng dược lý

Tác dụng kháng sinh: lá Ba chẽ thu hái vào các tháng mùa hoa: 7, 8, 9. Chiết bằng dung môi nước, có tác dụng kháng sinh rõ rệt với trực khuẩn lỵ Shegella shigaeSh. Dysenteriaecó tác dụng ức chế với tụ cầu vàng Staphylococcus aureus- ức chế yếu với trực khuẩn lỵ Shigella flexneriSh. Sonnei;vi khuẩn ruột. Nếu chiết bằng dung môi cồn thì tác dụng kháng sinh kém hơn.

Tác dụng gây thu teo tuyến ức chuột cống non: khá mạnh (làm giảm sức đề kháng).

Tác dụng chống viêm: rõ rệt với cả 2 giai đoạn cấp và bán cấp của phản ứng gây viêm thực nghiệm.

Độc tính

Lá Ba chẽ không độc trong các thử nghiệm độc tính cấp và bán cấp.

Lá Ba chẽ tươi hoặc phơi sấy khô còn màu xanh (hái vào 3 tháng ra hoa) đều có tác dụng. Nếu khi phơi sấy hoặc bảo quản làm mất màu xanh (lá vàng, bạc màu) thì kém hoặc mất tác dụng.

Công dụng

Theo kinh nghiệm dân gian, lá Ba chẽ dùng chữa rắn cắn và đi tiêu lỏng, lỵ có kết quả.

Chữa rắn cắn: lá Ba chẽ tươi một nắm, giã nát hoặc nhai nuốt nước, lấy bã đắp vào chỗ rắn cắn.

Chữa đi lỏng, lỵ: hái khoảng 300 – 400g lá Ba chẽ tươi, cắt nhỏ, sao khô rồi sắc với nước để sôi trong 30 phút, bỏ bã, cô lại còn 300 ml chia làm 3 lần uống trong ngày đến khi khỏi (trung bình từ 5 – 7 ngày). Người đi tiêu lỏng nhiều lần mất nước, cần cho uống dung dịch bù nước và chất điện giải hoặc nước cháo loãng (gạo, khoai, muối) cả ngày 1.000 – 1.500 ml.

Ba chẽ là dược liệu được ghi trong danh mục thuốc thiết yếu ở Việt Nam lần thứ V (2006), nhóm thuốc chữa hội chứng lỵ. Đây là cây mọc hoang với trữ lượng lớn (hàng trăm tấn ở miền núi nước ta. Nó là nguồn kháng sinh thực vật quý và không độc để chữa tiêu chảy và lỵ trực khuẩn. Nên tổ chức thu hái lá Ba chẽ đúng thời vụ (tháng 7, 8, 9), chế biến công nghiệp thành cao khô làm nguyên liệu bào chế viên Ba chẽ 0,25g. Mặt khác nên trồng cây ba chẽ nưoi đất dốc để bảo vệ đất, chống xói mòn rửa trôi, bổ sung chất đạm và mùn cho đất.

Xem Thêm

Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Ngày 25/6/2025, tại Tp. Huế, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) chủ trì, phối hợp với Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật thành phố Huế (Liên hiệp Hội TP. Huế) tổ chức Hội thảo “Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức để góp phần tích cực cho sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc theo tinh thần Nghị quyết số 45-NQ/TW ngày 24/11/2023”.
An Giang: 8 giải pháp thực hiện đột phá phát triển khoa học công nghệ
Đến nay, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội tỉnh) đã tập hợp được 40 hội, tổ chức thành viên với 9.554 hội viên cá nhân, trong đó có hơn 3.451 hội viên trí thức. An Giang xác định và đề ra mục tiêu về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số (KHCN, ĐMST, CĐS) đến năm 2030.
Thanh Hoá: Hội thảo KH về giải quyết tình trạng thiếu lao động ở nông thôn, lao động trực tiếp tham gia SX nông nghiệp
Sáng ngày 27/5/2025, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội) phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Viện Nông nghiêp tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp giải quyết tình trạng thiếu lao động sản xuất ở khu vực nông thôn, lao động có kỹ thuật, tay nghề cao trực tiếp tham gia sản xuất nông nghiệp, nhất là nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ”.
Bình Thuận: Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất
Sáng ngày 27/5, tại thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp đột phá trong ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ vào thực tiễn quản lý và sản xuất trên địa bàn tỉnh Bình Thuận”.

Tin mới

Tuổi trẻ VUSTA tự hào được rèn luyện, trưởng thành dưới cờ Đảng quang vinh
Đại hội Đảng bộ Liên hiệp Hội Việt Nam (VUSTA) nhiệm kỳ 2025–2030 được tổ chức thành công vào sáng ngày 21/7. Tại Đại hội, đại diện Đoàn Thanh niên VUSTA đã có bài phát biểu chúc mừng đại hội. Bí thư Đoàn Thanh niên Lê Thị Thủy khẳng định: “Tuổi trẻ VUSTA tự hào được rèn luyện, trưởng thành dưới cờ Đảng quang vinh và luôn xác định rõ vai trò, trách nhiệm của mình trong công cuộc đổi mới đất nước”.
Cuộc thi sáng tác biểu trưng (logo) Đảng uỷ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương
Hướng tới chào mừng Đại hội Đảng bộ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, Cuộc thi sáng tác biểu trưng (logo) Đảng uỷ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương và biểu trưng (logo) Đại hội đại biểu Đảng bộ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 – 2030 được chính thức khởi động từ ngày 18/7/2025.
Xây dựng Đảng bộ trong sạch, vững mạnh, tập hợp, đoàn kết trí thức KH&CN phục vụ phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới
Kể từ khi Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) được thành lập ngày 26/03/1983, Đảng bộ Liên hiệp Hội Việt Nam đã trải qua 9 kỳ Đại hội, mỗi kỳ Đại hội đã thực sự trở thành những mốc son quan trọng, đánh dấu bước phát triển cả về tư duy chính trị lẫn phương thức hoạt động của toàn hệ thống.