Giải pháp cho công tác phổ biến kiến thức KHCN hiệu quả

Đây là những nhiệm vụ hết sức quan trọng nhất là trong tình hình đất nước hiện nay, nếu không đẩy mạnh KHCN chúng ta sẽ tụt hậu và đất nước ta sẽ rơi vào hàng ngũ các nước kém phát triển, sẽ không hoàn thành được mục tiêu- nhiệm vụ mà toàn Đảng, nhà nước và toàn dân ta đã và đang đặt ra.

Hội thảo PBKT về phát triển hạ tầng xanh hướng tới phát triển mô hình đô thị bền vững do LHHVN tổ chức tháng 6/2025

Điều đáng lưu ý trong giai đoạn hiện nay là có sự bất cập giữa mục tiêu- nhiệm vụ của nhà nước đã đặt ra và sự nhận thức, hiểu biết của người dân để thực hiện nhiệm vụ này vì đang có sự chênh lệch quá lớn về mục tiêu và khả năng thực hiện.

Cuộc cách mạng công nghệ và truyển đổi số hiện nay có thành công hay không ngoài sự chỉ đạo sang suốt của Đảng,Nhà nước còn phụ thuộc nhiều yếu tố trong đó quan trọng nhất là phải có sự đồng tâm ủng hộ của mọi người dân mà cụ thể ở đây là phải nâng cao sự nhận thức – hiểu biết của người dân để xứng tầm với thời đại.

Bởi chìa khóa của sự thành công KHCN chính là sự nhận thức - hiểu biết của người dân về cuộc cách mạng công nghệ và truyển đổi số hay nói cách khác là vai trò to lớn của hoạt động truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN hiện nay phải đẩy mạnh và phát triển hơn nữa để đáp ứng với yêu cầu phát triển của đất nước trong tình hình mới.

Vì vậy có thể khẳng định rằng hoạt động truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN luôn có vai trò và vị trí quan trọng trong việc nâng cao dân trí của nước ta để đáp ứng với yêu cầu, nhiệm vụ phát triển đất nước.

Một quốc gia muốn phát triển bền vững thì dân trí quốc gia đó phải phát triển. Muốn dân trí của một đất nước phát triển thì trong nhiều hoạt động trước hết hoạt động truyền thông và PBKT KHCN phải không ngừng đổi mới và phát triển để dân trí ngày một nâng cao. Đây là vấn đề cốt lõi để nâng cao dân trí.

Thuận lợi, khó khăn trong thực hiện nhiệm vụ:

Thuận lợi:

Thuận lợi cơ bản nhất hiện nay là đã có sự chú trọng và sự quan tâm về chủ trương của hoạt động truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN của Nhà nước, hệ thống Liên hiệp hội luôn khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi cho các Hội thành viên nâng cao hiệu quả hoạt động truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN. Mặc dù trong điều kiện kinh phí chung của hệ thống Liên hiệp hội rất eo hẹp trong khi số lượng các Hội thành viên là rất lớn trên toàn quốc. Đó là sự cố gắng lớn của hệ thống Liên hiệp hội đáng được ghi nhận.

Nhiều Liên hiệp hội địa phương và các Hội thành viên trong toàn quốc của hệ thống Liên hiệp hội đã xác định và đã coi trọng công tác truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN nhất là trong thời gian những năm gần đây khi mà cuộc cách mạng công nghệ ngày càng phát triển.

Nhiệm vụ truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN giai đoạn này càng cấp thiết hơn bao giờ hết vì sự phát triển của đất nước và sự tiến bộ của toàn xã hội.

Các Liên hiệp hội địa phương và các Hội thành viên trên toàn quốc đều có một lực lượng đông đảo các nhà khoa học chuyên sâu trong đó có không ít nhà khoa học rất tâm huyết với ngành nghề của mình nếu tạo điều kiện thuận lợi họ sẽ tích cực tham gia hoạt động này tốt hơn.

Khó khăn:

Mặc dù đã có sự quan tâm của nhà nước nhưng hệ thống Liên hiệp hội chưa nhìn thấy sự quan tâm thực sự của một số Bộ chủ quản về nguồn kinh phí hỗ trợ cho hệ thống Liên hiệp hội, nguồn kinh phí thực tế cung cấp cho hệ thống Liên hiệp hội vẫn còn quá it, chưa thực sự thuận lợi cho hoạt động này. Đây là khó khăn cơ bản và là hạn chế hoạt động truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN trong thực tế hiện nay.

Bên cạnh đó, Liên hiệp hội địa phương và các Hội thành viên còn khó khăn trong việc tập hợp trí thức, huy động chuyên gia trong quá trình thực hiện nhiệm vụ truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN cụ thể của ngành mình, một trong những nguyên nhân cản trở là phần đãi ngộ quá thấp hoặc chưa tương xứng với kết quả đóng góp của các chuyên gia nên còn khó khăn trong việc đề xuất hoặc thực hiện nhiệm vụ truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN của đơn vị.

Loại hình phổ biến mà hệ thống Liên hiệp hội đang thực hiện nhiệm vụ Truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN:

- Xuất bản ấn phẩm phổ biến kiến thức, đây là hoạt động tốt có ý nghĩa lớn, đặc biệt có giá trị sử dụng lâu dài trong việc truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN có thể lưu trữ tài liệu. Tuy nhiên thực tế cho thấy Liên hiệp hội địa phương và các Hội thành viên ít hào hứng tham gia, không phải vì thiếu kiến thức mà do chi phí cho việc viết ấn phẩm không hợp lý, nên lưu ý rằng một trang ấn phẩm tư liệu khoa hoc phải đầu tư nhiều công sức chất xám của các nhà khoa học không thể tính như một trang tiểu thuyết được.

- Tập huấn và hội thảo phổ biến kiến thức, hoạt động này rất cần thiết song trong thưc tế các Liên hiệp hội cũng cần phải tính toán cấp kinh phí hợp lý để thuận lợi cho người đề xuất và thực hiện nhiệm vụ truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN.

- Các loại hình khác mà hệ thống Liên hiệp hội đang làm như làm phim tư liệu khoa học chuyên đề sâu nhưng ngắn gọn để truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN. Đây là hình thức tuyên truyền, phổ biến kiến thức sinh động, chuẩn xác, nhanh chóng đồng thời có thể bảo tồn, lưu trữ lâu dài.

Hội thảo nâng cao chất lượng hoạt động hội đáp ứng yêu cầu quản lý mới do LHHVN tổ chức tháng 12/2024

10 giải pháp đổi mới trong hoạt động phổ biến kiến thức KHCN:

-Hệ thống Liên hiệp hội cần nhiệt tình và nâng cao tinh thần trách nhiệm của cá nhân và tập thể trong thực hiện nhiệm vụ truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN

- Hệ thống Liên hiệp hội cần phát huy tốt hơn nữa vai trò tập hợp trí thức KHCN, nhiều nhà khoa học cần môi trường sáng tạo, sự ghi nhận trước, sau mới đến chính sách đãi ngộ.

- Hệ thống Liên hiệp hội cần nhạy bén, cập nhật thông tin, nắm bắt được các chủ trương chính sách của Nhà nược, nắm tình hình trong nước và thế giới.

- Hệ thống Liên hiệp hội cần suy nghĩ, tìm tòi và có phương án khả thi để thực hiện và giải quyết vấn đề đặt ra trong quá trình thực hiện nhiệm vụ truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN.

- Hệ thống Liên hiệp hội cần chú trọng, đẩy mạnh công tác truyền thông và phổ biến kiến thức KHCN của từng hội viên và các Hội thành viên.

- Hệ thống Liên hiệp hội cần đổi mới, sáng tạo hoạt động truyền thông như thế nào, sao cho hiệu quả, thiết thực hơn? Ví dụ như ngoài hội nghị, hội thảo, tập huấn, có thể tổ chức hội thi về công tác truyền thông, phổ biến kiến thức (vì tiềm năng là rất lớn, nếu chúng ta xã hội hóa được một phần kinh phí thì sân chơi này sẽ rất bổ ích và hiệu quả).

- Hệ thống Liên hiệp hội cần chú trọng đẩy mạnh truyền thông trên trang web của mình và Web của Liên hiệp hội địa phương, các Hội thành viên. Đây là lợi thế lớn và rất hiệu quả, khi Liên hiệp hội địa phương không có nhiều kinh phí hoạt động để in ấn, phát hành thông tin, quảng bá hình ảnh theo cách truyền thống như trước đây.

- Hệ thống Liên hiệp hội cần tranh thủ sự sự hỗ trợ của các cơ quan đơn vị, doanh nghiệp trong & ngoài nước để có thêm kinh phí, tài lực, nhân lực và vật lực cho hoạt động truyền thông, phổ biến kiến thức của mình.

- Hệ thống Liên hiệp hội cần chú trọng tính hiệu quả của công tác truyền thông và phổ biến kiến thức khoa học công nghệ (các kì/cuộc, sự kiện dù lớn hay nhỏ, song phải luôn luôn tính đến hiệu quả, tác động, sự lan tỏa và ảnh hưởng của nó với ngành-nghề và Bộ chủ quản).

- Hệ thống Liên hiệp hội cần liên kết các Bộ ngành có tính chất tương đồng, để phối hợp tổ chức công tác truyền thông và phổ biến kiến thức khoa học công nghệ, chia sẻ thông tin & truyền thông về các thông tin thuộc lĩnh vực KHCN.