Dấu ấn Giáo sư người Việt làm Viện sĩ Viện Hàn lâm Sáng tạo Quốc gia Hoa Kỳ

GS.TS. Henry Nguyễn chính thức được bầu làm Viện sĩ Viện Hàn lâm Sáng tạo Quốc gia Hoa Kỳ (US National Academy of Inventors - NAI) với những cống hiến xuất sắc của ông.

GS.TS. Henry Nguyễn.

ĐÓNG GÓP CÔNG TRÌNH GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ CẤP BÁCH CỦA NHÂN LOẠI

Suốt hơn ba thập kỷ hoạt động khoa học, GS Henry Nguyễn đã có nhiều cống hiến trong lĩnh vực di truyền thực vật và công nghệ sinh học, đặc biệt là nghiên cứu khả năng chịu đựng stress của cây trồng trước hạn hán, ngập úng, biến đổi nhiệt hay mặn đất.

Ông từng giữ nhiều vị trí quan trọng trong giới khoa học quốc tế, bao gồm Giám đốc Trung tâm Công nghệ Sinh học Hoa Kỳ, Giáo sư Ưu tú tại University of Missouri, và trước đó là giáo sư di truyền học tại Texas Tech University và Texas A&M University.

Cho đến nay, ông đã xuất bản hơn 400 bài báo khoa học, 45 chương sách, được trích dẫn hơn 48.000 lần, với h-index 115, một trong những mức cao nhất trong lĩnh vực nông nghiệp – sinh học. Ông hiện là Tổng biên tập tạp chí quốc tế Plant GENOME, có tiếng nói học thuật ảnh hưởng rộng trong cộng đồng khoa học nông nghiệp toàn cầu.

Những nghiên cứu của GS Henry đã góp phần hoàn thiện các chiến lược lai tạo thông minh, áp dụng công nghệ genom hiện đại để cải tiến giống cây trồng, nâng cao năng suất và khả năng chống chịu. Từ các giống đậu tương hiệu quả hơn đến các mô hình nông nghiệp chính xác, công trình của ông giúp giải quyết những thách thức lớn như an ninh lương thực và biến đổi khí hậu, vấn đề ngày càng cấp bách đối với nhân loại.

TỪ PHÒNG THÍ NGHIỆM MỸ ĐẾN CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN CÔNG NGHỆ SINH HỌC TẠI VIỆT NAM

Con đường khoa học của GS Henry Nguyễn trải dài nhiều năm, khởi điểm từ việc học chuyên ngành nông học – di truyền tại Mỹ. Ông nhận bằng cử nhân và thạc sĩ chuyên ngành nông nghiệp, rồi tiến sĩ di truyền thực vật tại University of Missouri, để rồi gắn bó cả đời với nghiên cứu cây trồng, genom và sinh học phân tử.

Từ hơn 18 năm làm giáo sư di truyền học tại Texas Tech / Texas A&M, đến hơn 20 năm đảm nhiệm vai trò Giáo sư Ưu tú tại University of Missouri, ông luôn đi đầu trong các nghiên cứu về khả năng thích ứng của cây trồng: đặc biệt với đậu tương (soybean), từ phân tích cấu trúc gen, biến dị gen, đến phát triển chiến lược lai tạo dựa trên công nghệ genom để nâng cao năng suất, sức chịu stress — một hướng nghiên cứu thiết thực cho nông nghiệp toàn cầu.

Năm 2020, ông được bầu vào India National Academy of Agricultural Sciences — minh chứng thêm cho uy tín quốc tế và ảnh hưởng rộng lớn của các công trình nghiên cứu của ông. Gần đây, với tầm nhìn gắn kết khoa học toàn cầu và phát triển công nghệ sinh học ở Việt Nam, GS Henry quyết định trở lại đồng hành cùng Vietnam Gene and Cell Technology (VGCT, thành viên của CT Group) với vai trò thành viên Hội đồng Khoa học, cố vấn chuyên môn về gen & tế bào.

Theo ông, Việt Nam có nguồn gen bản địa phong phú, nhân lực trẻ và nhu cầu cao về nông nghiệp công nghệ cao, điều quan trọng là cần một hệ sinh thái nghiên cứu bài bản, dài hạn và kết nối quốc tế. Ông tin rằng, với tầm nhìn và nền tảng khoa học, Việt Nam có thể thu hẹp khoảng cách với thế giới.

Trong nhiều chia sẻ, GS Henry nhấn mạnh vai trò của công nghệ thế hệ mới đối với nông nghiệp: từ big data, deep learning, đến drone đánh giá cây trồng, giải mã bản đồ di truyền. Ông cho rằng những công nghệ này đang giúp rút ngắn một nửa thời gian lai tạo giống, lựa chọn đặc tính ưu việt chỉ bằng một số chỉnh sửa DNA, thay vì phải lai chuyển gen giữa các dòng như trước.

Ông ví dụ, chỉ một thay đổi nhỏ trong cấu trúc DNA có thể làm tăng đáng kể năng suất hoặc chất lượng cây trồng. Những điều “không thể” cách đây 20 năm giờ đã trở thành hiện thực nhờ đột phá công nghệ.

Nhìn thấy giai đoạn “bùng nổ công nghệ sinh học” toàn cầu, GS Henry Nguyễn tin Việt Nam đang đứng trước một cơ hội lớn để rút ngắn khoảng cách với thế giới. Ông đánh giá cao nguồn gen bản địa phong phú, lực lượng nhân sự trẻ, nhu cầu nông nghiệp công nghệ cao và đặc biệt là khát vọng đổi mới của các doanh nghiệp khoa học – công nghệ trong nước.

Chính tầm nhìn đó đưa ông trở lại Việt Nam, trở thành thành viên Hội đồng Khoa học CT Group, đồng thời là cố vấn chuyên môn cho Vietnam Gene and Cell Technology (VGCT) đơn vị đang phát triển hệ sinh thái nghiên cứu công nghệ gen và tế bào theo chuẩn quốc tế. Ông tin rằng hạ tầng nghiên cứu bài bản, dài hạn và có khả năng kết nối quốc tế sẽ là nền tảng để Việt Nam bứt phá.

GS Henry sẽ tham gia những hướng nghiên cứu quan trọng như sinh học phân tử, nông nghiệp chính xác và công nghệ gen – tế bào. Đây là những lĩnh vực mở ra tương lai mới cho nông nghiệp thế hệ tiếp theo, nơi chất lượng, bền vững và công nghệ cao là trọng tâm.

Với danh hiệu Viện sĩ NAI và hành trình khoa học đáng nể, GS.TS Henry Nguyễn không chỉ là niềm tự hào của cộng đồng khoa học Việt Nam mà còn là cầu nối đưa tri thức công nghệ sinh học tiên tiến về phục vụ phát triển đất nước.