Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
Thứ sáu, 13/10/2006 23:55 (GMT+7)

Những nhà khoa học bị quên trong giải Nobel

Charles Best

Năm 1923, Sir Frederick Grant Banting (1891-1941), người khám phá ra insuline, đã chia giải Nobel Y khoa với John McLeod. Trong khi đáng lẽ Charles Best mới là người xứng đáng chung giải với Frederic Banting. John McLeod chỉ là người đã chia cho ông một góc phòng thí nghiệm, một người phụ tá và các con vật thí nghiệm trong hai tháng hè, khi ông Banting ghé qua Scotland.

Tức giận vì người cộng sự gần nhất của ông là Charles Herbert Best  không được cùng chia giải Nobel. Thật bất công. Ông đã chia phần của ông cho Charles Best. Sau đó Ủy ban xét duyệt Nobel nhận là có sai lầm nhưng họ không có cách nào sửa lại, vì những quyết định đã ra rồi không thể quay trở lại được. 
 
Paul Portier

Những khó chịu hệt như trên là giải Nobel Y học cho Charles Richet, John Michael và Harold E. Varmus. Charles Richet được giải Nobel năm 1913 vì những công trình của ông về anaphylaxie (tính quá mẫn, phản vệ, allergie), và Paul Portier cũng nghiên cứu vấn đề này. Cả hai đều đưa ra công trình nghiên cứu của mình trước hội đồng Sinh vật học (1902): "Chúng tôi gọi "anaphylactique" (trái nghĩa với phylaxie) là đặc tính  mà nọc độc có tư chất làm giảm đi thay vì làm tăng tính miễn nhiễm khi chất này được tiêm vô với liều lượng không nguy hiểm. Đó là (...) ngược lại sự bảo vệ".

Richet tiếp tục nghiên cứu một mình hiện tượng anaphylaxie vừa tìm cách xác nhận sự khám phá chung của họ. Nhưng tiếc thay, Portier không những  không được giải mà cũng chẳng được nêu tên trong bài diễn văn. Richet cũng chẳng chiếu cố đến người cộng tác của ông để sửa sai sự quên bất ngờ này.

Dominique Stehelin

Sự  khám phá ra nguồn gốc tế bào tạo ra khối u hậu siêu vi trùng (origine cellulaire des  oncogènes rétrovivaux) do John Bishop và Harold Varmus đã được giải Nobel về Y học năm 1989. Nhưng Dominique Stehelin mới chính là người khám phá đầu tiên khi ông chỉ mới làm thực tập hậu tiến sĩ năm 1976 tại phòng  thí nghiệm của Bishop và Varmus tại Đại học California, San Francisco.

Không vừa ý vì bị loại, Dominique Stehelin viết một bức thư ngỏ cho Folke Sjoqvist, Chủ tịch hội đồng giải thưởng Nobel để yêu cầu xét lại quyết định. Để chấm dứt vụ này, Bishop vội vã xác nhận nhân cuộc hội thảo với báo chí: "Thời gian mà ông Stehelin làm việc trong phòng thí nghiệm của chúng tôi là có lợi cho ông ấy về sau, cũng  như chính chúng tôi cũng đã hưởng được những đóng góp của ông ta cho công trình của chúng tôi. Chúng tôi vô cùng kính trọng ông trên tư cách một nhà khoa học và chúng tôi biết ơn những thí nghiệm của ông đã lần đầu tiên xác định rằng những tế bào của khối u hậu siêu vi trùng là xuất phát từ những gene tế bào. Nhưng phải cần rất nhiều thí nghiệm khác để thiết lập một cách vững vàng mà chúng tôi đã chứng minh trong bài báo của chúng tôi" (báo Le Monde, 9/12/1989).

Theo giáo sư Alain Riou (Viện Gustave Roussy, Villejuif): Nếu giải Nobel trao cho công trình từ năm 1976 thì Stehelin phải là người đứng chung giải. Để chấm dứt cuộc luận chiến, giáo sư Jean Lindstein, thư ký hội đồng giải Nobel Y học, nhắc lại với báo chí là những người được giải Nobel được chọn lựa trong số các thí sinh được đề nghị bởi hội khoa học thế giới, chiếu đúng theo điều lệ của Hội đồng Nobel. Vậy không  thể quy trách nhiệm cho ông chủ tịch. 

Lise Meitner

Lise Meitner hướng dẫn dự án về uranium và sự phân rã các hạt nhân nặng ở Berlin trong 4 năm. Chiến tranh thế giới thứ 2, sự ngược đãi tàn nhẫn đối với các cộng đồng Do Thái khiến bà phải tị nạn ở Stockholm, nơi đây bà vẫn tiếp tục công trình nghiên cứu của bạn bà là Otto Hahn.

Để tránh nguy hiểm, bà không ký tên lên bài tiểu luận báo tin đã khám phá chất baryum, chất căn bản cho phản ứng hạch tâm dây chuyền. Mọi người tiếc vì công của bà đã không được công nhận chính thức từ khi hết chiến tranh.

Nguồn: Tia sáng, số19 , ngày 03/10/2006

Xem Thêm

An Giang: Anh nông dân truyền cảm hứng giáo dục STEM
Anh Nguyễn Ngọc Đệ - một nông dân chỉ học hết lớp 6, hiện sinh sống tại xã Vĩnh Hanh, huyện Châu Thành, tỉnh An Giang - đã xuất sắc đoạt giải Nhất tại Hội thi Sáng tạo Kỹ thuật tỉnh An Giang lần thứ XIV (2024-2025) với giải pháp mang tên “Mô hình Hạm đội Trường Sa phục vụ giáo dục STEM”.
GS. Nguyễn Hữu Tăng trọn đời vì khoa học, nặng lòng vì đất nước
Giáo sư, Tiến sĩ Khoa học Nguyễn Hữu Tăng, nguyên Phó Trưởng ban Khoa giáo Trung ương, nguyên Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, một nhà vật lý lý thuyết hàng đầu, một nhà quản lý khoa học tâm huyết đã từ trần vào rạng sáng ngày 22/6/2025, hưởng thọ 89 tuổi. Sự ra đi của ông để lại niềm tiếc thương vô hạn cho giới khoa học và các thế hệ học trò, đồng nghiệp.
Huỳnh Thúc Kháng: Ngòi bút sắc hơn trăm vạn quân
Được biết đến là một chí sĩ yêu nước, một nhà cách mạng và một chính khách đức độ, di sản rực rỡ và truyền cảm hứng bậc nhất của cụ Huỳnh Thúc Kháng còn ở sự nghiệp báo chí nơi ngòi bút được mài sắc thành vũ khí đấu tranh cho quyền lợi của dân tộc. Tên Huỳnh Thúc Kháng cũng được đặt cho trường dạy viết báo đầu tiên ở nước ta.

Tin mới

Hành trình phát triển văn hóa, ngôn ngữ, giáo dục bền vững của Viện CLEF
Ngày 9/7, Viện Nghiên cứu Phát triển Văn hóa, Ngôn ngữ và Giáo dục (Viện CLEF) đã tổ chức lễ kỷ niệm 5 năm thành lập. Đây là dịp để nhìn lại hành trình hình thành và phát triển của Viện, là lời tri ân sâu sắc gửi tới các đối tác, chuyên gia và cộng đồng học thuật đã luôn đồng hành, hỗ trợ và tiếp sức cho những bước tiến của Viện trong suốt thời gian qua.
Tìm giải pháp thực hiện hiệu quả các dự án viện trợ không hoàn lại
Thủ tục hành chính thực hiện và quản lý các dự án viện trợ không hoàn lại hiện nay còn phức tạp; quy trình xét duyệt, giải ngân còn chậm, ảnh hưởng đến tiến độ và sự hài lòng của đối tác; năng lực quản lý hạn chế; một số đơn vị thành viên thiếu chuyên môn về giám sát tài chính, báo cáo theo chuẩn quốc tế; biến động kinh tế, chính trị toàn cầu khiến nguồn viện trợ không ổn định....
Chủ tịch Phan Xuân Dũng tiếp xúc cử tri tỉnh Khánh Hòa sau kì họp thứ 9, Quốc hội khóa XV
Ngày 9-10/7, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Khánh Hòa gồm ông Phan Xuân Dũng, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, bà Đàng Thị Mỹ Hương, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh và ông Nguyễn Văn Thuận đã có các buổi tiếp xúc cử tri tại xã Bác Ái Tây và xã Phước Hà sau kì họp thứ 9, Quốc hội khóa XV.