Báo điện tử

Sự hấp dẫn của báo điện tử còn ở khả năng tích hợp đa phương tiện, từ âm thanh, hình ảnh tĩnh và động, chữ viết. Trên báo điện tử, bên cạnh những nội dung chữ viết bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau, người ta có thể gắn một videoclips kèm âm thanh. Ngoài ra, các loại hình báo chí khác có thể sử dụng công nghệ của báo điện tử làm công cụ lưu trữ, tìm kiếm nhằm giúp bạn đọc dễ tiếp cận hơn tới các loại báo này. Hiện nay, trên nhiều báo điện tử chúng ta có thể tìm kiếm và nghe hoặc xem buổi phát thanh hoặc truyền hình đã phát trước đó. Theo The Financial Times của Anh, từ năm 2006, báo điện tử đã vượt qua các nhật báo và tạp chí in trên giấy là nguồn cung cấp thông tin chính cho các độc giả châu Âu.

Tại Mỹ, báo điện tử hiện là nguồn tra cứu và tham khảo thông tin phổ biến nhất, đồng thời cũng là kênh cập nhật tin tức thời sự được yêu thích nhất, hơn cả truyền hình, báo in lẫn phát thanh.

Vneconomy.vn của Hội KH Kinh tế Việt Nam là một trong các báo điện tử lớn của Việt Nam

Theo cuộc thăm dò mới đây do hãng Zogby Interactive tiến hành, có tới quá nửa số người được hỏi cho biết họ sẽ chọn báo điện tử, nếu như bắt buộc phải gắn bó với một nguồn thông tin duy nhất. Trong khi đó, chỉ có 21% chọn truyền hình và 10% cho báo in lẫn phát thanh.

Vẻn vẹn 10% số người dùng trưởng thành mô tả mạng xã hội ảo là một kênh thời sự quan trọng. Và bất chấp sự nổi lên gần đây của Twitter, dịch vụ blog mini này cũng chỉ được 4% người dùng chỉ mặt gọi tên mà thôi.

Ngoài việc là kênh thông tin phổ biến nhất, báo điện tử còn được đánh giá là nguồn cung cấp thời sự đáng tin cậy nhất của gần 40% số người được hỏi. Tỷ lệ này bỏ xa con số 17% của truyền hình, 16% của báo in và 13% của phát thanh.

Gần một nửa trong số 3030 người được hỏi khẳng định phiên bản web của các tờ báo in vẫn rất thu hút họ. 43% cũng thường xuyên theo dõi trang web của các kênh truyền hình lớn.

Blog không nhận được nhiều sự chú ý bằng báo điện tử, khi chỉ có 28% số người được hỏi thường xuyên đọc blog để cập nhật tình hình thời sự thế giới và chia sẻ quan điểm chính trị.

"Có thể nói, báo điện tử của các hãng thông tấn truyền thống vẫn được đánh giá cao hơn blog", Zogby đánh giá. 82% số người được hỏi dự đoán báo điện tử sẽ là nguồn thông tin chủ chốt trong vòng 5 năm tới, trong khi chỉ có 13% chọn truyền hình và 0,5% chọn báo in.

Do mức độ hấp dẫn bạn đọc của báo điện tử so với báo in tăng lên, năm 2008, 5 tờ báo lớn nhất nước Mỹ đều sụt giảm lượng phát hành. NYTimes giảm 3.6%, Los Angeles Times giảm 5.2%, Daily News giảm 7.2%, NYPost giảm 6.3%, Washington Post giảm 1.9%. Năm 2008 còn chứng kiến nhiều vụ phá sản của báo chí Mỹ như các tập đoàn Tribune Company, Philadelphia Newspapers, Journal Register …

Ở Việt Nam, theo thông tin từ Cục Báo chí (Bộ TT&TT), đến tháng 5/2009 có 4 tờ báo xin ngừng hoạt động, 5 báo xin giảm kỳ, 6 báo xin giảm trang. Có báo lớn đã phải cắt giảm 20% lương nhân viên.

Khả năng thu hút quảng cáo trên báo điện tử ngày càng cao do lợi thế so sánh với các loại hình báo khác. Quảng cáo trên báo điện tử không những sinh động, nhanh, chi phí lại rẻ hơn. Tại Việt Nam không có số liệu, nhưng theo báo cáo về quảng cáo ở Mỹ cho thấy, cách đây khoảng 5-7 năm, doanh thu quảng cáo từ báo điện tử chỉ chiếm dưới 1%, các báo điện tử đều chấp nhận thua lỗ, ngày nay đã đạt kết quả tăng trưởng liên tục 30 – 40%, dự báo đến 2012 doanh số quảng cáo của báo điện tử sẽ đuổi kịp báo in. Tất nhiên, ở Việt Nam khi lượng người truy cập internet mới chỉ khoảng 25%, nội dung quảng cáo chưa đa dạng, để doanh số quảng cáo của báo điện tử đuổi kịp báo in, chắc chắn sẽ còn ở tương lai xa.

Ngoài ra, thế mạnh và tiện ích của báo điện tử còn ở việc người khai thác có thể sử dụng lại tin, ảnh nhanh và rẻ. Người khai thác cũng có thể tìm kiếm nhiều thông tin khác nhau, do báo điện tử lưu trữ cả những “số báo” đã phát trước đó nhiều tháng, thậm chí nhiều năm. Đối với các sự cố nghiệp vụ, nếu không may mắc phải cũng có thể nhanh chóng sửa sai. Đồng thời, việc kiểm soát tin được tập trung ở “một cửa”, giúp cho công tác quản lý, điều hành tờ báo trở nên linh hoạt, bài bản hơn…

Thế mạnh và hiệu quả của báo điện tử đã được chứng minh trên thực tế và các nước trên thế giới đều chú trọng và đầu tư cho phát triển. BBC là một trong các hãng tin trên thế giới đi đầu trong việc đầu tư lớn về tài lực, vật lực, riêng về nhân lực, BBC có 400 người cho báo điện tử tại địa chỉ

Bên cạnh những thế mạnh nêu trên, báo điện tử cũng bộc lộ nhiều hạn chế, thậm chí là những ẩn hoạ.

Việc nhanh chóng cung cấp thông tin cho bạn đọc là nhờ kỹ thuật một phần, nhờ giảm thiểu một số khâu trong quá trình xử lý, thao tác nhưng tin, bài trên báo điện tử thường không sâu, trừ trường hợp nội dung đã được chuẩn bị trước hoặc là “xào” lại. Điều này dễ hiểu vì thông tin vội xử lý trong thời gian ngắn sẽ dễ mắc phải sai sót, nhỏ nhất là lỗi kỹ thuật, morát, còn nghiêm trọng hơn là thông tin sai sự thật, một chiều. Đôi khi vì chạy theo các tin “nóng” mà đưa lên mạng tin/ảnh chưa được kiểm chứng. Theo thống kê của baomoi.com, trên 60 báo, trang tin điện tử của Việt Nam, từ 8/3/2007 đến 12/6/2007 cho thấy: tổng số bài (cả gốc và đăng lại) là 209.291, trong đó bài gốc bị (được) đăng lại là 22.739. Bài có kỷ lục đăng lại nhiều nhất là 20 lần.

Tuy so với các loại hình báo chí khác, chi phí cho hình thành và duy trì một tờ báo điện tử có rẻ hơn, nhưng để chuẩn bị các điều kiện cần và đủ để cho 1 tờ báo điện tử ra đời vẫn đòi hỏi chi phí lớn về tài chính, xây dựng cơ sở hạ tầng, tổ chức đội ngũ phóng viên, cán bộ,… Tuy nhiên, hầu hết các báo điện tử của Việt Nam chưa tạo đủ các điều kiện nhưng vẫn ra báo dẫn đến chất lượng tờ báo chưa bảo đảm về nội dung và thiếu an ninh mạng. Nhiều báo điện tử chủ yếu là số hoá báo in, báo hình, báo nói. Nói chung, phần lớn các báo thiếu sự chuyên nghiệp, thiếu chuyên gia quản trị mạng giỏi, thiếu các điều kiện đủ cho một tờ báo điện tử nên rất dễ bị tin tặc đánh cắp mật khẩu, bẻ khoá để thay đổi nội dung tờ báo, gây nhiễu loạn thông tin, làm sai nội dung của báo, thậm chí tin tặc có thể làm thay đổi địa chỉ làm tờ báo bị tê liệt hoàn toàn. Hiện tượng lỗi mạng, lỗi phần mềm cũng thường xuyên xảy ra gây cản trở hoạt động của tờ báo. Rồi ý thức của người khai thác, truy cập thông tin có thể làm lây lan virus, làm lộ mật khẩu… Qua đó chúng ta thấy báo điện tử có nhiều ưu điểm nhưng cũng có rất nhiều hạn chế. Để hình thành, duy trì và phát triển tờ báo điện tử không hề dễ dàng như chúng ta vẫn nghĩ.

Việc quan tâm đầu tư và phát triển báo điện tử là xu hướng khách quan. Nhưng làm gì để xây dựng và phát triển loại hình báo chí hiện đại này thực sự có hiệu quả cũng như để có biện pháp quản lý nhằm hạn chế những điểm yếu phải là quan tâm hàng đầu.

Để đảm bảo tính bảo mật và an ninh, các cơ quan cần chú trọng đầu tư trang, thiết bị công nghệ hiện đại cùng với việc hình thành bộ máy quản trị với đội ngũ cán bộ có trách nhiệm, có đầy đủ năng lực chuyên môn, kỹ thuật nhằm duy trì tốt hoạt động của báo. Đội ngũ phóng viên, biên tập viên cần có trình độ nghiệp vụ, kinh nghiệm thực tế; cần có kiến thức cơ bản về máy tính, internet và thao tác thành thạo các phương tiện kỹ thuật liên quan.

Cơ quan báo chí cần có cách trình bày, thể hiện nội dung theo tôn chỉ, mục đích của mình và đảm bảo tin, bài có chất lượng. Bám sát chủ trương, đường lối phát triển của tờ báo, tránh trường hợp chạy theo thị hiếu tầm thường, vội vàng đưa tin chưa được kiểm chứng. Cần có quy chế hoạt động của tờ báo điện tử, có sự phân công công tác rõ ràng cho từng bộ phận.

Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục về “văn hoá mạng”, về việc sử dụng, khai thác tin trên mạng. Làm tốt công tác này không những giúp cho cơ quan báo chí, người làm báo, người khai thác thông tin mạng hiểu về hoạt động của mình để có ứng xử phù hợp, góp phần làm giảm những hạn chế của báo điện tử.

Việc cung cấp tin, ảnh cần dẫn đúng nguồn đảm bảo những tin đưa ra có tính thuyết phục cao, giảm thiểu sai sót, qua đó giúp người khai thác có sự so sánh, đối chiếu và sử dụng tin đúng mục đích. Khi sử dụng lại tin, ảnh bên cạnh việc tuân thủ các quy định của pháp luật, đơn vị quản lý cần theo dõi những thông tin tiếp theo và liên quan của chính nguồn mình khai thác.

Trong tương lai, quảng cáo trên báo điện tử sẽ phát triển mạnh do nhiều lợi thế của nó. Cơ quan báo chí cần xây dựng chiến lược đối với hoạt động này.

Các cơ quan chức năng, trong thời gian tới cần có quy định đầy đủ, chặt chẽ hơn về mặt pháp lý, cũng như có chế tài mạnh đối với những trường hợp cố tình phát tán những nội dung xấu hoặc tìm cách phá hoại các trang web. Có hình thức quản lý chặt chẽ từ tên miền, phân loại hoạt động của từng trang tin điện tử cũng như các hình thức cung cấp thông tin. Thông báo những diễn biến công nghệ giúp cho các cơ quan báo chí nhanh chóng nắm bắt và áp dụng các thành tựu của công nghệ nhằm nâng cao hơn hiệu quả hoạt động của tờ báo. Công khai rộng rãi tôn chỉ, mục đích cũng như địa chỉ của trang tin điện tử giúp bạn đọc dễ tra cứu, khai thác thông tin. Đồng thời, công tác quản lý báo điện tử cũng thuận lợi hơn.

Thực tế hoạt động của báo chí điện tử của các nước trên thế giới cho thấy, các cơ quan chức năng rất khó khăn, thậm chí không thể quản lý đầy đủ, kịp thời đối với hàng triệu trang tin, báo điện tử. Do đó, bên cạnh việc chú trọng quản lý vĩ mô, phân công quản lý theo khu vực, lĩnh vực, cơ quan chức năng nên trao quyền quản lý nhiều hơn cho trang tin, báo điện tử. Việc trao quyền gắn với trách nhiệm tạo điều kiện cho cơ quan báo chí tăng tính chủ động và có trách nhiệm hơn trong công tác, mặt khác, giảm việc cho các cơ quan quản lý. Các cơ quan quản lý nhà nước cần có sự định hướng, làm đầu mối thông tin, hoạt động cả về nghiệp vụ báo chí và công nghệ thông tin, cung cấp kịp thời các phần mềm hữu ích cho các báo điện tử.