Giá trị của siêu âm bụng trong sốt xuất huyết Dengue

- Năm 1990: tác giả Pramuljo H. S và Harun S. R nghiên cứu trẻ em bị SXH - D nặng, nhận xét: các dấu hiệu thường thấy trên siêu âm là báng bụng, tràn dịch màng phổi, dày thành túi mật, bất thường nhu mô gan.

- Năm1994: nhân 5 trường hợp sốc SXH - D được siêu âm, tác giả Ngô Minh Đức nhận thấy tất cả dều có: gan to đồng nhất, dịch dưới bao gan, phù nề thành túi mật, dịch màng phổi và dịch ổ bụng.

- Năm 1996: tác giả Nguyễn Ngọc Rạng và cộng sự nghiên cứu tất cả những trường hợp SXH - D độ I và II, từ 1 - 14 tuổi, có nguy cơ vào sốc trên lâm sàng (trẻ lừ đừ, bứt rứt hoặc đau bụng nhiều, có xuất huyết tiêu hoá...), nhận xét: nếu phát hiện dịch ổ bụng và màng phổi vào ngày thứ 4 của bệnh thì rất có ý nghĩa để tiên đoán vào sốc, giá trị tiên đoán dương tính là 85,7% khi có dịch ổ bụng và 87,5% khi thấy dịch ở màng phổi trên siêu âm. Đặc biệt nếu thấy dịch vùng quanh gan và ngoài bao gan thì giá trị tiên đoán dương tính là 100%.

- Năm 1997: tác giả Nguyễn Ngọc Rạng và cộng sự sau khi nghiên cứu các trường hợp SXH - D nhận xét: siêu âm giúp phát hiện dịch ổ bụng và màng phổi sớm có giá trị để ước lượng mức độ thoát dịch và tiên lượng mức độ nặng nhẹ của SXH - D.

- Năm 1999: tác giả Dương Kim Thu nghiên cứu các trường hợp SXH - D vào sốc, nhận xét: Siêu âm lúc vào sốc và những ngày sau của sốc giúp hỗ trợ chẩn đoán và theo dõi sốt xuất huyết.

Hình siêu âm tràn dịch màng phổi phải và tụ dịch dưới hoành.

Hiện tượng tăng tính thấm mao mạch trong SXH - D thường xảy ra từ ngày thứ 3 của bệnh và tăng dần trong những ngày sau, huyết tương sẽ thấm vào các khoảng kẽ và ở các khoang. Dịch ổ bụng sẽxuất hiện sớm nhất khi có hiện tượng tăng tính thấm mao mạch xảy ra, do diện tích màng bụng khá lớn (khoảng 2 m ²ở người lớn) và khả năng hấp thụ, bài tiết rất cao. Do vậy, khảo sát dịch ổbụng trong SXH - D có thể giúp chẩn đoán và tiên lượng vào sốc sớm, đồng thời siêu âm cũng giúp phát triển tràn dịch màng phổi cũng là dấu hiệu đặc trưng trong bệnh SXH - D.

Theo kết quả nghiên cứu của tác giả Nguyễn Ngọc Rạng, dịch ổ bụng và dịch màng phổi tăng dần từ ngày thứ 4 đến ngày thứ 6 của bệnh phù hợp với thời điểm tăng tính thấm trong SXH - D và cũng là thời điểm bệnh thường diễn tiến vào sốc trên lâm sàng. Sốc SXH - D xảy ra khi thể tích huyết tương giảm khoảng 30%. Dịch ổ bụng thường xuất hiện sớm hơn và chiếm tỷ lệ cao hơn dịch màng phổi vì không có trường hợp nào có dịch màng phổi mà không có dịch trong ổ bụng. Do đó khảo sát dịch ổ bụng có thể tiên đoán sốc sớm hơn, nếu phát hiện càng sớm (vào ngày thứ 3 - 4) của bệnh càng có ý nghĩa tiên đoán vào sốc.

Giá trị tiên đoán giảm dần nếu dịch xuất hiện vào ngày thứ 5 của bệnh, và không còn giá trị nếu phát hiện dịch ổ bụng và dịch màng phổi vào ngày thứ 6 của bệnh.

Trong biến chứng xuất huyết của bệnh SXH - D, siêu âm cũng có khả năng phát hiện tràn máu màng phổi hay tràn máu ổ bụng, giúp rất nhiều cho thầy thuốc lâm sàng trong chẩn đoán và điều trị bệnh.

Hình siêu âm dày vách túi mật.

Bệnh SXH - D được chẩn đoán dựa vào triệu chứng lâm sàng, bệnh sử, xét nghiệm máu thấy dung tích hồng cầu tăng, số lượng tiểu cầu giảm... Siêu âm bụng giúp phát hiện dịch ở màng phổi, màngbụng... là hình ảnh đặc thù trong bệnh cảnh sốt xuất huyết và nếu sự phát hiện đó xảy ra sớm vào thời điểm ngày thứ 3 - 4 của bệnh thì còn giúp tiên lượng được bệnh sẽ có nguy cơ vào sốc. Siêu âm làphương tiện cận lâm sàng hiện đại nhưng không phổ biến, không xâm lấn, không gây đau, có thể làm nhiều lần trong ngày và có thể đưa máy đến tận giường người bệnh nặng. Chỉ cần tồn tại 20 - 30 ml dịchtự do trong bụng là siêu âm có thể phát hiện được.

Nguồn: Thuốc & Sức khoẻ, số 338, 15 - 8 - 2007, tr 23.