Cá heo ngủ như thế nào?

Loài cá heo có rất nhiều kiểu ngủ, cho phép chúng khoẻ mạnh vượt quađược những vùng biển lớn, dài tới vài nghìn km. Vì sự linh động ở các kiểu ngủ này mà nhiều khi người ta cứ nghĩ rằng, chúng không ngủ, những con bơi lập lờ trên mặt nước là những con đã yếu hoặc đã chết. Thực chất đó lại là khi con vật ngủ khá say, cá hoặc nằm nghiêng cứng đờ trên mặt nước hoặc vừa ngủ vừa bơi lặn.

Cá heo ngủ ngon nhất vào đêm và thường nổi lơlửng, nhưcác khúc gỗ mục, hay còn gọi là kiểu ngủ say nhưchết. Ban ngày thì chúng ngủ ít hơn, lơmơkiểu mèo ngủ. Cá con vừa bú mẹ vừa ngủ trong khi cá mẹ bơi, luồng hơi ở phía sau cá mẹ sẽ kéo chúng theo. Cá mẹ thậm chí cũng ngủ, song nó vẫn bơi, đặc biệt là trong vài tuần đầu tiên sinh con vì nếu nó ngừng cá con sẽ chìm ngay, con non chưa đủ lượng mỡ và bong bóng để có thể nổi dễ dàng nhưcá lớn.

Để giúp đỡ nhau và tránh bị tấn công, cá heo đực trưởng thành sẽ bơi chậm thành đôi khi ngủ; cá cái hay cá con bơi giữa đàn và ngủ theo cặp. Khi ngủ, cá heo mũi to chỉ nghỉ nửa não, còn một nửa tỉnh táo để xác định mồi, bạn, kẻ thù và các vật cản, cứ 2 giờ chúng lại giở não một lần. Mặc dù, ngủ nhiều vào đêm, song cá heo cũng hay thức muộn săn mực (cá heo mũi to dành tới 33,4% ngày để ngủ). Cá heo cũng ngủ mơ, qua thử nghiệm một đặc tính thường thấy ở ngủ mơlà máy mắt thì người ta thấy một đêm cá heo cũng có 6 phút mơ.

ở cá heo, hệ hô hấp hoàn toàn tự giác, nên một phần não vẫn tỉnh táo để kiểm soát thở. Cá heo có thể nhịn thởđược rất lâu. Phổi chúng lớn hơn tất cả các động vật khác nên hítđược nhiều khí nhất và trao đổiđượcđược nhiều khí qua mỗi lần hít vào thở ra nhất. Máu cá lại mangđược nhiều oxy hơn và một điều đáng ngạc nhiên là, khi lặn máu chỉ đi qua các cơquan cần oxy, nhưtim, não và các cơbơi, còn hệ tiêu hoá và các hệ khác phải chờ đợi. Cá còn có sức chịu đựng CO ₂ghê gớm. Não sẽ không kích thở nếu nhưlượng CO ₂không đủ lớn bằng vài lần người.

Hiếm khi nào thấy cá heo chết đuối song chúng vẫn có thể chết ngạt nếu thiếu khí. Cá con dễ gặp nguy hiểm. Khi vừa đẻ nhất thiết cá con phải ngoi lên để thở song đôi khi nó không ngoi lênđược. Khi bị mắc lưới, do không lên mặt nước thởđược, lại trong cơn hoảng loạn chúng sẽ lặn sâu và bị chết ngạt.

Nguồn: KH&ĐS Số 58 Thứ Sáu 21/7/2006