Xung quanh việc khai quật tại 114 Mai Hắc Đế, Hà Nội: Đâu là dấu tích Viên Khâu?
Người đào thì... chờ đào
Ông Nguyễn Anh Dũng, người chủ trì khai quật tại khu vực đàn Nam Giao khẳng định, sau lần tiếp tục khai quật này (nếu được cho phép của cấp trên) thì sẽ không còn lần nào nữa, mọi quyết định đang phải chờ ý kiến cấp trên. Về phía UBND TP Hà Nội, đến cuối tháng 8/2007, kết luận cuối cùng sẽ được công bố chính thức khi tất cả các ý kiến của các bên liên quan được gộp lại để trình lên UBND.
Băn khoăn nhất trong việc khai quật đàn Nam Giao là việc Công ty cổ phần Vincom, chủ dự án xây dựng công trình tòa tháp thứ 3 HH1 nối liền tòa tháp đôi Vincom A và B. Trước khi công ty này chuẩn bị IPO (bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng) đã công bố đến tháng 6/2007 sẽ khởi công xây dựng tòa nhà HH1. Nên việc thi công công trình HH1 đến lúc nào sẽ được thực hiện? Nhiều nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán cho biết, Vincom là một công ty có nhiều dự án lớn về bất động sản và là một công ty đầy tiềm năng. Nhưng với việc rút lui khỏi dự án chợ Hôm Đức Viên vừa qua và dự án HH1 hiện nay đang gặp bế tắc thì công ty này sẽ có phần ảnh hưởng trên thị trường chứng khoán.
Trung tâm đàn đã bị phá, không thấy “Viên Khâu”?
Ông Nguyễn Văn Hảo, nguyên viện phó Viện Khảo cổ học Việt Nam nói: “Tấm bia điện Nao Giao thì đến những năm đầu thế kỷ XX bị dời đi nốt để lấy chỗư xây dựng nhà máy diêm, rồi nhà máy cơ khí Trần Hưng Đạo. Đến đây khu vực điện Nam Giao, bao gồm cả trung tâm điện Nam Giao đã bị phá xong”. Còn những dấu tích kiến trúc thời Lê Trung Hưng được phát hiện ở đây gồm một chiếc móng cột hình tròn có đường kính trên 1m và một mảng sân gạch rộng khoảng 200m 2, được các nhà khảo cổ xác định “có nhiều gạch thời Lý - Trần”. Theo sử sách chép thì sân của điện Nam Giao được lát bằng đá mà không phải là gạch, phần lớn lại là gạch thời Lý - Trần như ở đây. Và như sử sách thời Gia Long, các hạng mục kiến trúc đã bị dỡ gạch đá xây thành chỉ còn lại điện chính, liệu có còn bỏ sót một mảng sân lớn?
Ông Hảo cũng khẳng định: “Chứng tỏ đây không phải là dấu tích kiến trúc của điện Nam Giao nóng riêng và khu vực Điện Nam Giao nói chung. Tất cả các dấu tích kiến trúc được phát hiện ở thời Lý - Trần – Lê này cũng không thể hiện được đâu là dấu tích của “Viên Khâu”, còn những vật liệu phát hiện được ở đây có không ít vật liệu được dùng trong kiến trúc Phật giáo thời Lý”.
Căn cứ theo những nhận định của ông Hảo thì việc trung tâm đã bị phá và những di tích được phát hiện tại khu vực khai quật đàn Nam Giao không phải là di tích kiến trúc của khu vực đàn Nam Giao, ngoại trừ tấm bia đá. Nhà Hà Nội học Nguyễn Vinh Phúc thì cho rằng: “Đây chỉ là những dấu tích chưa là “đích thị cái đàn” và cũng chỉ là của thời Lê”. Trong báo cáo của Viện Khảo cổ cũng không coi đây là trung tâm đàn Nam Giao mà chỉ nói là dấu tích đàn Nam Giao thời Lê. Giáo sư sử học Lương Ninh cũng cho biết: “Chỗ này chưa chắc đã là trung tâm đàn Nam Giao, theo tôi ta nên giữ lại khoảng 30m2 để đặt tấm bia nói về di tích này, còn nếu tấm bia cũ ở Bảo tàng Lịch sử Việt Nam có giá trị thì nên đặt cạnh tấm bia mới để ghi lại mốc di tích này”.
Viên Khâu là gò tròn, nơi vua tế trời, ở phía nam ngoại ô Kinh thành. Viên Khâu có hình tròn biểu hiện cho trời (trời tròn đất vuông, theo quan niệm của người Trung Quốc cổ đại). Tất cả các kiến trúc chính của khu vực đàn Nam Giao là hình tròn. |
Nguồn: Báo KH&ĐS, số 63 (1989) 25/7/2007, tr 13