Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
Thứ năm, 09/01/2025 10:27 (GMT+7)

PGS.TS Phạm Minh Sơn: Từ trò nghèo tới nhà khoa học nổi tiếng TG

Vượt lên tuổi thơ nghèo khó ở trung du, Phú Thọ, PGS.TS Phạm Minh Sơn đã trở thành nhà khoa học được thế giới công nhận, góp phần làm rạng danh người Việt trên trường quốc tế.

Từ một cậu bé phải nghỉ học, nhặt rác phải kiếm sống đến trở thành một nhà khoa học nổi tiếng thế giới, câu chuyện của PGS.TS Phạm Minh Sơn đã truyền cảm hứng cho sự vươn lên trong cuộc sống và khát vọng với tri thức.

tm-img-alt

PGS.TS Phạm Minh Sơn. Ảnh: NVCC/HUST

Nhà khoa học được Hiệp hội Vật liệu thế giới vinh danh
Với những nghiên cứu xuất sắc và đột phá về vật liệu cho công nghệ in 3D, PGS.TS Phạm Minh Sơn, lãnh đạo nhóm nghiên cứu về vật liệu tiên tiến cho hàng không, vũ trụ và hệ thống năng lượng ở Đại học Hoàng Gia London (Imperial College London) đã được Hiệp hội Khoáng sản, Kim loại và Vật liệu (TMS) trao Giải thưởng Nhà sáng tạo trẻ 2024.
Giải thưởng này dành cho một nhà khoa học trẻ mỗi năm - vinh danh nhà khoa học dưới 40 tuổi đã tạo ra những nghiên cứu khoa học xuất sắc và đột phá về vật liệu cho công nghệ sản xuất in 3D.
PGS.TS Pham Minh Son: Tu tro ngheo toi nha khoa hoc noi tieng TG-Hinh-2
 Với những nghiên cứu xuất sắc và đột phá về vật liệu cho công nghệ in 3D, PGS.TS Phạm Minh Sơn đã được trao Giải thưởng  Nhà sáng tạo trẻ 2024. Ảnh: NVCC/HUST.
Công trình đạt Giải thưởng Nhà sáng tạo trẻ 2024 của PGS.TS Phạm Minh Sơn đã nghiên cứu về việc kết hợp công nghệ in 3D với khoa học kim loại tạo ra siêu tinh thể nhẹ nhưng có độ bền cao và có khả năng lập trình để trở nên thông minh nhờ việc mô phỏng các cấu trúc và các nguyên lý hoá bền và chuyển đổi pha trong tinh thể tự nhiên. Phát hiện này mở đường tạo ra vật liệu in 3D gọn nhẹ, có độ bền cao sử dụng trong kết cấu, thiết bị ôtô, hàng không và vũ trụ.
Hội đồng Biên tập của Tạp chí Nature ca ngợi đây là nghiên cứu siêu cấu trúc với nhiều ứng dụng. Tạp chí Reuters coi là một trong những nghiên cứu sáng tạo nổi bật trong bảng xếp hạng 10 trường ĐH sáng tạo nhất thế giới năm 2019.
Ngoài công trình này, PGS.TS Phạm Minh Sơn có nhiều nghiên cứu đột phá được công bố trên tạp chí uy tín như Nature, Nature Communications cùng hơn 20 báo cáo mời tại các hội nghị quốc tế lớn như TMS, Programmable Materials 2020, ICMAT 2019; và giảng bài ở các đại học hàng đầu thế giới như MIT, Oxford, Michigan.
Tuổi thơ nghèo khó, từng bỏ học, đi nhặt rác kiếm sống
PGS.TS Phạm Minh Sơn sinh năm 1982 tại Việt Trì, Phú Thọ. Khi Sơn học xong lớp 1 thì một biến cố lớn xảy đến với gia đình. Gia đình vỡ nợ, cả nhà phải sống trong một chiếc lều tạm bợ nằm giữa hai quả đồi. Để mưu sinh, mẹ của Sơn phải đi thu mua sắt vụn, ba anh em Sơn cũng phải nghỉ học nhặt rác khắp các phố và bãi rác ở Việt Trì để đỡ đần mẹ.
PGS.TS Pham Minh Son: Tu tro ngheo toi nha khoa hoc noi tieng TG-Hinh-3
 Căn nhà của gia đình nhà PGS.TS Phạm Minh Sơn ở từ năm 1990 đến 2014, ảnh chụp năm 2008. Ảnh: NVCC.
Lên 9 tuổi, Sơn được cả nhà ưu tiên cho đi học, bởi là con út. Được đi học, đối với Sơn là niềm vui lớn khi thay vì mỗi sáng phải đi nhặt rác, thì lại được tới trường như bao bè bạn.
Có điều, khi Sơn quay trở lại trường, tuổi của Sơn đã ở lớp 4. Nhưng Sơn lại bỏ qua mất lớp 2 và 3 không học. Không muốn học với lớp không đúng tuổi, Sơn xin sách vở về tự học, và xin được học “nhảy cóc” lên lớp 4. Vừa học, Sơn vẫn vừa giúp mẹ bán hàng ở chợ.
Với quyết tâm cao, lực học của Sơn tiến bộ dần. Năm Sơn học cấp 3, Sơn đã đạt giải Nhì cuộc thi học sinh giỏi tỉnh môn Toán - giải cao nhất toàn đoàn của trường cấp 3 Việt Trì năm ấy.
Chia sẻ về con đường trở thành một nhà khoa học vật liệu, PGS.TS Sơn gọi đó như là một “duyên phận”. Không hiểu sao, suốt những năm tháng tuổi thơ gian khổ, nhưng Sơn luôn có mơ ước sẽ trở thành một nhà khoa học. Học hết cấp 3, Sơn thi đỗ vào ĐH Bách khoa Hà Nội, nhưng Khoa học vật liệu không phải là nguyện vọng 1 sau 2 năm học đại cương.
Tuy nhiên, càng học, chàng sinh viên Sơn càng thấy thích lĩnh vực này. Đặc biệt, khi được học về độ bền của vật liệu tinh thể kim loại, nhận ra rằng tất cả các tinh thể trong tự nhiên đều không hoàn hảo mà đều chứa khuyết tật. Thuộc tính của tinh thể kim loại phụ thuộc chính vào khuyết tật của nó. Tăng mật độ khuyết tật lại chính làm tăng khả năng chịu tải của kim loại.
Ngoài ra, kim loại trải qua quá trình nhào nặn, biến dạng cơ học và sau đó xử lý cơ nhiệt sẽ làm tăng độ bền cho kim loại lên rất nhiều. Điều khiển cấu trúc tinh thể tạo ra kim loại tiên tiến ví dụ như siêu hợp kim làm việc ở ngàn độ C trong động cơ máy bay.
“Điều này rất thú vị và giống mỗi người chúng ta: Học hỏi từ những điểm yếu, vấp ngã thất bại để rồi đứng lên sẽ giúp cho mỗi người hoàn thiện hơn”, PGS.TS Phạm Minh Sơn trải lòng.
Tốt nghiệp bằng giỏi của Đại học Bách khoa Hà Nội bằng giỏi năm 2005, PGS Phạm Minh Sơn đã xin được học bổng thạc sĩ tại Korea University (Hàn Quốc). Năm 2008, Minh Sơn nhận học bổng nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Viện Công nghệ Liên bang Thụy Sĩ ETH Zurich. Luận văn tiến sĩ của anh về phá hủy kết cấu thép trong nhà máy điện nguyên tử được trao huy chương ETH Medal cho luận văn tiến sĩ xuất sắc. Năm 2013, TS Sơn sang làm việc tại Đại học Carnegie Mellon (Mỹ) để theo đuổi con đường nghiên cứu khoa học.
Tháng 12/2015 anh bắt đầu xây dựng nhóm nghiên cứu ở Đại Học Hoàng Gia London (Imperial College London - top10 trường hàng đầu thế giới theo Times Higher Education), sau đó trở thành giảng viên cao cấp năm 2021.
Ngoài công việc nghiên cứu, PGS.TS. Phạm Minh Sơn còn giữ vai trò là nhà phê bình tích cực cho nhiều tạp chí khoa học uy tín bao gồm: Nature, Nature Comms, Science Advances, Acta Mat và các tổ chức tài trợ EPSRC, ERC Horizon 2020, Royal Society, NSF.
Anh cũng là Phó Tổng Biên tập của Tạp chí Vi cơ và Vật lý Phân tử và là thành viên ban biên tập của Tạp chí Kim loại và Vật liệu Quốc tế. Ngoài ra, PGS Phạm Minh Sơn cũng đang làm việc tại nhiều ủy ban khoa học (bao gồm Hiệp hội Vật liệu Luân Đôn, Điểm chuẩn Sản xuất Phụ gia).
Đam mê và kiên trì – chìa khóa vượt lên khó khăn
PGS.TS Phạm Minh Sơn chia sẻ, được đi học đối với anh là một đặc ân. Nên khi có cơ hội được học hỏi thêm kiến thức, anh đã quyết tâm nắm lấy. “Đam mê và kiên trì trong khoa học giúp tôi vượt qua những bấp bênh và gian nan”, PGS.TS Phạm Minh Sơn chia sẻ.
PGS.TS Pham Minh Son: Tu tro ngheo toi nha khoa hoc noi tieng TG-Hinh-4
 PGS. Phạm Minh Sơn vẫn giữ liên lạc và chụp ảnh lưu niệm nhân buổi thăm thầy PGS. Đào Minh Ngừng (2022). Ảnh: HUST.
Tuy nhiên, để có được những thành quả như ngày hôm nay, không chỉ có nỗ lực của cá nhân PGS Sơn. PGS.TS Phạm Minh Sơn tâm sự, anh đã may mắn gặp được rất nhiều những người thầy giỏi và nhiệt huyết, đã truyền cho anh không chỉ kiến thức mà còn là tình yêu với nghề giáo. Trong đó, có PGS. Đào Minh Ngừng (nguyên Viện trưởng Viện Vật liệu), người thầy đã dìu dắt anh những bước đi đầu tiên trên con đường nghiên cứu.
Anh cũng may mắn khi có được một người vợ đã hết lòng ủng hộ, vợ anh cũng là một cựu sinh viên Trường Điện - Điện tử, ĐH Bách khoa Hà Nội. Thời gian theo đuổi con đường khoa học phải di chuyển qua nhiều nước gây không ít xáo trộn và vất vả cho gia đình, vợ anh luôn là hậu phương vững chắc cho chồng, để anh yên tâm nghiên cứu.
“Không có vợ, thầy/cô và đồng nghiệp hỗ trợ, tôi không thể vượt qua được những thất bại và cảm giác chơi vơi trên con đường khoa học”, PGS.TS Phạm Minh Sơn chia sẻ.
Theo PGS.TS Phạm Minh Sơn, thành công mỗi người phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố. Anh cho rằng, với những ai kiên trì xây dựng con đường đã chọn, biết lắng nghe và tự đánh giá rút kinh nghiệm từ các thất bại, đặc biệt luôn biết trân trọng và cảm thấy có trách nhiệm không làm lãng phí các hỗ trợ của gia đình, thầy cô và những người tốt bụng thì sẽ thành công.

Xem Thêm

Anh nông dân lớp 5 và hành trình tại Hội thi Sáng tạo kỹ thuật
Trong bối cảnh nông nghiệp ngày càng đòi hỏi sự đổi mới, thích ứng và sáng tạo để nâng cao năng suất và giảm chi phí lao động, một người nông dân tại Châu Phú, An Giang - dù chỉ học hết lớp 5 - đã chứng minh rằng: Tri thức không chỉ đến từ sách vở mà còn từ thực tiễn cần mẫn và khối óc sáng tạo không ngừng.

Tin mới

Nâng cao nhận thức và năng lực ứng dụng AI trong truyền thông, báo chí
Ngày 29-5, Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) đã tổ chức Chương trình tập huấn với chủ đề “Trí tuệ nhân tạo (AI) – Ứng dụng trong báo chí hiện đại”. Học viên tham dự tập huấn là các phóng viên, biên tập viên thuộc các cơ quan báo chí của các Tổ chức KH&CN, Hội ngành toàn quốc trong hệ thống.
Quảng Ngãi: Hội nghị thông tin, tuyên truyền cho đội ngũ trí thức tỉnh “Kỷ nguyên mới - Sứ mệnh và hành động”
Thực hiện Chương trình phối hợp công tác năm 2025, Liên hiệp hội tỉnh Quảng Ngãi phối hợp với Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy tổ chức Hội nghị thông tin, tuyên truyền cho đội ngũ trí thức tỉnh Quảng Ngãi với chủ đề: “Kỷ nguyên mới - Sứ mệnh và hành động”
Quảng Bình: Hội nghị tập huấn Trí tuệ nhân tạo (AI) trong hành chính - công vụ - xã hội
Ngày 28/5, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Quảng Bình tổ chức Hội nghị tập huấn Trí tuệ nhân tạo (AI) trong hành chính- công vụ - xã hội cho 100 học viên là cán bộ, công chức, viên chức một số sở ngành, cơ quan Liên hiệp Hội và hội viên của các Hội thành viên.
Chủ tịch Phan Xuân Dũng chúc mừng Liên hiệp hội Hà Tĩnh nhân Kỷ niệm 30 năm thành lập
Sáng 26/5, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Hà Tĩnh (Liên hiệp hội) đã long trọng tổ chức Lễ kỷ niệm 30 năm thành lập (27/5/1995-27/5/2025). Dự lễ kỷ niệm có Chủ tịch Liên hiệp các Hội KH&KT Việt Nam Phan Xuân Dũng, Chủ tịch Ủy ban MTTQ tỉnh Trần Nhật Tân, đại diện các tỉnh bạn, các sở ngành tại địa phương và lãnh đạo, cán bộ nhân viên của Liên hiệp hội qua các thời kỳ.
Phát động hưởng ứng Ngày phòng chống tác hại của thuốc lá tại Phú Yên
Sáng qua 28/5, tại Trường đại học Phú Yên, Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tỉnh phối hợp với Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Việt Nam tổ chức lễ phát động hưởng ứng các hoạt động phòng chống tác hại của thuốc lá vì sức khỏe người tiêu dùng với thông điệp: “Phòng chống tác hại của thuốc lá bảo vệ thế hệ tương lai”, “Vì sức khỏe người tiêu dùng hãy nói không với thuốc lá”.
Anh nông dân lớp 5 và hành trình tại Hội thi Sáng tạo kỹ thuật
Trong bối cảnh nông nghiệp ngày càng đòi hỏi sự đổi mới, thích ứng và sáng tạo để nâng cao năng suất và giảm chi phí lao động, một người nông dân tại Châu Phú, An Giang - dù chỉ học hết lớp 5 - đã chứng minh rằng: Tri thức không chỉ đến từ sách vở mà còn từ thực tiễn cần mẫn và khối óc sáng tạo không ngừng.
Trao Giải thưởng Sáng tạo khoa học công nghệ Việt Nam năm 2024
Tối 28/5, tại Hà Nội, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đã tổ chức Lễ tổng kết và trao Giải thưởng Sáng tạo Khoa học Công nghệ (KHCN) Việt Nam năm 2024.
Quảng Ngãi: Tổ chức Hội nghị tuyên truyền cho trí thức
Chiều 9/5, tại Trung tâm Hội nghị và Triển lãm tỉnh Quảng Ngãi, Liên hiệp hội tỉnh đã phối hợp với Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh uỷ tổ chức Hội nghị thông tin, tuyên truyền cho đội ngũ trí thức và Hội viên của Câu lạc bộ Lê Trung Đình tỉnh Quảng Ngãi với chủ đề “Tình hình Biển Đông gần đây và chính sách của Việt Nam”.
Đắk Lắk: Hội nghị phản biện Dự thảo Nghị quyết về bảo đảm thực hiện dân chủ cơ sở
Sáng ngày 27/5/2025, tại trụ sở Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Đắk Lắk (Liên hiệp hội) đã diễn ra Hội nghị phản biện và góp ý đối với Dự thảo Nghị quyết của Hội đồng nhân dân (HĐND) tỉnh Đắk Lắk về việc quyết định các biện pháp bảo đảm thực hiện dân chủ ở cơ sở trên địa bàn tỉnh.
Thanh Hoá: Hội thảo KH về giải quyết tình trạng thiếu lao động ở nông thôn, lao động trực tiếp tham gia SX nông nghiệp
Sáng ngày 27/5/2025, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội) phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Viện Nông nghiêp tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp giải quyết tình trạng thiếu lao động sản xuất ở khu vực nông thôn, lao động có kỹ thuật, tay nghề cao trực tiếp tham gia sản xuất nông nghiệp, nhất là nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ”.
Phát động Chiến dịch phục hồi rừng “Rừng xanh lên 2025” tại Sơn La
Hưởng ứng Ngày Quốc tế Đa dạng sinh học 22/5 và Ngày Môi trường Thế giới 05/06, ngày 25/5, Liên Hiệp Hội Việt Nam (LHHVN) đã phối hợp cùng Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PanNature), Hạt Kiểm lâm Vân Hồ, Trung tâm Nghiên cứu Sáng kiến Phát triển cộng đồng (RIC) và chính quyền địa phương phát động trồng hơn 18.000 cây bản địa tại hai xã Song Khủa và Suối Bàng, huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La.
Bình Thuận: Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất
Sáng ngày 27/5, tại thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp đột phá trong ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ vào thực tiễn quản lý và sản xuất trên địa bàn tỉnh Bình Thuận”.
VinFuture 2025 nhận 1.705 đề cử toàn cầu – tăng 12 lần số đối tác đề cử sau 5 mùa giải
Giải thưởng Khoa học Công nghệ toàn cầu VinFuture đã chính thức khép lại vòng đề cử cho mùa giải thứ 5 với 1.705 hồ sơ đến từ khắp nơi trên thế giới. Đặc biệt, số lượng đối tác đề cử chính thức của Giải thưởng đã tăng trưởng vượt bậc, đạt 14.772 đối tác.
Hỗ trợ thực hiện các giải pháp bảo tồn và phục hồi rừng tự nhiên gắn với cải thiện sinh kế bền vững
Dự án Hỗ trợ phục hồi rừng tại huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình do Trung tâm Bảo tồn thiên nhiên Việt là Chủ dự án với mục tiêu hỗ trợ việc thực hiện các giải pháp bảo tồn và phục hồi rừng tự nhiên gắn với cải thiện sinh kế bền vững cho cộng đồng.