Công nghệ Việt vẫn còn... trên giấy!

Một chuyên gia của Bộ Công nghiệp cho biết, Bộ từng thử nghiệm đấu thầu mua một số công nghệ từ các nhà khoa học Việt Nam, nhưng hầu hết các công nghệ được các nhà khoa học chào hàng vẫn ở tình trạng “công nghệ trên giấy”, hoặc công nghệ mới dừng lại ở phòng thí nghiệm, mà chưa phải là công nghệ bán đại trà hoặc công nghệ đại trà. Điều này có nghĩa là các doanh nghiệp chỉ được nghe thuyết trình về một thứ công nghệ nào đó sẽ được chế tạo trong tương lai, chứ chưa thể nhìn, hay sờ thấy được. Đây là một điểm yếu của các nhà khoa học Việt Nam nên rất khó có thể cạnh tranh trong các cuộc đấu thầu công nghệ quốc tế. Nhưng chưa dừng lại ở đó, có doanh nghiệp đã mạnh dạn đầu tư tài chính để một nhóm nhà khoa học chế tạo một công nghệ rồi chuyển giao cho mình. Trường hợp công nghệ thành công, đem lợi đáng kể cho doanh nghiệp cũng có, nhưng cũng xảy ra không ít trường hợp thất bại, vì khi sáng chế trên giấy, nhà khoa học chưa lường hết những rủi ro, nhất là chi phí tiêu hao năng lượng, giá thành sản xuất đại trà, những thông số kỹ thuật khác... Những trường hợp như vậy thì doanh nghiệp - khách hàng thường phải kêu trời, vì họ phải gánh chịu mọi rủi ro, chứ không phải là nhà khoa học - người bán do phần đông các nhà khoa học Việt Nam vẫn bị hạn chế về khả năng tài chính. Do đó, giải pháp nhập khẩu công nghệ mới ở Việt Nam vẫn thường được các doanh nghiệp lựa chọn và ít rủi ro hơn. Đây là trở ngại lớn khiến nhiều công nghệ mới ở Việt Nam vẫn nằm yên trên giấy, mà chưa đến được với doanh nghiệp. Khoảng cách này chưa thể khắc phục được một sớm một chiều.

 TS Keike Bauer, chuyên gia Đức đang tư vấn cho Việt nam xây dựng Luật Chuyển giao công nghệ cho biết, ở Đức, khi thấy một công nghệ nào đó có thể sinh lợi nhuận cao, thì khu vực doanh nghiệp sẽ đầu tư để đưa công nghệ cạnh tranh ra thị trường chứ không phải là Chính phủ. Nhà nước chỉ hỗ trợ nhà khoa học ở giai đoạn ban đầu (nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu ứng dụng...) Tuy nhiên, ở nhiều nước trên thế giới, trong trường hợp nhà khoa học không có đủ tiềm lực tài chính để đầu tư vào một công nghệ có tính cạnh tranh cao nào đó, thì nhà nước thường hỗ trợ bằng cách này hay cách khác, điều quan trọng là nhà nước phải lựa chọn công nghệ ưu tiên phù hợp để đầu tư. Vụ đối đầu giữa Airbus (EU) và Boeing (Mỹ) đang căng thẳng hiện nay là minh chứng cụ thể. Trong khi Airbus được EU hỗ trợ trực tiếp, thì Boeing lại được hỗ trợ gián tiếp, vì dự án này bắt nguồn từ đơn đặt hàng của Bộ Quốc phòng Mỹ. Rất nhiều công nghệ khác ở Mỹ cạnh tranh được trên thị trường quốc tế có điểm xuất phát từ công nghệ phục vụ quốc phòng. Đó là một cách hỗ trợ hiệu quả của chính quyền Mỹ.

Ở Việt Nam, Tp. Hồ Chí Minh đã đi đầu trong việc tổ chức các chợ công nghệ với mong muốn đưa công nghệ nội sinh đến được với doanh nghiệp. Một dự án nghiên cứu các giải pháp để hình thành thị trường công nghệ Việt Nam cũng đang được triển khai, thể hiện mong muốn của Đảng và Nhà nước trong việc nâng cao tiềm lực công nghệ Việt Nam sao cho đủ sức cạnh tranh, chí ít cũng trên sân nhà, nhằm giảm sự phụ thuộc quá nhiều vào công nghệ ngoại nhập và giảm chi phí sản xuất cho các doanh nghiệp Việt Nam, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế. Hy vọng, các doanh nghiệp sẽ tích cực đầu tư vào lĩnh vực vốn nhiều rủi ro nhưng cũng đầy hấp dẫn này, để ngày càng có nhiều công nghệ do các nhà khoa học Việt Nam sáng chế đến với doanh nghiệp và đủ sức cạnh tranh trên thương trường.

Nguồn: Thương mại, 22/07/2005