Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
Thứ ba, 10/03/2009 23:53 (GMT+7)

Nghề dệt thổ cẩm của người Triêng ở Đắk Rế đang hồi sinh

Cách Bến Giằng (Trung tâm hành chính huyện Nam Giang) khoảng 60 km và cách ChàVal-Trung tâm cụm xã vùng cao của huyện Nam Giang khoảng 6 km về hướng Tây Nam, là nơi định cư lâu đời của người Triêng thôn Đắk Rế (một nhóm địa phương thuộc dân tộc Gié-Triêng).

Từ lâu, để đến được ChàVal đường sá đã khó, đến với Đắc Rế lại càng khó khăn hơn. Nay nhờ Quốc lộ 14D đã được thông suốt, vì vậy mà đến được với Đắc Rế dễ dàng hơn. Đã nhiều lần tới xã La Dêê, song một trong những điều làm chúng tôi bất ngờ là Đắk Rế, nay là một trong những thôn của xã La Dêê vẫn còn giữ nguyên vẹn được nghề dệt vải truyền thống của người Triêng.

Từ trên cao nhìn xuống, thôn Đắc Rế nằm chơi vơi bên một sườn núi cao, phía Đông giáp với sông ChàVal và thôn Lơ Bhror A (thuộc xã ChàVal), phía Tây giáp với thôn Đắc Ôốc và Quốc lộ 14D, phía Nam giáp với thôn Đắc Kúc 1 và thôn Lơ Bhror B (thuộc xã ChàVal). Người Triêng, thôn Đắc Rế nhà ở gần như san sát nhau, thôn Đắc Rế có đến 99% là đồng bào dân tộc Triêng sinh sống gồm 38 hộ, 117 nhân khẩu, chiếm 19,6% dân số toàn xã La Dêê (xã La Dêê có 1.034 hộ, 2.300 nhân khẩu-theo số liệu của UBND xã La Dêê năm 2005).

Sống trong môi trường núi cao, đời sống kinh tế của bà con dựa vào nương rẫy và chăn nuôi gia súc và gia cầm. Do độ dốc lớn nên hầu hết các loại cây trồng như: lúa, bắp, đậu các loại, kê... hằng năm cho năng suất rất thấp.

Người Triêng ở thôn Đắc Rế từ xa xưa họ đã biết trồng cây bông, kéo sợi dệt vải. Để có những màu sắc như mong muốn, học phải tìm hiểu từ nhiều loại vỏ cây, ốc... nhuộm màu là cả một quá trình đúc kết kinh nghiệm từ đời này sang đời khác.

Để có được màu chàm đen, người Triêng dùng lá từ cây trụmgiã nát rồi ngâm trong nước, lấy vỏ ốc (pa - chau) đốt cháy thành than rồi giã nhỏ bỏ lẫn vào tạo thành màu chàm. Thứ đến là màu đỏ. Họ dùng củ nâu và từ vỏ của cây tàvạt (móc sang) giã nhỏ ngâm trong nước dùng làm thuốc nhuộm. Màu vàng cũng là màu họ ưa chuộng trên trang phục. Và để có màu vàng, họ lấy củ nghệ giã nát rồi ngâm trong nước. Từ thân cây chơ hongthái nhỏ, sau đó bỏ sợi vào nấu, rồi lại vớt ra phơi khô. Theo tìm hiểu của chúng tôi, hiện nay đa số người Triêng thôn Đắc Rế không còn trồng cây bông nữa mà đã dùng sợi len và chỉ, sản phẩm công nghiệp để thay thế.

Các sản phẩm của họ gồm: váy, khố, chiếc địu trẻ, tấm dồ, tấm khoác... Họ dệt hoàn toàn bằng phương pháp thủ công nhưng các hoạ tiết hoa văn trang trí phần lớn đơn giản trên nền chàm đen, thường chỉ có đường sọc màu đơn hoặc xen kẽ trên màu chàm với các màu tiêu biểu như màu vàng, màu đỏ hoặc màu trắng, nhưng thể hiện tính thẩm mỹ và tài năng sáng tạo của người phụ nữ Triêng rất cao.

Những chiếc váy, tấm khoác, khố... được họ mặc vào dịp lễ hội truyền thống của buôn làng hoặc trang phục của các gia đình giàu có thường các đường sọc nhiều màu, màu đỏ được họ sử dụng nhiều hơn, đặc biệt là màu đỏ. Phụ nữ Triêng thường rất thích trang phục của họ khi ghép hai mảnh vải lại với nhau tạo nên sự đối xứng. Hoa văn trang trí trên trang phục thường được thể hiện ở hai đường riềm của tấm vải. Để có được những tấm váy, khố, chiếc địu trẻ, tấm dỗ, tấm khoác... người phụ nữ Triêng phải mất nhiều thời gian cả tháng, đôi khi hơn thế nữa mới hoàn thành sản phẩm.

Bà Rơrâm Thị Nhiếc thôn Đắc Rế cho biết: Nghề dệt vải đã có từ lâu trong đời sống phụ nữ Triêng. Hầu hết các phụ nữ Triêng từ 16 tuổi đến trưởng thành đều biết dệt thổ cẩm. Bà con có thể tự dệt ở nhà, lúc rảnh trên rẫy hay dịp nông nhàn...

Nghề dệt đã được truyền từ đời này sang đời khác tạo nên những mẫu mã, màu sắc mang sắc thái văn hoá truyền thống của tộc người. Đồng bào hiện vẫn còn giữ được nhiều khung dệt cũng như những công cụ phù trợ cho nghề dệt truyền thống của ông bà, cha mẹ để lại. Thổ cẩm của họ luôn đi cùng với nhiều lễ hội lớn của buôn làng. Các thiếu nữ Triêng trước khi đi lấy chồng được bà, mẹ, chị bày cách quay sợi, các thao tác về dệt...

Nghề dệt ở đây đã giúp cho cộng đồng có những bộ trang phục đẹp, tạo nên nét văn hoá đặc trưng trong phong tục tập quán từ xưa đến nay trên vùng biên giới Việt – Lào. Tuy nhiên, dù góp phần đáng kể để bảo tồn nghề dệt, nhưng lâu nay nó vẫn bị mai một. Sự giao lưu văn hoá với các dân tộc người có phần biến đổi. Mặt khác, do ít được giao lưu với bên ngoài của khu vực Trường Sơn nên các sản phẩm của người Triêng thôn Đắc Rế chỉ nhằm phục vụ cho nhu cầu mặc tại chỗ của mỗi gia đình. Vì vậy mà nghề dệt của họ chưa tạo ra sự thu nhập về kinh tế cho người dân. Nên chăng, Nhà nước có hướng đầu tư thích hợp để nghề dệt thổ cẩm của người Triêng nói chung và nghề dệt ở thôn Đắk Rế nói riêng có thêm điều kiện mới để phát triển.

Xem Thêm

Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Ngày 25/6/2025, tại Tp. Huế, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) chủ trì, phối hợp với Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật thành phố Huế (Liên hiệp Hội TP. Huế) tổ chức Hội thảo “Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức để góp phần tích cực cho sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc theo tinh thần Nghị quyết số 45-NQ/TW ngày 24/11/2023”.
An Giang: 8 giải pháp thực hiện đột phá phát triển khoa học công nghệ
Đến nay, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội tỉnh) đã tập hợp được 40 hội, tổ chức thành viên với 9.554 hội viên cá nhân, trong đó có hơn 3.451 hội viên trí thức. An Giang xác định và đề ra mục tiêu về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số (KHCN, ĐMST, CĐS) đến năm 2030.
Thanh Hoá: Hội thảo KH về giải quyết tình trạng thiếu lao động ở nông thôn, lao động trực tiếp tham gia SX nông nghiệp
Sáng ngày 27/5/2025, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội) phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Viện Nông nghiêp tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp giải quyết tình trạng thiếu lao động sản xuất ở khu vực nông thôn, lao động có kỹ thuật, tay nghề cao trực tiếp tham gia sản xuất nông nghiệp, nhất là nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ”.
Bình Thuận: Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất
Sáng ngày 27/5, tại thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp đột phá trong ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ vào thực tiễn quản lý và sản xuất trên địa bàn tỉnh Bình Thuận”.

Tin mới

Sửa Luật Đất đai 2024: Đề xuất 2 phương án về bảng giá đất, bỏ "nguyên tắc thị trường"
Tại Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai 2024, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất bỏ nguyên tắc thị trường trong xác định giá đất, thay vào đó Nhà nước đóng vai trò chủ thể xác định; đồng thời đề xuất 2 phương án khi xây dựng bảng giá đất...
Diễn đàn Dầu khí và Năng lượng 2025: Thúc đẩy hình thành hệ sinh thái năng lượng an toàn, hội nhập
Ngày 28/7, Diễn đàn Dầu khí và Năng lượng thường niên 2025 với chủ đề “Chuyển dịch năng lượng: Tầm nhìn và Hành động” đã diễn ra tại Hà Nội do Hội Dầu khí Việt Nam (Hội DKVN) phối hợp cùng Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) tổ chức. Diễn đàn là một trong những sự kiện quan trọng Chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ Petrovietnam lần thứ IV, nhiệm kỳ 2025-2030.
Đoàn công tác VUSTA tham dự Cuộc họp lần thứ 33 Đại hội đồng FEIAP tại Thái Lan
Từ ngày 23-25/7/2025, đoàn công tác của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) do ông Nguyễn Quyết Chiến - Tổng Thư ký làm Trưởng đoàn đã tham dự Cuộc họp lần thứ 33 Đại hội đồng Liên đoàn các tổ chức Kỹ thuật châu Á - Thái Bình Dương (FEIAP) tại Bangkok, Thái Lan. Tham gia đoàn công tác có đại diện Ban Khoa học và Hợp tác quốc tế, Văn phòng VUSTA.
Chủ tịch VUSTA Phan Xuân Dũng dự Lễ kỷ niệm 50 năm thành lập Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam
Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam được thành lập ngay sau giải phóng năm 1975. Trong suốt 50 năm qua, Hội đã có nhiều đóng góp quan trọng cho hoạt động tư vấn chính sách đối với các vấn đề trọng đại của đất nước. Gần đây nhất là phản biện trong góp ý văn kiện Đại hội XIII và XIV của Đảng, các đề án tăng trưởng xanh, đường sắt cao tốc, quy hoạch vùng và dự thảo nhiều chính sách kinh tế quan trọng...
Lãnh đạo VUSTA tham dự Hội nghị IAS 2025
Đoàn công tác của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) do PGS.TS Phạm Ngọc Linh, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy, Phó Chủ tịch VUSTA, Giám đốc Ban Quản lý dự án Quỹ Toàn cầu - VUSTA về phòng, chống HIV/AIDS làm trưởng đoàn đã tham dự Hội nghị Khoa học quốc tế về phòng, chống HIV/AIDS 2025 (Hội nghị IAS 2025) tại Rwanda từ ngày 12/7 đến ngày 17/7/2025.
Thắp nến tri ân nhân Kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh Liệt sĩ
Ngày 24/7, nhân kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7/1947–27/7/2025), Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam phối hợp cùng Đoàn Thanh niên Hội Nhà báo Việt Nam và Liên minh Hợp tác xã Việt Nam trang trọng tổ chức Chương trình “Thắp nến tri ân” tưởng niệm các Anh hùng liệt sĩ tại Nghĩa trang Mai Dịch (Cầu Giấy, Hà Nội).