THI ĐUA LÀ YÊU NƯỚC!

Trước khí thế mới, vận hội mới của đất nước, và chào mừng Đại hội thi đua yêu nước lần thứ V, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX (2025 - 2030) của LHHVN, các đơn vị thành viên và mỗi cán bộ, đảng viên, hội viên trong hệ thống LHHVN cần luôn giữ trong mình tinh thần thi đua yêu nước, ý thức rõ trách nhiệm của tập thể và cá nhân đóng góp vào sự nghiệp chung của đất nước trong kỷ nguyên mới. Thi đua chính là yêu nước một cách thiết thực và tích cực!

Các đại biểu được tôn vinh tại Đại hội thi đua yêu nước của LHHVN lần thứ IV

Chủ tịch Hồ Chí Minh- Người khởi xướng phong trào thi đua yêu nước

Chủ tịch Hồ Chí Minh trong nhiều năm bôn ba hoạt động ở nước ngoài trong điều kiện vô cùng khó khăn gian khổ, Người đã thi đua với chính mình, vượt lên chính mình, quyết tâm tìm ra con đường cứu nước. Khi trở về nước lãnh đạo cách mạng Việt Nam, nhất là sau thắng lợi của cách mạng tháng Tám, Người đã liên tục phát động nhiều phong trào có tính chất thi đua, động viên đông đảo nhân dân hưởng ứng, đạt hiệu quả cao. Có thể kể đến như: Chiến dịch tăng gia sản xuất, Chiến dịch chống nạn mù chữ, Tuần lễ vàng, Phong trào Nam tiến, Phong trào thực hiện đời sống mới…

Ngày 11/6/1948, nhân dịp Kỷ niệm 1.000 ngày kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp xâm lược, Chủ tịch Hồ Chí Minh chính thức ra lời kêu gọi Thi đua ái quốc. Người tin tưởng: “Thi đua ái quốc sẽ ăn sâu, lan rộng khắp mọi mặt và mọi tầng lớp nhân dân và sẽ giúp ta dẹp tan mọi nỗi khó khăn và mọi âm mưu của địch để đi đến thắng lợi cuối cùng”.

Về nội dung thi đua, Lời kêu gọi chỉ rõ: “Làm cho mau, Làm cho tốt, Làm cho nhiều” trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, từ quân sự, kinh tế, cho đến chính trị, văn hóa. Đây là sự thể hiện tính toàn diện của cuộc kháng chiến, sâu xa hơn là tính toàn diện của sự nghiệp cách mạng.

Trong Lời kêu gọi thi đua yêu nước đầu tiên, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Muốn tự cấp, tự túc, đi kịp người ta, thì chúng ta phải đi mau. Vì vậy, sĩ, nông, công, thương, binh, gái trai, già trẻ, toàn thể quốc dân ta, vô luận ở địa vị nào, làm công việc gì, phải ra sức tham gia cuộc Thi đua yêu nước”. Như vậy, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, tất cả các tầng lớp nhân dân, dù ở địa vị nào, làm công việc gì, đều phải tham gia vào cuộc thi đua yêu nước. Bởi theo Người, đã là người Việt Nam yêu nước thì phải thi đua, “thi đua tức là yêu nước”.

Kể từ ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi thi đua ái quốc đến nay, trải qua 10 kỳ Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc; các phong trào thi đua yêu nước tập trung hướng về cơ sở và người lao động, gắn kết chặt chẽ với việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách của Chủ tịch Hồ Chí Minh, trở thành động lực quan trọng, khơi dậy, động viên, lôi cuốn cán bộ, chiến sĩ, đoàn viên, hội viên, các tầng lớp nhân dân. Phong trào thi đua yêu nước và công tác thi đua khen thưởng là hai nội dung luôn gắn với nhau, là một trong những sức mạnh nội sinh của dân tộc, của đất nước.

Trí thức Việt Nam với phong trào thi đua yêu nước

Trí thức Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Nói về vai trò của trí thức, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhận định: “Trí thức Việt Nam có đầu óc dân tộc và đầu óc cách mạng”. Để phong trào thi đua của trí thức đạt hiệu quả cao, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ ra nhiệm vụ chính và nội dung thi đua của trí thức phù hợp với từng lĩnh vực. Đối với trí thức ngành khoa học - kỹ thuật: “Phải đẩy mạnh công tác nghiên cứu và phổ biến khoa học và kỹ thuật một cách có trọng điểm, có từng bước vững chắc, nhằm phục vụ sản xuất, phục vụ dân sinh, phục vụ quốc phòng… thúc đẩy phong trào thi đua cải tiến kỹ thuật, sáng chế phát minh, mở rộng sự hợp tác với các nước anh em trong nghiên cứu khoa học - kỹ thuật”.

Thực hiện lời kêu gọi thi đua yêu nước của Chủ tich Hồ Chí Minh, trong hai cuộc kháng chiến cứu nước của dân tộc, trí thức Việt Nam đã có những đóng góp to lớn cho Đảng, cho cách mạng. Một số trí thức trực tiếp tham gia công việc kháng chiến, hy sinh cực khổ, đồng vai sát cánh với bộ đội và nhân dân; một số khác thì thi đua hăng hái hoạt động giúp đỡ ở ngoài, họ thực sự là một bộ phận quan trọng trong lực lượng cách mạng, là vốn quý của dân tộc.

Bên cạnh đó, có nhiều trí thức khoa học đã đóng góp trí tuệ, tài năng vào sự nghiệp xây dựng đất nước, như Trần Đại Nghĩa, Đặng Văn Ngữ, Nguyễn Văn Huyên, Hồ Đắc Di, Phạm Ngọc Thạch, Tôn Thất Tùng, Lương Định Của, Hoàng Xuân Hãn… Nhiều trí thức trở thành những nhà cách mạng chuyên nghiệp, như Trường Chinh, Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp, Trần Văn Giàu, Trần Huy Liệu, Đặng Thai Mai,... Chủ tịch Hồ Chí Minh kết luận: Phải chăng vì danh, vì lợi, vì địa vị mà họ thi đua như vậy? Không phải. Đó là vì lòng nồng nàn yêu nước, đó là lòng chí công vô tư mà chúng ta nên học tập.

Bác Hồ và Thiếu tướng Trần Đại Nghĩa

Thiếu tướng, Giáo sư, Viện sĩ, Anh hùng Lao động Trần Đại Nghĩa - Chủ tịch đầu tiên của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (LHHVN), là người được biết đến đã từng từ bỏ mức lương 22 lượng vàng tại Pháp theo Bác Hồ về nước phụng sự Tổ quốc. Là một tấm gương miệt mài trong công việc, thi đua với chính mình, toàn tâm, toàn ý phục vụ nhân dân, phụng sự Tổ quốc, Giáo sư, Viện sĩ Trần Đại Nghĩa trở thành một trong số những người đại diện tiêu biểu của giới trí thức yêu nước Việt Nam.

Năm 1952, tại Đại hội chiến sĩ thi đua toàn quốc lần thứ nhất, ông được tặng danh hiệu Anh hùng lao động trong số bảy Anh hùng lao động đầu tiên. Nói về những cống hiến của ông, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: “Anh hùng lao động Trần Đại Nghĩa là một đại trí thức, mang một lòng nhiệt thành về phụng sự Tổ quốc, phục vụ kháng chiến”.

Hưởng ứng các phong trào thi đua do Đảng phát động, trong thời kỳ đổi mới, đội ngũ trí thức đã có những đóng góp quan trọng trong tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng, luôn phát huy vai trò của mình và có những đóng góp xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước. Đội ngũ trí thức đã tham gia có hiệu quả vào việc cung cấp những luận cứ khoa học để góp phần vào hoàn thiện chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, hoạt động tư vấn, phản biện xã hội... với một tinh thần yêu nước, trách nhiệm công dân đã đóng góp sức lực, trí tuệ vào nhiệm vụ chung để phát triển của quốc gia, dân tộc.

LHHVN góp phần đẩy mạnh và nâng cao chất lượng các phong trào thi đua yêu nước

Với vai trò là tổ chức chính trị - xã hội, tập hợp, đoàn kết, phát huy sức sáng tạo của đội ngũ trí thức KH&CN nước nhà, những năm qua, cùng với các cấp, các ngành, địa phương trong cả nước, phong trào thi đua yêu nước của LHHVN từ Trung ương đến các tỉnh, thành phố đã được phát động, triển khai sâu rộng trên tất cả các lĩnh vực, tạo khí thế thi đua sôi nổi, động viên, khích lệ các tập thể, cá nhân, mọi tầng lớp nhân dân khắc phục khó khăn, nỗ lực phấn đấu thực hiên mục tiêu, nhiệm vụ trọng tâm đề ra trong từng năm và từng giai đoạn, mang lại hiệu quả tích cực trong việc thực hiện các nhiệm vụ chính của LHHVN.

Trong nhiệm kỳ 2020-2025, nhằm đổi mới công tác thi đua, khen thưởng, Đoàn Chủ tịch LHHVN đã quyết định thành lập 07 Khối thi đua các Hội ngành toàn quốc và 09 Cụm thi đua các Liên hiệp Hội tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, tạo ra những hiệu ứng rất tích cực để phong trào thi đua trong hệ thống LHHVN. Công tác thi đua, khen thưởng của LHHVN, nhất là của LHH ở TW và ở các địa phương được tổ chức ngày chặt chẽ, khoa học, đi vào nề nếp.

Trong năm 2024, LHHVN đã phát động phong trào thi đua lập thành tích chào mừng Đại hội lần thứ IX (2025-2030) của LHHVN gửi các đơn vị thuộc hệ thống với chủ đề “Phát huy tinh thần đoàn kết và sức sáng tạo của đội ngũ trí thức KH&CN, đổi mới nâng cao chất lượng hoạt động và phát triển Liên hiệp Hội Việt Nam vững mạnh vì sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Việc phát động phong trào thi đua với mục tiêu lập thành tích xuất sắc trong nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, vận động, đoàn kết, tập hợp và phát huy sức sáng tạo của đội ngũ trí thức KH&CN Việt Nam, phát triển LHHVN xứng đáng với niềm tin của Đảng; thu hút trọng dụng nhân tài, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, góp phần làm cho KH&CN thực sự trở thành động lực quan trọng để xây dựng và phát triển đất nước trong bối cảnh mới.

Hoạt động tôn vinh trí thức KH&CN tiêu biểu của LHHVN được xem như một hình thức thi đua yêu nước, có ý nghĩa nhân văn rất lớn, thể hiện sự quan tâm, coi trọng, đãi ngộ của Đảng, Nhà nước với trí thức, đồng thời cũng là để khích lệ và ghi nhận các cá nhân có nhiều đóng góp tiêu biểu, xuất sắc trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước nói chung và LHHVN nói riêng. Lễ tôn vinh có sự hiện diện của các Đồng chí Lãnh đạo cao cấp nhất của Đảng và Nhà nước, đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành, cơ quan Trung ương và nhiều địa phương là sự động viên và khích lệ to lớn đối với đội ngũ trí thức KH&CN cả nước.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn trao Bằng khen cho TSKH. Phan Xuân Dũng, Chủ tịch LHHVN - một trong 135 trí thức được vinh danh tại Lễ tôn vinh trí thức khoa học công nghệ tiêu biểu năm 2024

LHHVN đã chủ trì, phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và một số cơ quan liên quan tiếp tục đẩy mạnh phong trào quần chúng tham gia hoạt động sáng tạo KH&CN thông qua việc định kỳ tổ chức các Giải thưởng Sáng tạo KHCN Việt Nam, Hội thi Sáng tạo kỹ thuật toàn quốc, Cuộc thi sáng tạo thanh, thiếu niên, nhi đồng toàn quốc. Các hoạt động trên đã lan toả rộng rãi và được triển khai mạnh mẽ ở khắp 63 LHH tỉnh, thành trong cả nước.

Bên cạnh các giải thưởng lớn cấp quốc gia do LHHVN chủ trì, tổ chức, nhiều hội thành viên, LHH các địa phương đã chủ trì, phối hợp tổ chức các giải thưởng, cuộc thi, các lễ tôn vinh trí thức, cán bộ khoa học, những người lao động sáng tạo của ngành, địa phương, có thể kể đến như: Giải thưởng Quy hoạch đô thị quốc gia của Hội Quy hoạch và phát triển đô thị VN; Giải thưởng chất lươngj dịch vụ thử nghiệm uy tín VN của Hội các phòng thử nghiệm VN; Giải thưởng Chuyển đổi số VN của Hội Truyền thông số VN; Giải thưởng loa thành của Tổng hội Xây dựng; Giải thưởng Báo chí về KH&CN của tỉnh Bắc Giang; Cuộc thi khởi nghiệp sáng tạo tỉnh Ninh Thuận; Cuộc thi “Sáng tạo trẻ tỉnh Quảng Trị”...

Các giải thưởng, hội thi, cuộc thi... chính là các hình thức thi đua yêu nước trong hệ thống LHHVN, góp phần thúc đẩy việc áp dụng có hiệu quả các giải pháp sáng tạo kỹ thuật vào sản xuất và đời sống, phát triển kinh tế - xã hội; tạo sức lan toả và khơi dậy tiềm năng và tư duy sáng tạo của các tầng lớp nhân dân, tạo nên uy tín của LHHVN trong việc thúc đẩy toàn dân tham gia thi đua đổi mới sáng tạo.

LHHVN cũng là 1 trong 9 thành viên của Cụm thi đua các tổ chức chính trị - xã hội và các tổ chức Liên hiệp Trung ương. Các tổ chức trong Cụm là cầu nối, chỗ dựa quan trọng để động viên mỗi đoàn viên, hội viên cùng đoàn kết, chia sẻ, hỗ trợ lẫn nhau vượt qua khó khăn, nỗ lực phấn đấu cao nhất thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng của đất nước. Các thành viên trong Cụm đã phát huy vai trò trong việc phát hiện, tuyên truyền, bồi dưỡng và nhân rộng điển hình tiên tiến nhằm tạo sức lan tỏa gương người tốt, việc tốt, tập thể, cá nhân điển hình tiên tiến, góp phần tạo động lực, động viên, khuyến khích, cổ vũ các tập thể, cá nhân học tập điển hình tiên tiến, vươn lên hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.

Có thể khẳng định, trong suốt hơn 40 năm hình thành và phát triển, LHHVN đã có những đóng góp tích cực trong việc đẩy mạnh và nâng cao chất lượng các phong trào thi đua yêu nước, khơi dậy nhiệt huyết sáng tạo, tinh thần trách nhiệm, cống hiến, là động lực quan trọng để đội ngũ trí thức đồng hành cùng sự phát triển của đất nước. Trong bối cảnh hiện nay, các hoạt động thi đua yêu nước trong hệ thống LHHVN góp phần thiết thực thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia - Hướng đi chiến lược đưa đất nước bứt phá trong kỷ nguyên mới./.

Tài liệu tham khảo: Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2011.