Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
Thứ ba, 06/01/2009 16:51 (GMT+7)

Bệnh viêm phổi Pneumocystis jirovecii

Năm 2003, tại Bệnh viện Phạm Ngọc Thạch: 51,6% bệnh nhân nhiễm HIV bị viêm phổi BK âm được xác định là PCP. Tháng 3 - 2005, 3 - 2006, tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới: 56,4% bệnh nhân nhiễm HIV bị viêm phổi nhiễm trùng do P. jirovecii.

Sau khi được hít vào, P. Jirovecii cư trú ở phế nang và bị đại thực bào phế nang tiêu diệt. Nếu hệ miễn dịch của người bệnh bị suy giảm thì sự thực bào bị suy yếu nên P. Jirovecii sinh sôi và tràn ngập các phế nang, gây tăng tính thấm mao mạch phế nang làm phế nang tràn ngập dịch tiết, trường hợp nặng có thể có phù mô kẽ, hóa xơ. Bệnh viêm phổi do P. jirovecii sẽ xuất hiện cùng với một bệnh nhiễm có từ trước hoặc một bệnh nhiễm mới, ví dụ như bệnh lao phổi.

Những bệnh nhân không nhiễm HIV thường bị bệnh sau khi giảm liều corticoidesvà kéo dài đặc trưng trong vòng 1 - 2 tuần. Bệnh nhân bị nhiễm HIV thường bị bệnh trong vòng vài tuần hay lâu hơn, với bệnh cảnh: sốt, ho khan, khó thở sụt cân, ra mồ hôi ban đêm, tuy nhiên bệnh cảnh lâm sàng thay đổi trên từng bệnh nhân. Nếu người thầy thuốc lâm sàng nghi ngờ và hỏi bệnh sữ kỹ lưỡng có thể giúp phát hiện bệnh sớm.

Đo khí máu động mạch sẽ thấy tình trạng thiếu oxy máu và kiềm hô hấp. Có điều nghịch lý là những người không nhiễm HIV lại có những bất thường về mặt cận lâm sàng nặng nề hơn những người bị nhiễm HIV.

Nang P. jirovecii trong môX quang phổi cho thấy hình ảnh đặc trưng là thâm nhiễm lan tỏa hai bên bắt đầu từ rốn phổi, có thể có những hình ảnh không đặc trưng khác như nốt đông đặc, tổn thương dạng nang. Trong giai đoạn sớm của bệnh, phim phổi có thể bình thường.

Chẩn đoán khẳng định khi xét nghiệm trong đàm của bệnh nhân có P. jirovecii, điều này phụ thuộc rất nhiều vào kỹ thuật lấy bệnh phẩm chính xác. Có nhiều phương pháp nhuộm để xét nghiệm nhưng nhuộm miễn dịch huỳnh quang giúp mình nhìn thấy hình ảnh đặc trưng của P. jirovecii.

Nội soi phế quản bằng ống soi mềm với hút dịch rửa phế quản (BAL) làm xét nghiệm tìm P. jirovecii có độ nhạy cao hơn lấy đàm. Nếu lấy đàm không cho kết quả như mong muốn và không thể lấy dịch rửa phế quản thì cần điều trị theo kinh nghiệm với những thuốc đặc hiệu kháng P. jirovecii.

P. jirovecii trong mẫu sinh thiết phổi nhuộm bạcViêm phổi P. jirovecii nếu không điều trị người bệnh sẽ tử vong do suy hô hấp, do đó cần điều trị càng sớm càng tốt, trước khi có những tổn thương phế quản lan rộng.

Các yếu tố tiên lượng bệnh là áp lực oxy động mạch, số lượng bạch cầu đa nhân trung tính, những hình ảnh bất thường trên phim X quang ngực, nồng độ albumin trong máu, tình trạng đồng nhiễm các bệnh phổi khác trên bệnh nhân.

Thuốc điều trị đặc hiệu P. jirovecii là trimetoprim sulfamethoxazol (TMP - SMZ) có hoạt tính ức chế tổng hợp axit folic là thuốc được lựa chọn điều trị cho tất cả các thể bệnh Pneumocystis. Điều trị cần kéo dài trong 14 ngày đối với bệnh nhân không nhiễm HIV và 21 ngày cho những người nhiễm HIV, vì bệnh nhiễm HIV đáp ứng chậm hơn, phải sau 7 ngày mới có thể kết luận là điều trị thất bại. Sử dụng thêm thuốc vào phác đồ không đem lại hiệu quả hơn mà có thể làm tăng nguy cơ nhiễm độc. TMP - SMZ được các bệnh nhân không nhiễm HIV dung nạp tốt nhưng có thể nhiều bệnh nhân nhiễm HIV bị những phản ứng phụ không mong muốn như dị ứng thuốc, sốt, phát ban, giảm bạch cầu đa nhân trung tính, giảm tiểu cầu (cần kiểm tra công thức máu khi dùng thuốc trên 14 ngày), viêm gan (hiếm), tăng kali máu, rối loạn tiêu hóa, ù tai. Các thuốc thay thế có thể là pentamidin, dapson, primaquin và clindamycin.

P. jirovecii nhuộm huỳnh quangNhững bệnh nhân HIV thường sớm bị ảnh hưởng xấu lên chức năng hô hấp ngay sau khi sử dụng thuốc kháng P. jirovecii, một số nghiên cứu cho thấy nếu phối hợp thêm prednison (15 - 30 phút trước khi dùng TMP - SMZ), có thể ngừa được vấn đề này và tăng tỷ lệ sống còn cho bệnh nhân.

Dự phòng tiên phátđược chỉ định cho những bệnh nhân nhiễm HIV có số lượng tế bào CD4 < 200/ m L, còn với những bệnh nhân khác kéo dài cho đến khi tình trạng miễn dịch không còn bị ức chế. Thuốc phòng ngừa vẫn là TMP - SMZ hoặc các thuốc thay thế với liều lượng thấp hơn điều trị. Cần thận trọng phòng ngừa sự tiếp xúc giữa bệnh nhân Pneumocystis với những người nhạy cảm.

P. jirovecii nhuộm huỳnh quang
P. jirovecii trong mẫu sinh thiết phổi nhuộm bạc
Nang P. jirovecii trong mô

Xem Thêm

Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Ngày 25/6/2025, tại Tp. Huế, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) chủ trì, phối hợp với Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật thành phố Huế (Liên hiệp Hội TP. Huế) tổ chức Hội thảo “Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức để góp phần tích cực cho sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc theo tinh thần Nghị quyết số 45-NQ/TW ngày 24/11/2023”.
An Giang: 8 giải pháp thực hiện đột phá phát triển khoa học công nghệ
Đến nay, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội tỉnh) đã tập hợp được 40 hội, tổ chức thành viên với 9.554 hội viên cá nhân, trong đó có hơn 3.451 hội viên trí thức. An Giang xác định và đề ra mục tiêu về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số (KHCN, ĐMST, CĐS) đến năm 2030.
Thanh Hoá: Hội thảo KH về giải quyết tình trạng thiếu lao động ở nông thôn, lao động trực tiếp tham gia SX nông nghiệp
Sáng ngày 27/5/2025, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội) phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Viện Nông nghiêp tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp giải quyết tình trạng thiếu lao động sản xuất ở khu vực nông thôn, lao động có kỹ thuật, tay nghề cao trực tiếp tham gia sản xuất nông nghiệp, nhất là nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ”.
Bình Thuận: Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất
Sáng ngày 27/5, tại thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp đột phá trong ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ vào thực tiễn quản lý và sản xuất trên địa bàn tỉnh Bình Thuận”.

Tin mới

Xây dựng Đảng bộ trong sạch, vững mạnh, tập hợp, đoàn kết trí thức KH&CN phục vụ phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới
Kể từ khi Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) được thành lập ngày 26/03/1983, Đảng bộ Liên hiệp Hội Việt Nam đã trải qua 9 kỳ Đại hội, mỗi kỳ Đại hội đã thực sự trở thành những mốc son quan trọng, đánh dấu bước phát triển cả về tư duy chính trị lẫn phương thức hoạt động của toàn hệ thống.
Hành trình phát triển văn hóa, ngôn ngữ, giáo dục bền vững của Viện CLEF
Ngày 9/7, Viện Nghiên cứu Phát triển Văn hóa, Ngôn ngữ và Giáo dục (Viện CLEF) đã tổ chức lễ kỷ niệm 5 năm thành lập. Đây là dịp để nhìn lại hành trình hình thành và phát triển của Viện, là lời tri ân sâu sắc gửi tới các đối tác, chuyên gia và cộng đồng học thuật đã luôn đồng hành, hỗ trợ và tiếp sức cho những bước tiến của Viện trong suốt thời gian qua.