Rối loạn kiểm soát bàng quang & tổn thương dây thần kinh
Các loại rối loạn tiểu tiện do tổn thương dây thần kinh
- Bàng quang hoạt động quá mức:biểu hiện bằng tần suất đi tiểu tăng lên: đi tiểu trên 8 lần trong ngày hoặc trên 2 lần trong đêm, nguyên nhân là do tổn thương dây thần kinh làm sai lệch tín hiệu truyền đến từ não bộ, gây tình trạng co cơ bàng quang không đúng thời điểm (dù không có tín hiệu đầy của bàng quang gởi về não). Người bệnh có cảm giác khó chịu phải đi tiểu dù nước tiểu không có, mắc tiểu buộc phải đi ngay, nặng hơn sẽ bị tiểu không kiểm soát (đột ngột nước tiểu thấm ra ngoài, thôi thúc phải đi tiểu).
- Kiểm soát kém cơ vòng bàng quang:cơ vòng bàng quang bao quanh niệu đạo tiếp giáp bàng quang có chức năng đóng kín bàng quang để giữ nước tiểu. Nếu tổn thương dây thần kinh chi phối thì cơ này có thể mất trương lực, dãn ra, gây thoát nước tiểu từ bàng quang ra ngoài dù người bệnh không muốn đi tiểu hoặc thậm chí họ không thể cố gắng nhịn đi được.
- Bí tiểu:ở một số người, tổn thương dây thần kinh chi phối bàng quang và cơ vòng làm cho tín hiệu bàng quang đầy không gởi về não được nên không có khả năng co bàng quang và dãn cơ vòng để tống nước tiểu ra ngoài. Hậu quả là nước tiểu bị ứ đọng trong bàng quang, tăng áp lực bàng quang sẽ làm tổn thương thận. Nước tiểu ứ đọng quá lâu trong bàng quang sẽ gây nguy cơ nhiễm trùng bàng quang và thận. Ứ đọng nước tiểu cũng gây ra tình trạng tiểu không tự chủ.
Nguyên nhân gây tổn thương dây thần kinh chi phối bàng quang
Trong thực tế lâm sàng có rất nhiều bệnh lý hoặc tai biến làm tổn thương dây thần kinh hoặc đường dẫn truyền tín hiệu thần kinh, những nguyên nhân thường gặp nhất:
- Sinh đẻ đường âm đạo
- Nhiễm trùng thần kinh trung ương hoặc tuỷ sống
- Đái tháo đường
- Tai biến mạch máu não
- Tai nạn gây chấn thương sọ não hoặc tuỷ sống
- Xơ hoá rải rác từng đám (tuỷ)
- Ngộ độc kim loại nặng.
Có thể phát hiện ra bệnh bàng quang thần kinh
Để chẩn đoán được bệnh, cần biết tiền sử, bệnh sử và toàn bộ các dấu hiệu bất thường ở người bệnh, từ đó bác sĩ sẽ giới hạn lại các vấn đề có thể gây ra chứng rối loạn bàng quang do thần kinh. Nếu nghi ngờ những rối loạn bàng quang này là do tổn thương thần kinh thì phải xét nghiệm cả bàng quang và hệ thần kinh. Hiện nay người ta áp dụng 3 nhóm xét nghiệm chính:
- Động học của tiểu tiện:đo áp lực nước tiểu trong bàng quang, khả năng giữ nước tiểu cũng như bàng quang tống nước tiểu có hiệu quả không (lượng nước tiểu tồn lưu).
- Hình ảnh học:chụp X - quang hệ niệu, chụp cộng hưởng từ hoặc chụp cắt lớp điện toán khảo sát hệ tiết niệu và hệ thần kinh.
- Đo điện cơ và điện não:đo điện cơ nhằm khảo sát sự dẫn truyền tín hiệu thần kinh giữa não và bàng quang. Đo điện não để phát hiện bất thường ở thần kinh trung ương.
Chữa trị rối loạn bàng quang thần kinh còn tuỳ thuộc vào nguyên nhân
![]() |
- Tập luyện cho bàng quang:các chuyên gia sẽ đưa ra chương trình luyện tập bằng cách qui định số lần đi tiểu, thời điểm đi tiểu để tập cho bàng quang giữ nước tiểu. Người bệnh tập trung kiểm soát và có chương trình làm việc giữa 2 lần đi tiểu. Người bệnh sẽ được hướng dẫn bài tập Kegel nhằm làm mạnh cơ bàng quang và cơ vòng để giữ nước tiểu. Bài tập Kegel chỉ mất 5 phút mỗi ngày trong 3 - 6 tuần. Một số trường hợp tập bàng quang bằng đặt thông tiểu sạch theo chu kỳ.
- Kích thích bằng điện:dùng xung điện thấp để kích thích thần kinh nhằm kiểm soát cơ bàng quang và cơ vòng. Tuỳ thuộc vào dây thần kinh nào bị tổn thương mà các chuyên gia sẽ có kế hoạch điều trị thích hợp. Điều trị sẽ tiến hành qua 2 bước, gắn một máy kích thích có tên là InterStim (được đặt dưới da) cho các trường hợp tiểu không tự chủ, hội chứng bàng quang kích thích hoặc bí tiểu.
- Thuốc điều trị:có thể dùng thuốc gây dãn cơ bàng quang hoặc chống co thắt, một số trường hợp được dùng thuốc chống trầm cảm ba vòng (thuốc có một số tác dụng phụ: mệt mỏi, khô miệng, chóng mặt, mờ mắt, buồn nôn, mất ngủ). Đôi khi người ta tiêm cả thuốc Botox vào xung quanh cơ vòng để gây dãn cơ.