Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
Thứ sáu, 16/05/2008 00:06 (GMT+7)

Cây Bồn bồn

Là một loại cỏ mọc hoang dại trong đầm lầy, trong ruộng nước, có hình dáng cây Cói (Lác). Có thể gọi là vấn nạn của người trồng cây lúa.

Từ bông (có dạng cây nến) rụng hạt, mọc rải rác trong ruộng lúa. Ruộng đã dọn sạch cỏ, cày bừa kỹ rồi sạ lúa. Cây lúa lên cao thì cây Cỏ nến cũng lên theo, tranh phần phân bón của lúa, người dân phải nhổ từng cây. Người dân có dùng phần non của cây này để làm rau ăn sống (gỏi Bồn bồn) hoặc xào, hoặc làm rau chua để ăn. Lưu ý vì cây sống dưới nước nên đọt non Bồn bồn có thể chứa một số ấu trùng sán lãi.

Dựa vào tính chất phát triển mãnh liệt của cây này, nhiều nơi đã trồng thành những mảnh ruộng Bồn bồn để lấy phần non đem bán ở chợ được những thu nhập không nhỏ.

Đặc điểm dễ nhận ra cây này là bông hình trụ, có dạng cây nến màu vàng.

Bông có 2 phần, phần hoa đực ở đoạn trên phần hoa cái ở đoạn dưới.

Lấy để làm thuốc thì hái nguyên bông, phơi khô, bóp nhẹ cũng rụng hết hoa, trong đó phấn hoa là thành phần có tác dụng điều trị một số bệnh có liên quan đến huyết. Vị thuốc này có tên là Bồ hoàng.

Nếu Bồ hoàng chỉ đem phơi khô để dùng thì có tên là Sinh bồ hoàng, có tác dụng hoạt huyết, khu ứ, co cơ tử cung.

Nếu Bồ hoàng phơi khô rồi sao vàng thì có tên là Sao bồ hoàng, có tác dụng cầm máu (chỉ huyết) mạch hơn Sinh bồ hoàng.

Sinh bồ hoàng cũng có tác dụng cầm máu. Với các tác dụng như vậy, trong trường hợp xuất huyết có cả ứ huyết thì dùng đồng thời Sinh bồ hoàng và Sao bồ hoàng.

Bồ hoàng được dùng từ lâu đời trong các chứng chảy máu cam, nôn ra máu, tiểu tiện ra máu, đại tiện ra máu, khạc ra máu, xuất huyết của sản phụ...

Có những điều giới thiệu để bạn đọc sử dụng hợp lý và an toàn.

Trong chứng xuất huyết

Nôn ra máu có thể có kèm tiêu ra máu nhiều, uống Bồ hoàng tất nhiên có tác dụng cầm máu, nhưng điều quan trọng là cần biết đây là bệnh gì. Nếu do vỡ một mạch máu nhỏ chỗ ổ loét dạ dày, máu ri rỉ chảy ra, chứa trong dạ dày. Khi có lượng nhiều thì mới nôn ra máu và đi tiêu ra máu tươi. Uống Bồ hoàng có thể hàn gắn mạch máu nhỏ bị vỡ rồi khỏi luôn. Nếu là trường hợp vỡ mạch máu lớn hơn, uống Bồ hoàng có thể cầm máu tạm thời nhưng sau đó 1 - 2 giờ lại nôn ra máu lượng nhiều như trước.

Sức người có hạn, chỉ vài lần nôn ra máu lượng nhiều có thể bị truỵ tim mạch.

Trường hợp đái ra máu có thể do sỏi thận, lao thận, ung thư thận. Uống Bồ hoàng có thể không thấy máu trong nước tiểu 1 - 2 ngày, nhưng nguyên nhân gây ra máu vẫn còn nguyên.

Chúng ta nên tận dụng tác dụng cầm máu của Bồ hoàng nhưng luôn luôn phải xem đây chỉ là điều trị triệu chứng, không nên xem là tác dụng trị bệnh.

Phải nhanh chóng tìm và điều trị nguyên nhân gây ra xuất huyết.

Tác dụng hoạt huyết của Sinh bồ hoàng

Nhiều nơi đã tận dụng tác dụng này và linh hoạt bổ sung Sinh bồ hoàng trong nhiều đơn thuốc, nâng cao tác dụng điều trị.

Dựa vào lý luận: Thống tắc bất thông, thông tắc bất thống, có nghĩa: đau là do không thông, thông thì không đau, nhiều cơ sở đã áp dụng”

- Viêm thận mãn tính: bổ sung Sinh bồ hoàng để tăng lượng máu lưu thông ở thận;

- Lưu thông máu không tốt, dùng Sinh và Sao bồ hoàng với tác dụng hoạt huyết.

- Trật đả tổn thương dùng cả Sinh và Sao bồ hoàng để giảm xuất huyết ra ngoài mạch máu và tăng lưu thông máu trong mạch máu để giảm sưng, giảm đau.

Liều dùng 4 – 20g mỗi ngày với dạng uống bột thô, hoặc nấu, hoặc nấu chung trong đơn thuốc khác, hoặc pha nước sôi gạn lấy nước uống như cổ phương: Thất tiếu tán: Sinh bồ hoàng 4g, Sao bồ hoàng 4g, Sao ngũ linh chi 8g.

Đang có thai không dùng Sinh bồ hoàng vì có tác dụng co cơ tử cung. Có thể dùng Sao bồ hoàng với tác dụng cầm máu.

Ở nước ta, nguồn dược liệu này, nếu không gọi là vô tận thì có thể gọi là quá nhiều, quá rẻ, rất dễ chế biến, bảo quản. Người trồng lúa thì tận diệt nhưng không sao diệt hết. Vậy khuyên người trồng Bồn bồn làm rau bán nên tận dụng Bồ hoàng để làm thuốc.

Nguồn: Thuốc & Sức khoẻ, số 330, 15 - 4 - 2008, tr 19

Xem Thêm

Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Ngày 25/6/2025, tại Tp. Huế, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) chủ trì, phối hợp với Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật thành phố Huế (Liên hiệp Hội TP. Huế) tổ chức Hội thảo “Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức để góp phần tích cực cho sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc theo tinh thần Nghị quyết số 45-NQ/TW ngày 24/11/2023”.
An Giang: 8 giải pháp thực hiện đột phá phát triển khoa học công nghệ
Đến nay, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội tỉnh) đã tập hợp được 40 hội, tổ chức thành viên với 9.554 hội viên cá nhân, trong đó có hơn 3.451 hội viên trí thức. An Giang xác định và đề ra mục tiêu về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số (KHCN, ĐMST, CĐS) đến năm 2030.
Thanh Hoá: Hội thảo KH về giải quyết tình trạng thiếu lao động ở nông thôn, lao động trực tiếp tham gia SX nông nghiệp
Sáng ngày 27/5/2025, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội) phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Viện Nông nghiêp tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp giải quyết tình trạng thiếu lao động sản xuất ở khu vực nông thôn, lao động có kỹ thuật, tay nghề cao trực tiếp tham gia sản xuất nông nghiệp, nhất là nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ”.
Bình Thuận: Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất
Sáng ngày 27/5, tại thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp đột phá trong ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ vào thực tiễn quản lý và sản xuất trên địa bàn tỉnh Bình Thuận”.

Tin mới

Tuổi trẻ VUSTA tự hào được rèn luyện, trưởng thành dưới cờ Đảng quang vinh
Đại hội Đảng bộ Liên hiệp Hội Việt Nam (VUSTA) nhiệm kỳ 2025–2030 được tổ chức thành công vào sáng ngày 21/7. Tại Đại hội, đại diện Đoàn Thanh niên VUSTA đã có bài phát biểu chúc mừng đại hội. Bí thư Đoàn Thanh niên Lê Thị Thủy khẳng định: “Tuổi trẻ VUSTA tự hào được rèn luyện, trưởng thành dưới cờ Đảng quang vinh và luôn xác định rõ vai trò, trách nhiệm của mình trong công cuộc đổi mới đất nước”.
Cuộc thi sáng tác biểu trưng (logo) Đảng uỷ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương
Hướng tới chào mừng Đại hội Đảng bộ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, Cuộc thi sáng tác biểu trưng (logo) Đảng uỷ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương và biểu trưng (logo) Đại hội đại biểu Đảng bộ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 – 2030 được chính thức khởi động từ ngày 18/7/2025.