Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
Thứ sáu, 15/07/2005 14:20 (GMT+7)

Vẫn nặng tư tưởng “chức” và “danh”

- Cần tăng số điểm công trình khoa học để xét các chức danh tương ứng.


- Nên giải thể các hội đồng chức danh GS cấp cơ sở, bãi bỏ cơ chế bỏ phiếu kín.


Thực tiễn ở Việt Nam cho thấy, tư tưởng nho giáo vẫn ảnh hưởng trong tư duy của nhiều người, kể cả một số vị lãnh đạo ở các cấp từ trung ương đến địa phương. Họ chỉ chú trọng các chức danh mà thực tế chỉ là các chức danh hão do "mua bán" mà có. Trong khi đó, lao động khoa học thực sự và chân chính (thể hiện qua học vị đạt được và qua sự bền bỉ, miệt mài và chịu khó nghiên cứu khoa học (NCKH) trong nhiều năm để có bề dày và liên tục công bố nhiều các công trình) lại không được chú trọng. Bởi thế, sau khi được phong các chức danh tương ứng giáo sư hoặc phó giáo sư, đội ngũ các GS và PGS của nước ta nhiều năm qua có hai loại.


Thứ nhất, một nửa trong số này (chủ yếu là các cán bộ giảng dạy hoặc các cán bộ NCKH tại các trường đại học và các viện) tiếp tục làm khoa học thực sự, góp phần đắc lực vào sự nghiệp giáo dục đào tạo và phát triển nền khoa học của nước nhà. Thứ hai, nửa còn lại (chủ yếu là các quan chức làm việc trong các cơ quan nhà nước hoặc trong các đơn vị kinh tế, doanh nghiệp, v.v...) không tiếp tục làm khoa học nữa. Vì nhiều lý do, họ mải mê mưu sinh, cốt chạy xong các chức danh tương ứng để "trang điểm", thêm "mác, mỏ, gân, đai" nhằm giải quyết khâu oai với bạn bè, đồng nghiệp và thiên hạ, v.v...


Cải cách mạnh hơn nữa


Để khắc phục thực trạng yếu kém trong bộ phận không nhỏ của đội ngũ GS và PGS, các chế độ, chính sách đối với đội ngũ này cần đáp ứng bốn tiêu chí cơ bản. Đó là chặt chẽ, hợp lý, công bằng (thưởng phạt nghiêm minh, tránh so bì, tị nạnh), và khả thi (phù hợp với các điều kiện thực tiễn về kinh tế, xã hội của đất nước).


Về điểm công trình, GS và PGS phải thực sự xứng đáng để mọi người tâm phục, khẩu phục. Vì thế điểm công trình phải quan trọng nhất. Cần tăng số điểm công trình để xét các chức danh tương ứng. Chẳng hạn, để ứng viên được công nhận chức danh GS, cán bộ giảng dạy phải được 30 điểm, không phải cán bộ giảng dạy phải đạt 60 điểm, chứ không phải tương ứng 6 điểm và 12 điểm như hiện nay. Riêng tiến sỹ khoa học (TSKH) được đặc cách xét ngay GS nếu đủ điều kiện mà không phải qua công nhận PGS.


Trong điểm công trình, phải có ít nhất 2/3 số điểm từ các công bố trong sách chuyên khảo, giáo trình, và các nghiên cứu đăng trên tạp chí khoa học tương ứng với chuyên ngành của ứng viên. Không nên quy định cái gọi là tạp chí khoa học "có uy tín" vì "có uy tín" là phạm trù dễ bị lạm dụng cho ý đồ riêng tư. Còn việc chủ trì hay tham gia các đề tài NCKH các cấp chỉ nên coi là điều kiện cần để khuyến khích, ưu tiên thêm, chứ không phải là điều kiện đủ. Vì đã là GS và PGS, phải có nhiều công trình NCKH được đăng tải trên các sách báo chuyên ngành.


Về cơ chế, thủ tục công nhận chức danh, nên giải thể các hội đồng chức danh GS cấp cơ sở, bãi bỏ cơ chế bỏ phiếu kín. Bỏ phiếu kín thường theo cảm tính, không đảm bảo tính khách quan. Đã là khoa học, phải khách quan, công khai, và thẳng thắn. Mặt khác, các hội đồng chức danh GS ngành, liên ngành phải thuộc chính các cơ sở đào tạo và các viện tương ứng. Nếu không đủ số lượng thành viên, được phép mời các nhà khoa học bên ngoài cơ sở đào tạo hoặc viện có cùng chuyên ngành, chứ không nên có hệ thống riêng như hiện nay, không thuộc cơ quan chủ quản nào. Hơn nữa, cần tăng số thành viên hội đồng chức danh ngành (liên ngành) sao cho mỗi hội đồng phải có ít nhất 3- 5 thành viên có cùng chuyên ngành hẹp tương ứng với các ứng viên. Yêu cầu đó nhằm đảm bảo đủ người thẩm định hồ sơ và đánh giá chính xác, khách quan công trình được tính điểm.


Và nếu điều kiện về điểm công trình đủ để được công nhận chức danh tương ứng và ứng viên không bị ràng buộc bởi những điều kiện khác như đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự, đang bị kỷ luật hoặc vi phạm điều cấm đối với công chức, v.v..., các hội đồng chức danh ngành (liên ngành) gửi ngay hồ sơ của ứng viên lên hội đồng cấp nhà nước để xem xét lần cuối và ra quyết định công nhận chức danh tương ứng.


Về chế độ, chính sách, độ tuổi nghỉ hưu, cần có sự phân biệt rõ ranh giới giữa các đối tượng là GS, PGS và TSKH chứ không nên nhập nhằng làm một như hiện nay. Cần quy định độ tuổi nghỉ hưu đối với từng đối tượng cụ thể. Chẳng hạn, GS và TSKH (có thể cả chuyên gia cao cấp nữa) là 70 tuổi, PGS là 65 tuổi. Tiền lương cũng cần phân biệt ranh giới giữa các đối tượng. Quy định sao cho các mức lương của họ ít nhất cũng phải tương ứng với mức lương của các chức vụ trưởng và vụ phó trong các cơ quan công quyền.

Chế độ tiền hỗ trợ nghiên cứu nên được tính thêm vào lương để góp phần tăng cường năng lực lao động khoa học và khuyến khích nghiên cứu. Đây là chế độ khuyến khích rất hiệu quả nên phải quy định sao cho chặt chẽ, có chế tài thưởng phạt rõ ràng. Cụ thể, ai muốn hưởng quyền lợi, trước hết phải hoàn thành nghĩa vụ. Cần quy định nghĩa vụ khoa học hàng năm của các nhà khoa học là phải công bố các công trình theo các định mực cụ thể như GS phải có 12 công trình/năm, TSKH 10 công trình/năm, PGS 08 công trình/năm, tiến sĩ 06 công trình/năm, thạc sĩ 04 công trình/năm. Mỗi công trình công bố có thể được nhận một khoản hỗ trợ NCKH 40 USD.


Chế tài khen thưởng và chế tài xử phạt


Trên cơ sở nghĩa vụ khoa học hàng năm này, nếu trong năm ai hoàn thành đầy đủ sẽ được hưởng chế tài khen thưởng, được nhà nước cấp tiền hỗ trợ NCKH hàng tháng theo các mức cụ thể tương ứng với 5 đối tượng có học hàm, học vị. Chẳng hạn GS được nhận 480 USD/tháng, TSKH nhận 400 USD/tháng, PGS 320 USD/tháng, tiến sĩ 240 USD/tháng, thạc sĩ 160 USD/tháng.


Còn nếu trong năm đó và ba, bốn hoặc năm năm tiếp theo những ai không hoàn thành đầy đủ nghĩa vụ khoa học hàng năm phải chịu chế tài xử phạt theo các mức cụ thể tương ứng. Chẳng hạn, năm thứ nhất bị trừ 3 tháng tiền hỗ trợ NCKH (chỉ còn được nhận tiền của 9 tháng trong năm), năm thứ hai chỉ nhận 6 tháng tiền hỗ trợ NCKH, năm thứ ba chỉ được nhận 3 tháng, năm thứ tư không được nhận nữa. Và năm thứ năm đưa ra xem xét để tước các chức danh (đối với GS và PGS), hạ bậc lương và miễn nhiễm các chức vụ (đối với TSKH, TS và Th.S). Một nhà khoa học mà năm năm liên tục không hoàn thành nghĩa vụ khoa học của mình khó có thể chấp nhận được (nói sẽ không ai nghe và mọi người sẽ không tâm phục, khẩu phục).

Nguồn: NetNam   12/7/2005

Xem Thêm

Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Ngày 25/6/2025, tại Tp. Huế, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) chủ trì, phối hợp với Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật thành phố Huế (Liên hiệp Hội TP. Huế) tổ chức Hội thảo “Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức để góp phần tích cực cho sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc theo tinh thần Nghị quyết số 45-NQ/TW ngày 24/11/2023”.
An Giang: 8 giải pháp thực hiện đột phá phát triển khoa học công nghệ
Đến nay, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội tỉnh) đã tập hợp được 40 hội, tổ chức thành viên với 9.554 hội viên cá nhân, trong đó có hơn 3.451 hội viên trí thức. An Giang xác định và đề ra mục tiêu về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số (KHCN, ĐMST, CĐS) đến năm 2030.
Thanh Hoá: Hội thảo KH về giải quyết tình trạng thiếu lao động ở nông thôn, lao động trực tiếp tham gia SX nông nghiệp
Sáng ngày 27/5/2025, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội) phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Viện Nông nghiêp tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp giải quyết tình trạng thiếu lao động sản xuất ở khu vực nông thôn, lao động có kỹ thuật, tay nghề cao trực tiếp tham gia sản xuất nông nghiệp, nhất là nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ”.
Bình Thuận: Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất
Sáng ngày 27/5, tại thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp đột phá trong ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ vào thực tiễn quản lý và sản xuất trên địa bàn tỉnh Bình Thuận”.

Tin mới

Thắp nến tri ân nhân Kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh Liệt sĩ
Ngày 24/7, nhân kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7/1947–27/7/2025), Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam phối hợp cùng Đoàn Thanh niên Hội Nhà báo Việt Nam và Liên minh Hợp tác xã Việt Nam trang trọng tổ chức Chương trình “Thắp nến tri ân” tưởng niệm các Anh hùng liệt sĩ tại Nghĩa trang Mai Dịch (Cầu Giấy, Hà Nội).
Tuổi trẻ VUSTA tự hào được rèn luyện, trưởng thành dưới cờ Đảng quang vinh
Đại hội Đảng bộ Liên hiệp Hội Việt Nam (VUSTA) nhiệm kỳ 2025–2030 được tổ chức thành công vào sáng ngày 21/7. Tại Đại hội, đại diện Đoàn Thanh niên VUSTA đã có bài phát biểu chúc mừng đại hội. Bí thư Đoàn Thanh niên Lê Thị Thủy khẳng định: “Tuổi trẻ VUSTA tự hào được rèn luyện, trưởng thành dưới cờ Đảng quang vinh và luôn xác định rõ vai trò, trách nhiệm của mình trong công cuộc đổi mới đất nước”.
Cuộc thi sáng tác biểu trưng (logo) Đảng uỷ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương
Hướng tới chào mừng Đại hội Đảng bộ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, Cuộc thi sáng tác biểu trưng (logo) Đảng uỷ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương và biểu trưng (logo) Đại hội đại biểu Đảng bộ Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 – 2030 được chính thức khởi động từ ngày 18/7/2025.