Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ năm 2005: Công nghệ khai thác và chế biến khoáng sản ti-tan ven biển

Do yêu cầu cần phải phát triển nhanh các cơ sở khai thác sa khoáng ti-tan ven biển Việt Nam, các nhà khoa học: KS Phạm Mạnh Cường, KS Bùi Quế, KS Nguyễn Lưu Long, cử nhân Võ Kim Cự, KS Phùng Hữu Dũng, TS Nguyễn Anh, KS Cao Văn Hồng, KS Lê Thị Tuyết Minh, KS Vũ Văn Hà đã triển khai 12 đề tài nghiên cứu công nghệ, 13 đề tài chế tạo thiết bị, hoàn chỉnh công nghệ và thiết bị thích hợp từng đối tượng riêng biệt; áp dụng kết quả nghiên cứu vào 42 cơ sở sản xuất của 14 thành viên thuộc Hiệp hội Ti-tan Việt Nam.

Kết quả đặc biệt xuất sắc là các nhà khoa học thuộc Viện Nghiên cứu Mỏ và Luyện kim đã hoàn thiện công nghệ tuyển thô bằng phân ly vít f1.200, lần đầu được chế tạo tại Việt Nam. Từ đó, đã tạo nên bước phát triển nhảy vọt về chất lượng cũng như số lượng sản phẩm. Năm 1990, cả nước mới sản xuất được 10 nghìn tấn/năm, đến năm 2004, cả nước đã sản xuất và xuất khẩu hơn 435 nghìn tấn/năm (gấp 40 lần so với năm 1990).

Ðây là một công trình được nghiên cứu, chế tạo đồng bộ từ khâu chế biến thô, chế biến tinh và chế biến sâu sản phẩm ti-tan từ sa khoáng biển; có hàm lượng khoa học cao, tạo ra nhiều sản phẩm mới để xuất khẩu và ứng dụng vào một số ngành sản xuất trong nước, chấm dứt việc nhập khẩu sản phẩm nói trên; xóa bỏ hoàn toàn việc khai thác và tuyển thô thủ công trong phạm vi toàn quốc; chuyển hóa toàn bộ công đoạn khai thác, tuyển thô sang quy mô công nghiệp và cơ giới hóa. Kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học đã góp phần quyết định vào sự tăng trưởng nhanh chóng về sản lượng ti-tan của cả nước.

Trong thời gian qua, Viện Nghiên cứu Mỏ và Luyện kim đã thực hiện nghiên cứu, chế biến sâu quặng Ti-tan, tạo vật liệu vỏ bọc que hàn chất lượng cao. Xóa bỏ việc nhập khẩu vật liệu nói trên đối với cơ sở sản xuất que hàn.

Trong quá trình thực hiện cụm công trình, các nhà khoa học đã đào tạo được một đội ngũ cán bộ khoa học kỹ thuật, công nhân lành nghề trong khai thác, chế biến khoáng sản; tạo việc làm và thu nhập cao cho hàng vạn người lao động ở vùng xa, vùng sâu, hải đảo, nâng cao mức sống người dân địa phương; công nghệ và thiết bị do Viện chế tạo không thua kém các nước trong khu vực. Hiệu quả của quá trình sản xuất rất cao, hàm lượng chất thải < 0,5%, đạt mức cho phép. Ðã tận thu được tài nguyên do khai thác được quặng nghèo < 1% khoáng vật có ích, thấp hơn hàm lượng biên tối thiểu cho phép.

Hội đồng Giải thưởng Quốc gia đánh giá: Lần đầu ở nước ta đã nghiên cứu, ứng dụng thành công các công nghệ, thiết bị đặc chủng, làm giàu khoáng sản ti-tan (thu hồi quặng in-me-nhít, ru-tin, zi-con, mo-na-xit) và công nghệ chế biến in-me-nhít cho các mỏ ti-tan ven biển từ Thanh Hóa đến Bình Thuận và chỉ tiêu kỹ thuật cao.

Các kết quả nghiên cứu đã được ứng dụng vào sản xuất trên phạm vi toàn quốc từ hàng chục năm nay. Các thiết bị kết quả nghiên cứu của cụm công trình đã không ngừng được cải tiến, nâng cấp, hoàn chỉnh, ngày càng phát huy tác dụng trong việc khai thác không chỉ cho ti-tan mà cho một số khoáng sản khác. Các kết quả nghiên cứu của cụm công trình đã góp phần đưa trình độ công nghệ trong lĩnh vực khai thác và chế biến khoáng sản ti-tan nước ta lên ngang tầm với trình độ trong khu vực, chuẩn bị cho những bước phát triển mới.

Nguồn: nhandan.com.vn 19/11/2005