Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
Thứ năm, 27/08/2009 20:42 (GMT+7)

Cây Sơn

Nhựa mủ cây Sơn làm rộp da, gây dị ứng với một số người. Những người dễ bị dị ứng với sơn thường chỉ cần chặt cây Sơn, thậm chí đi gần cây Sơn, hoặc làm việc ở nơi có sử dụng sơn cũng bị dị ứng.

Chỗ da bị dị ứng sẽ mẩn đỏ, sưng nề và ngứa; khi gãi dẫn đến lở loét, gọi là lở sơn. Chỗ bị gãi sẽ chảy nước vàng. Dị ứng có thể lan khắp người, kèm theo sốt. Nếu ăn phải sơn sẽ gây kích thích mạnh, nôn mửa, co đồng tử và co giật.

Cây Sơn (Toxicoden-dron succedanea (L.) Mold., thuộc họ Đào lộn hột (Anacardiaceae), là cây gỗ nhỏ, có thể cao đến 10m. Lá kép một lần hình lông chim lẻ, có 7-13 lá chét. Các lá thường xếp tập trung ở đầu cành. Lá chét mỏng, nhẵn, hình mác, hai đầu nhọn, dài 5-10cm, rộng 1,5-3,5cm. Gốc lá không đều nhau. Hoa nhỏ, tạp tính, mẫu 5, tụ họp thành cụm hoa hình chuỳ ở các nách lá đầu cành. Quả hạch, hình trứng, hơi dẹt và méo, dài 6-8mm. Vỏ quả mỏng, nhẵn. Hạt cứng. Tòan cây có nhựa mủ màu trắng ngà, để lâu sẽ đen dần. Cây ra hoa tháng 7, quả chín vào tháng 11.

Cây mọc hoang trong rừng thứ sinh ở Việt Nam (từ Hòa Bình, Quảng Ninh đến Lâm Đồng) và cũng được trồng (ở Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Hà Giang, Tuyên Quang, Thái Nguyên, Hòa Bình). Ngoài ra, cây này còn có ở Ấn Độ, Malaysia , Trung Quốc, Nhật Bản…

Toàn cây Sơn có nhựa mủ. Nhựa này chứa axit palmitic, acid oleic, glycerid, rhoifolin, firetin, fustin; trong nhựa của Sơn có chất laccol tương đồng với urushiol. Lá chứa khoảng 20% tanin và một glycosid apigenin. Quả chứa khoảng 17% chất sáp, trong đó có các axit béo như palmitic 77%, stearic và arachidic 5%, dibasic 6%, oleic 12% và vết axit linoleic. Dầu hạt chứa 25% glycerides của axit palmitic, 47% oleic và 28% linoleic.

Khi mới bị lở sơn thì dùng dung dịch xà phòng hoặc dung dịch natri bicarbonat (NaHCO 3) loãng để rửa. Đồng thời cho uống pethidin hydroclorid và các thuốc như analergin, dimedrol, calci clorua, vitamin C… theo sự chỉ dẫn của thầy thuốc.

Theo kinh nghiệm dân gian, người ta lấy lá Khế tươi, hay quả Khế nhỏ giã nhỏ, bọc vải sạch, thấm nhẹ vào chỗ ngứa, hoặc hòa với nước vôi trong với dầu lạc (hai phần bằng nhau) để bôi. Nếu bị loét thì lấy là Bàng, la Chè tươi, lá Chuối non giã nhỏ, vắt lấy nước để bôi. Có nơi còn dùng vỏ cây Núc nác (tươi) giã nát, thêm rượu theo tỷ lệ 1:3, ngâm 2 - 3 giờ rồi lấy rượu này bôi vào chỗ lở sơn. Ngày bôi 3 - 4 lần, vài ngày là khỏi. Có thể kết hợp vỏ Núc nác với lá Khế. Kết hợp cho uống nước sắc Râu ngô và cao tiêu độc.

Nếu chỗ loét bị nhiễm khuẩn thì dùng thêm kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ.

Cây Sơn còn được dùng làm thuốc. Theo Đông y, Sơn khô có vị cay, hơi mặn, tính ấm; vào 3 kinh tâm, can, đại tràng; có tác dụng làm tan máu ứ, tiêu tích báng, thông kinh nguyệt, trừ giun đũa. Ở Trung Quốc được dùng trị hen khan (háo suyễn), cảm, viêm gan mạn tính, đau dạ dày, chấn thương. Dùng ngòai trị gãy xương, các vết thương chảy máu. Ở Ấn Độ, người ta dùng quả trị lao phổi.

Ta thường lấy Sơn khô (Can tất) làm thuốc: chữa phụ nữ kinh bế, đau bụng, có báng máu đau nhức và trị đau bụng giun. Ít khi dùng Sơn tươi vì gây tổn thương tràng vị. Liều dùng 1-4g, dùng riêng hoặc phối hợp với các vị thuốc khác như trong các bài thuốc sau:

- Chữa phụ nữ kinh bế, đau bụng:Sơn khô đốt ra tro, tán nhot, uống mỗi lần 8g với rượu ( Nam duợc thần hiệu).

- Chữa kinh bế, có bàng máu đau nhức, đau cả tâm vị hoặc các loại tích tụ u hòn:Sơn khô, Nghệ vàng, Nghệ đen, Hương phụ (chế với giấm) liều lượng bằng nhau, tán nhỏ làm viên hòan bằng hạt đậu, uống mỗi lần 50 viên với rượu (Nam duợc thần hiệu).

- Chữa bụng đau nhói lên tim, do giun sán quấy, miệng chảy nước dãi trong:Sơn khô đốt cháy, tán nhỏ làm viên bằng hạt đậu xanh, uống mỗi lần 10 viên, ngày uống 3 lần ( Nam duợc thần hiệu).

Xem Thêm

Văn hóa đọc là giá trị nền tảng góp phần phát triển con người và xã hội trong kỷ nguyên mới
Trong thời đại của cách mạng công nghiệp 4.0 và toàn cầu hóa, để đất nước vươn mình sánh vai cùng các cường quốc năm châu, không thể thiếu ánh sáng của tri thức, mà trong đó sách đóng vai trò trung tâm. Sách và Văn hoá đọc chính là nền tảng để xây dựng một xã hội học tập, sáng tạo và phát triển bền vững.
Giải pháp nào để phát triển các mô hình NN, thủy sản hiệu quả cao theo hướng an toàn, bền vững tại các tỉnh ĐBSCL?
Đó là những nội dung được các đại biểu đưa ra tại hội thảo khoa học “Giải pháp phát triển các mô hình nông nghiệp, thủy sản hiệu quả cao theo hướng an toàn, bền vững tại các tỉnh ĐBSCL” do Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (LHHVN) phối hợp với LHH tinh Kiên Giang và Viện Nghiên cứu ứng dụng và chuyển giao công nghệ (Viện IHT) tổ chức ngày 12/4 tại TP Rạch Giá.

Tin mới

Thanh Hoá: Phản biện Đề án phát triển Viện Nông nghiệp tỉnh
Sáng ngày 06/05, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội) tổ chức hội thảo phản biện “Đề án Phát triển Viện Nông nghiệp Thanh Hóa, giai đoạn 2026 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045” (Đề án) với sự tham dự của hội đồng phản biện, các chuyên gia của Liên hiệp hội và đại diện ban lãnh đạo, cán bộ nhân viên của Viện Nông nghiệp Thanh Hóa.
Sơn La: Góp ý kiến dự thảo Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi)
Ngày 6/5, Liên hiệp các hội Khoa học và kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội) đã tổ chức hội thảo tư vấn tham gia ý kiến dự thảo Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính. Tham dự hội thảo có đại diện một số sở, ngành của tỉnh.
CT Phan Xuân Dũng: LHH Bình Định góp phần tích cực vào sự nghiệp đổi mới, hội nhập, phát triển bền vững của tỉnh nhà
Trải qua 30 năm hình thành và phát triển (06/5/1995 - 06/5/2025), Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Bình Định (LHH) đã khẳng định vai trò là tổ chức hội quần chúng do Đảng và Nhà nước giao nhiệm vụ, là nơi quy tụ trí tuệ, lan tỏa tri thức, lực lượng nòng cốt phát triển KH&CN, góp phần tích cực vào sự nghiệp đổi mới, hội nhập và phát triển bền vững của tỉnh nhà.
Hà Giang: Góp ý dự thảo Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi)
Ngày 05/5, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội) đã tổ chức hội thảo tư vấn, phản biện (TVPB), góp ý đối với dự thảo Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi).Tham dự hội thảo có lãnh đạo đại diện các sở, ban ngành của tỉnh, các hội thành viên Liên hiệp hội, các chuyên gia TVPB ở trung ương và tỉnh.
Thúc đẩy hoạt động đăng bạ kỹ sư chuyên nghiệp ASEAN tại Việt Nam
Sáng ngày 29/4/2025, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) phối hợp với Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật thành phố Hải Phòng tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Thúc đẩy công tác đăng bạ kỹ sư chuyên nghiệp tại Việt Nam”. Hội thảo do PGS.TS Phạm Ngọc Linh, Phó Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam và TS. Bùi Thanh Tùng, Chủ tịch Liên hiệp Hội thành phố Hải Phòng đồng chủ trì.