Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
Thứ hai, 28/09/2009 17:12 (GMT+7)

Các nhà lý thuyết dây và vật lý thiên văn cùng đoạt giải Crafoord

Edward Witten Edward Witten
Edward Witten

Edward Witten, 56 tuổi, hiện đang làm việc tại Viện Nghiên cứu Cao cấp Princeton (Institute of Advanced Studies), New Jersey, được đông đảo đồng nghiệp công nhận như một đầu tàu cho sự phát triển của lý thuyết dây. Trong lý thuyết dây, các “hạt cơ bản” (elementary particles) như electron hay photon được biểu diễn bởi các dây 1D dài 10 -35m. Khởi đầu từ các hệ thức biểu diễn lực mạnh tác dụng lên các quark và gluon, lý thuyết dây đã sớm trở thành một ứng cử viên của “Lý thuyết của vạn vật” (Theory of Everything - TOE), một lý thuyết có khả năng thống nhất lực hấp dẫn với ba lực còn lại của tự nhiên.

Biểu diễn các hạt như các dây trong không gian 10 hay 11 chiều là một điều rất khó khăn khi tính toán thực tế, chẳng hạn như những chuyện sẽ xảy ra khi hai electron va chạm vào nhau. Witten giải quyết thử thách này bằng cách điều chỉnh các tính chất toán học của các hạt vật lý để tạo nên các phương pháp mới cho các bài toán biểu diễn trong lý thuyết dây.

Maxim Kontsevich
Maxim Kontsevich
Maxim Kontsevich

Phương pháp tiếp cận đó của Witten phần lớn được dựa trên trực giác, sau đó nó được Kontsevich phát biểu dưới dạng ngôn ngữ toán học. Konsevich 43 tuổi, hiện đang làm việc tại viện Nghiên cứu các Vấn đề Khoa học Cao cấp (Institut des Hautes Études Scientifiques) ngoại ô Paris . Mặc cho tính toán học chặt chẽ của lý thuyết dây, nó vẫn còn đang được tranh cãi gắt gao bởi các nhà vật lý- phần lớn là do lý thuyết này không thể kiểm tra bằng thực nghiệm.

Rashid Alievich Sunyaev
Rashid Alievich Sunyaev
Rashid Alievich Sunyaev

Sunyaev, 64 tuổi, từng làm việc ở Viện Nghiên Cứu Không Gian thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Nga (Space Research Institute of the Russian Academy of Sciences) tại Moscow và Viện Max Planck về Vật lý Thiên văn ở Garching- Đức. Trong công trình của mình về sự hình thành các lỗ đen, Sunyaev gần như đã giải thích được tại sao vật chất cuộn xoáy thành một vật thể với mật độ vô cùng lớn, có hình dạng một cái đĩa dẹp, lại là nguồn phát bức xạ cực mạnh. Sự hiểu biết sâu sắc của ông về việc nhận diện lỗ đen thông qua bức xạ phát ra từ các đĩa của chúng, đã cho phép các nhà thiên văn xác định được vị trí của các lỗ đen.

Sunyaev cũng được biết đến bởi công trình của ông về bức xạ viba nền vũ trụ (CMB) – bức xạ được sinh ra khi vũ trụ khoảng 380,000 năm tuổi, vẫn còn đang được tìm thấy ngày nay. Bức xạ này không đồng nhất và Sunyaev đã đóng góp một phần quan trọng để giải thích bằng cách nào mà các sóng âm thanh thô (massive sound waves) lan truyền từ những thời kỳ đầu của vũ trụ lại kéo theo sự thăng giáng nhiệt độ trong CMB. Ông ấy cũng cùng với Yakov Zel’dovich phát triển một lý thuyết diễn tả phương thức mà photon trong CMB biến đổi năng lượng khi chúng tán xạ vào các lớp khí nóng chứa trong các đám bụi thiên hà. Hiện nay, được biết đến với cái tên "Hiệu ứng Sunyaev-Zel’dolvich", nó cho phép các nhà thiên văn học do tìm các đám bụi thiên hà ở khoảng cách rất xa trái đất.

Lễ trao giải thưởng đã diễn ra tại Stockholm vào ngày 23 – 4 – 2008.

Xem Thêm

Nữ tiến sĩ Tây học đầu tiên của Việt Nam
Người phụ nữ này là nữ tiến sĩ Tây học đầu tiên của Việt Nam. Tên tuổi của bà từng nổi đình nổi đám, thậm chí cánh mày râu trước khi gặp cũng phải chuẩn bị lời ăn tiếng nói cẩn thận.
Tôn vinh và tri ân một nghề cao quý nhất
Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 hằng năm là dịp để toàn xã hội tôn vinh và tri ân những người thầy, người cô đã tận tụy cống hiến cho sự nghiệp trồng người. Đây không chỉ là ngày lễ ý nghĩa trong ngành giáo dục mà còn mang tính nhân văn sâu sắc, gắn kết tinh thần “tôn sư trọng đạo” - truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc Việt Nam.

Tin mới

CHỦ TỊCH VUSTA PHAN XUÂN DŨNG CHÚC MỪNG NĂM MỚI XUÂN ẤT TỴ 2025
Nhân dip Xuân Ất Tỵ 2025, TSKH Phan Xuân Dũng, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) đã viết thu tay chúc mừng năm mới gửi tới các Hội thành viên, các tổ chức KH&CN trực thuộc; các nhà khoa học, hội viên, cán bộ, viên chức, người lao động thuộc hệ thống VUSTA. Ban biên tập Vusta.vn xin trân trọng đăng toàn bộ nội dung bức thư.
Hà Giang: Tổng kết hoạt động năm 2024 triển khai nhiệm vụ năm 2025
Ngày 16/01, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội) tỉnh Hà Giang đã tổ chức hội nghị Ban chấp hành (BCH) Liên hiệp hội nhằm tổng kết hoạt động năm 2024, triển khai nhiệm vụ năm 2025; tham dự hội nghị có đại diện Ban Dân vận Tỉnh uỷ, một số sở, ngành, hội thành viên Liên hiệp hội tỉnh.