Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
Thứ năm, 15/10/2009 17:22 (GMT+7)

Điểm gặp giữa Nguyễn An Ninh với Nguyễn Ái Quốc

Năm 1918, Nguyễn An Ninh đi sang Pháp lần đầu tiên, thi đậu đại học, vào Khoa Luật trường đại học Sorbonne ở Paris . Khi vừa đặt chân lên đất Pháp, Nguyễn An Ninh đã tìm đến số nhà 6 villa des Gobenlins để trao bức thư của cha mình cho người bạn thân là cụ Phan Châu Trinh. Tại đây, Nguyễn An Ninh gặp Nguyễn Tất Thành, làm quen với Phan Văn Trường và Nguyễn Thế Truyền. Nguyễn An Ninh trở thành người thứ năm của “Nhóm người Việt Namyêu nước” nổi tiếng ở Paris . Từ đó, nhóm năm người Việt Nam yêu nước được Việt kiều ở Pháp kính nể gọi là “Nhóm Ngũ Long”, oanh liệt một thời trên đất Pháp.

Năm 1919, đại diện của những nước thắng trận trong Thế chiến lần thứ nhất họp ở Versailles để ký hoà ước với nước Đức bại trận vào ngày 28 - 6 - 1919. Hội nghị Versailles đã nhận được một “Bản yêu sách” yêu cầu ban hành những quyền tự do dân chủ, bỏ chế độ phân biệt đối xử giữa người Pháp với người Việt, ký tên Nguyễn Ái Quốc, đại diện cho “Nhóm người Việt Nam yêu nước”. Nguyễn An Ninh đã ghi ở trang đầu quyển nhật ký của mình như sau: “Làm một người trai, ta phải noi gương anh Nguyễn, mặt đối mặt với kẻ thù xâm lược”.

Nguyễn Ái Quốc là người cùng sáng lập ra Hội liên hiệp thuộc địa (L’Union Intercoloniale) ở Parisvà là linh hồn của tờ báo Người cùng khổ(Le Paria) xuất bản từ tháng 4 - 1922 đến tháng 6 - 1926 ở Paris . Giữa năm 1922, khi Nguyễn Ái Quốc bí mật rời nước Pháp đi rang Liên Xô, thì mùa thu năm 1922, Nguyễn An Ninh trở về Sài Gòn hoạt động cứu nước sôi nổi.

Nguyễn An Ninh (ngoài cùng bên phải) ở Pháp năm 1927.
Nguyễn An Ninh (ngoài cùng bên phải) ở Pháp năm 1927.
Ngày 10 - 12 - 1923, Nguyễn An Ninh cho xuất bản tờ báo Tiếng Chuông Rè(La Cloche Fêlée) ở Sài Gòn bằng tiếng Pháp. Lúc bấy giờ Đạo luật ngày 18 - 9- 1881 về qui chế tự do của nước Pháp có ghi: “Người sáng lập tờ báo nếu là người Pháp hay có quốc tịch Pháp chỉ cần làm đơn xin với Biện lý là đủ. Đơn này phải nộp 24 giờ trước khi báo phát hành”.Sắc luật ngày 30 - 12 - 1898 còn ghi: “Tất cả báo chí Việt ngữ, Hoa ngữ hoặc ngoại ngữ nào khác hơn Pháp ngữ đều phải xin phép trước. Giấy phép phải do quan Toàn quyền cấp, sau khi được sự đồng ý củaBan Thường vụ Hội đồng tối cao Đông Dương”.

Tài liệu của Hà Huy Giáp viết rằng: “Nếu so sánh hai tờ báo Tiếng Chuông Rècủa Nguyễn An Ninh và Người cùng khổcủa Nguyễn Ái Quốc, thấy như hai anh em sinh đôi ở hai thời điểm khác nhau. Nội dung của hai tờ báo đều tố cáo chế độ thực dân, giới thiệu nước Nga Bônsêvich, đăng tải những bài báo của báo Nhân đạocủa Đảng Cộng sản Pháp. Đối với báo Người cùng khổ, Nguyễn Ái Quốc lo liệu hầu như tất cả từ nội dung, tài chính đến in ấn, phát hành, thì đối với báo Tiếng Chuông Rè, Nguyễn An Ninh cũng lo liệu mọi việc” (2).

Trong Báo cáo về tình hình Đông Dương của Quốc tế Cộng sản vào cuối năm 1924, Nguyễn Ái Quốc có nhận xét về báo Tiếng Chuông Rènhư sau: “Khác với nhiều tờ báo ở Đông Dương, vừa phê phán công khai khuyết điểm của Chính phủ, vừa tuyên bố gắn bó vô hạn với Tổ quốc Mẹ, tờ La Cloche Fêléecủa Nguyễn An Ninh không chỉ công kích mấy tên quan lại thối nát, mà còn phê phán kịch liệt chế độ thực dân của Pháp”.

Giữa tháng 12 - 1924, Nguyễn Ái Quốc từ Liên Xô về Trung Quốc và lấy tên là Lý Thuỵ. Tại Quảng Châu năm 1925, Nguyễn Ái Quốc tổ chức các lớp đào tạo cán bộ về Chủ nghĩa Mác - Lênin cho nhiều thanh niên Việt Nam yêu nước. Nguyễn Ái Quốc cũng tự soạn ra một số tài liệu giảng dạy như tập sách Đường cách mệnhvà bản dịch Tuyên ngôn Cộng sảncủa Mác - Ănghen dưới dạng thơ lục bát.

Đầu năm 1925, Nguyễn An Ninh đi sang Pháp, mang theo bản thảo tập sách Nước Pháp ở Đông Dương (La France en Indochine)và nhiều bài viết của Nguyễn Ái Quốc đã được đăng trên báo le Pariavà đăng tải trên báo La Cloche Fêlée.Ở Paris, Nguyễn An Ninh cho xuất bản sách Nước Pháp ở Đông Dươngvào tháng 4 - 1925, liền sau đó cùng với Nguyễn Thế Truyền hoàn chỉnh việc tập hợp các bài viết của Nguyễn Ái Quốc cho tập sách Bản án chế độ thực dân Pháp (le Procès de la conlonisation francaise)và gửi cho Nhà xuất bản Thư quán lao động (Librairea du traivail) ở Paris.

Sách Nước Pháp ở Đông Dươngcủa Nguyễn An Ninh xuất bản cùng thời với sách Bản án chế độ thực dân Phápcủa Nguyễn Ái Quốc là những bản cáo trạng vạch trần cái gọi là “sứ mạng khai hoá” của thực dân Pháp ở Đông Dương, là tiếng chuông cảnh tỉnh ít nhiều nhân dân Pháp và làm cho bọn thực dân hoảng hồn (3).

Tháng 6 - 1925, Nguyễn An Ninh cùng với Phan Châu Trinh về nước. Báo Tiếng Chuông Rèlại tiếp tục xuất bản vào ngày 26 - 11 - 1925 với số 20. Lần này, Nguyễn An Ninh mời Phan Văn Trường là một học giả uyên bác, cùng trong nhóm Ngũ Long trước kia ở Paris, làm chủ nhiệm tờ báo thay cho Jean de la Bâtie là người Pháp đã làm chủ nhiệm tờ báo từ năm 1923. Nguyễn An Ninh cho đăng toàn văn Tuyên ngôn của đảng Cộng sảnliền trong tám số báo, từ số 53 đến số 60 (từ 29 - 3 - 1926 đến 26 - 4 - 1926) mà sự kiểm duyệt gắt của thực dân Pháp thời bấy giờ không phát hiện được (4).

Thực dân Pháp bắt Nguyễn An Ninh và giam trên 9 tháng, đến tháng 7 - 1927 mới thả. Vừa được thả ra, Nguyễn An Ninh lại chuẩn bị cho chuyến đi sang Pháp tiếp theo. Trong tư liệu mật của Thống đốc Nam kỳ có ghi như sau: “Nguyễn An Ninh trở sang Pháp lần thứ tư trên con tàu Paul le Cat với ý định gặp các lãnh tụ Cộng sản Pháp và Nguyễn Ái Quốc để chuẩn bị tiến tới thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam do Nguyễn Ái Quốc làm lãnh tụ”.

Sự việc xảy ra sau đó gần như sự phán đoán của mật thám Pháp nói trên. Tháng 12 - 1927, Nguyễn Ái Quốc đi dự Đại hội đồng Liên đoàn chống đế quốc ở Bruxelles (Bỉ). Đây là tổ chức chống đế quốc rộng rãi đầu tiên trên thế giới. Đầu năm 1928, Nguyễn An Ninh từ Pháp trở về Sài Gòn, phát triển mạnh mẽ “Phong trào yêu nước Nguyễn An Ninh” mà nòng cốt là “Đảng Thanh niên Cao Vọng” đã được thành lập từ năm 1925.

Nguyễn An Ninh thường tâm sự với các đồng chí và cho biết Nguyễn Ái Quốc cũng có suy nghĩ như sau: “Ở các nước công nghiệp phát triển, Đảng Cộng sản ra đời trên cơ sở kết hợp giữa Chủ nghĩa Mác - Lênin và phong trào công nhân. Còn ở các nước thuộc địa, công nghiệp kém phát triển thì sự thành lập Đảng Cộng sản phải là sản phẩm của sự kết hợp Chủ nghĩa Mác - Lênin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước” (5).

Tháng 1 - 1928, thực dân Pháp khiêu khích bắt Nguyễn An Ninh và xử án 3 năm tù giam, từ tháng 10 - 1928 đến tháng 10 - 1931. Năm 1929, khi còn đang trong tù, Nguyễn An Ninh đã giới thiệu người của Đảng Thanh niêm Cao Vọng cho Châu Văn Liêm ở Nam kỳ và cho Nguyễn Đình Kiên (Tú Kiên) ở Trung kỳ, thuộc Nhóm cánh tả của Đảng Tân Việt, để chuẩn bị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (6).

“Phong trào yêu nước Nguyễn An Ninh” tiếp tục phát triển mạnh mẽ để tham gia việc thành lập Đảng Cộng sản Việc Nam do Nguyễn Ái Quốc làm lãnh tụ. Nguyễn An Ninh cũng giới thiệu rất nhiều quần chúng cách mạng cho Đảng Cộng sản Đông Dương trong những lúc thoái trào, như trong thời kỳ sau Xô Viết Nghệ Tĩnh từ năm 1932 đến 1934 để phục hồi lực lượng cho Đảng, khi Đảng Cộng sản bị bọn thực dân khủng bố trắng. Trong những thời kỳ cao trào như “Phong trào Đông Dương đại hội” năm 1936, người của Phong trào Yêu nước Nguyễn An Ninh là lực lượng tham gia chủ yếu trong 600 “Uỷ ban hành động” ở Nam bộ do Đảng Cộng sản lãnh đạo.

Cố Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh đã nói về Nguyễn An Ninh: “Tôi đã nghe nhiều người ca tụng Nguyễn An Ninh. Năm 1938, tôi có dịp được sống gần ông ở Mỹ Tho. Từ năm 1939, tôi và ông đã bị đế quốc Pháp đày đoạ ở nhà ngục Côn Đảo cho đến khi ông hy sinh.

Nguyễn An Ninh là một trí thức tầm cỡ, nếu chịu khuất phục bọn đế quốc, chắc chắn ông sẽ giàu có và sống vương giả. Nhưng vì yêu nước, thương dân, ông đã đi vào quần chúng lao khổ, vận động họ chống lại đế quốc và tay sai. Ông đã ra tờ báo La Cloche Fêlée(Tiếng Chuông Rè) để vạch mặt bọn xâm lược và áp bức, bóc lột nhân dân Việt Nam . Ông đã bí mật thành lập một tổ chức cách mạng yêu nước “Đảng Thanh niên Cao Vọng” để chống lại bọn xâm lược và tay sai. Ông đã đi bộ bán dầu cù là ở các bến xe, ở các phường Sài Gòn với ý định cổ động đồng bào chống lại bọn đã làm khổ mình.

Ở trong tù, ông Nguyễn An Ninh luôn luôn đoàn kết với chúng tôi, những người cộng sản, để chống lại bọn cai ngục dã man. Khi ông lâm bệnh mất đi, chúng tôi đã cử lễ truy điệu ông rất long trọng và thương tiếc nhà chí sĩ Nguyễn An Ninh, nhà yêu nước vĩ đại” (7).

Trong Lời nói đầu của sách Sự tiến hoá liên tụccủa Nguyễn An Ninh - Một lãnh tụ cách mạng hùng biện, nhà nghiên cứu lịch sứ cách mạng Việt Nam Hà Huy Giáp đã nói: “Nghiên cứu Nguyễn An Ninh, Phan Văn Trường sẽ giúp chúng ta hiểu thêm Bác Hồ, Đảng ta, dân tộc ta”.

Chú thích:

1. Lê Minh Quốc.Nguyễn An Ninh - Dấu ấn để lại . Nxb Văn học, 1997.

2. 3. Hà Huy Giáp.Sự tiến hoá liên tục của Nguyễn An Ninh - Một lãnh tụ cách mạng hùng biện . Nxb TP. HCM, 1988.

4. Nguyễn An Tịnh (sưu tầm).Nguyễn An Ninh. Nxb Trẻ, 1996.

5. Nguyễn Văn Thân.Một số việc tôi biết về Nguyễn An Ninh trong: Nguyễn An Ninh. Nxb TP. HCM. 1988.

6. Hồi ký của bà Nguyễn An Ninh.Cùng anh đi suốt cuộc đời Nxb. Trẻ. 1999.

7. Chí sĩ Nguyễn An Ninh - kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà yêu nước Nguyễn An Ninh, Sài Gòn Giải phóng, 17 - 9 - 2000.

Xem Thêm

Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Ngày 25/6/2025, tại Tp. Huế, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) chủ trì, phối hợp với Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật thành phố Huế (Liên hiệp Hội TP. Huế) tổ chức Hội thảo “Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức để góp phần tích cực cho sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc theo tinh thần Nghị quyết số 45-NQ/TW ngày 24/11/2023”.
An Giang: 8 giải pháp thực hiện đột phá phát triển khoa học công nghệ
Đến nay, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội tỉnh) đã tập hợp được 40 hội, tổ chức thành viên với 9.554 hội viên cá nhân, trong đó có hơn 3.451 hội viên trí thức. An Giang xác định và đề ra mục tiêu về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số (KHCN, ĐMST, CĐS) đến năm 2030.
Thanh Hoá: Hội thảo KH về giải quyết tình trạng thiếu lao động ở nông thôn, lao động trực tiếp tham gia SX nông nghiệp
Sáng ngày 27/5/2025, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội) phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Viện Nông nghiêp tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp giải quyết tình trạng thiếu lao động sản xuất ở khu vực nông thôn, lao động có kỹ thuật, tay nghề cao trực tiếp tham gia sản xuất nông nghiệp, nhất là nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ”.
Bình Thuận: Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất
Sáng ngày 27/5, tại thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp đột phá trong ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ vào thực tiễn quản lý và sản xuất trên địa bàn tỉnh Bình Thuận”.

Tin mới

Công nghệ mới trong xử lý chất thải góp phần phát triển bền vững ngành chăn nuôi Việt Nam
Ngày 3/7, Liên hiệp Hội Việt Nam phối hợp với Liên hiệp hội tỉnh Bắc Ninh và Hội Chăn nuôi Việt Nam tổ chức Hội thảo Phổ biến một số công nghệ mới có hiệu quả trong xử lý chất thải chăn nuôi. Hội thảo thu hút sự tham dự của đông đảo người sản xuất, kinh doanh, hộ chăn nuôi và doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh.
"Sắp xếp lại giang sơn” là bước đi lịch sử
Sáng 30/6, Tổng Bí thư Tô Lâm dự Lễ công bố Nghị quyết của Quốc hội về sáp nhập tỉnh, thành phố cùng các quyết định của Trung ương Đảng thành lập đảng bộ tỉnh và nhân sự lãnh đạo địa phương tại Thành phố Hồ Chí Minh và có bài phát biểu với nhân dân Thành phố, đồng thời gửi gắm thông điệp tới nhân dân cả nước.
Phối hợp thúc đẩy giáo dục hòa nhập cho trẻ khuyết tật
Vừa qua, Viện Tài chính vi mô và Phát triển cộng đồng (MACDI) - tổ chức trực thuộc VUSTA - đã có buổi làm việc và ký kết thỏa thuận hợp tác với Sở Giáo dục và Đào tạo, Sở Y tế và Liên hiệp hội tỉnh nhằm triển khai Dự án “Thúc đẩy giáo dục hòa nhập cho trẻ khuyết tật tại An Giang, Bắc Ninh và Hòa Bình với sự tham gia của nhóm hỗ trợ trẻ hòa nhập”.
Công bố giải thưởng Hội thi Sáng tạo Kỹ thuật tỉnh Quảng Trị lần thứ XI
Sáng ngày 30/6, Ban Tổ chức Hội thi Sáng tạo kỹ thuật tỉnh Quảng Trị tổ chức Công bố các quyết định khen thưởng và trao thưởng Hội thi Sáng tạo Kỹ thuật tỉnh Quảng Trị lần thứ XI (2024 – 2025). Tham dự có các thành viên trong Ban Tổ chức Hội thi; các tác giả, nhóm tác giả của 23 giải pháp, đề tài đạt giải tại Hội thi lần này.
Đoàn công tác VUSTA làm việc với CDC tỉnh Quảng Ninh về công tác phòng/chống HIV/AIDS
Chiều ngày 27/6, Đoàn công tác của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) đã có buổi làm việc với Lãnh đạo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Quảng Ninh (CDC) nhằm đánh giá tiến độ, kết quả triển khai các hoạt động trong khuôn khổ dự án Quỹ toàn cầu - VUSTA về phòng, chống HIV/AIDS.
Thanh Hóa: Sơ kết hoạt động 6 tháng đầu năm và phát động Giải thưởng Sáng tạo KHCN năm 2025
Ngày 27/6/2025, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Thanh Hóa (Liên hiệp hội) tổ chức Hội nghị Ban Chấp hành mở rộng lần thứ 4 nhiệm kỳ 2024 - 2029 về sơ kết hoạt động 6 tháng đầu năm 2025, triển khai nhiệm vụ 6 tháng cuối năm và phát động tham gia Giải thưởng Sáng tạo Khoa học công nghệ Việt Nam năm 2025 (Giải thưởng).
An Giang: Anh nông dân truyền cảm hứng giáo dục STEM
Anh Nguyễn Ngọc Đệ - một nông dân chỉ học hết lớp 6, hiện sinh sống tại xã Vĩnh Hanh, huyện Châu Thành, tỉnh An Giang - đã xuất sắc đoạt giải Nhất tại Hội thi Sáng tạo Kỹ thuật tỉnh An Giang lần thứ XIV (2024-2025) với giải pháp mang tên “Mô hình Hạm đội Trường Sa phục vụ giáo dục STEM”.