VACPA gia tăng giá trị hội viên

Đặc biệt, Hội đã thành công trong việc đưa ra mô hình kiểm toán độc lập, với việc Quốc hội thông qua Luật Kiểm toán độc lập vào năm 2011.

Phóng viên của VUSTA đã có dịp nói chuyện cùng ông Trần Văn Tá, nguyên thứ trưởng Bộ Tài chính và hiện là Chủ tịch Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam, về những bước phát triển và thành tựu mà Hội đã đạt được trong những năm qua.

VUSTA: Được biết Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam (VACPA) được thành lập từ năm 2005, đến nay đã được 7 năm, Hội vẫn vượt qua và trở thành một tổ chức nghề nghiệp về kiểm toán có vị trí cao trong lĩnh vực này. Ông có thể cho biết quá trình xây dựng và phát triển Hội trong thời gian đầu thành lập đến nay?

Ông Trần Văn Tá:Nghề nghiệp kiểm toán độc lập ở Việt Nam đã ra đời từ năm 1991, đến nay đã hơn 20 năm hoạt động và phát triển. Ngày 29/3/2011 Quốc hội đã thông qua Luật Kiểm toán độc lập. Đây là dấu mốc quan trọng về hoàn thiện khuôn khổ thể chế đối với kiểm toán độc lập. Luật Kiểm toán độc lập là văn bản pháp luật cao nhất về kiểm toán độc lập lần đầu tiên được ban hành tại Việt Nam, đã nâng vị thế của kiểm toán độc lập lên tầm cao mới, đặt cơ sở pháp lý bền vững cho sự phát triển nghề nghiệp này trong tương lai.

Đến nay, cả nước đã có hơn 170 doanh nghiệp kiểm toán cung cấp nhiều loại dịch vụ tư vấn tài chính, kế toán, kiểm toán cho khách hàng.

Nhận thức được tầm quan trọng của Hội nghề nghiệp và sự cần thiết có một tổ chức quản lý trực tiếp kiểm toán viên hành nghề, được sự tin tưởng và ủng hộ của Bộ Tài chính, Bộ Nội vụ, Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam (VACPA) đã thành lập vào ngày 15/4/2005 theo Quyết định số 15/2005/QĐ – BNV của Bộ Nội vụ. Sự ra đời của VACPA đã góp phần đáng kể vào việc hỗ trợ, thúc đẩy ngành kiểm toán độc lập của Việt Nam phát triển mạnh với chất lượng ngày càng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển của nền kinh tế thị trường và hội nhập với khu vực và quốc tế.

Ngay từ khi thành lập, VACPA đã được xây dựng theo đúng mô hình tổ chức của hội nghề nghiệp chuyên nghiệp, độc lập mới ở Việt Nam theo kinh nghiệm từ các hội nghề nghiệp quốc tế có uy tín trên thế giới, phù hợp với xu thế hội nhập quốc tế và hướng đến mục tiêu được quốc tế thừa nhận. Với phương châm hoạt động “VACPA – Độc lập – Trung thực – Minh bạch”không ngừng “ Gia tăng giá trị hội viên”,từ Đại hội thành lập (15/4/2005), sau 3 kỳ Đại hội, VACPA đã tập hợp, đoàn kết các cá nhân và doanh nghiệp cùng nghề kiểm toán, phát triển và nâng cao trình độ kiểm toán viên, nâng cao chất lượng dịch vụ, giữ gìn uy tín và phẩm chất đạo đức nghề nghiệp. Hội đã thực hiện đầy đủ, toàn diện các chức năng, nhiệm vụ của Hội theo quy định của Điều lệ Hội và các công việc theo ủy quyền của Bộ Tài chính. Nhìn chung, Hội đã hoạt động đạt kết quả tốt và đều trên mọi mặt hoạt động của một Hội nghề nghiệp chuyên nghiệp trong quản lý hành nghề kiểm toán, đào tạo và cập nhật kiến thức cho hội viên, hoạt động tư vấn chuyên môn, kiểm soát chất lượng dịch vụ và đạo đức nghề nghiệp, mở rộng quan hệ đối ngoại trong và ngoài nước, tham gia xây dựng văn bản pháp luật, chủ trì xây dựng hệ thống chuẩn mực kiểm toán Việt Nam. VACPA đã khẳng định bước đi đúng đắn của một Hội nghề nghiệp chuyên nghiệp có tính chuyên môn cao phù hợp với lĩnh vực đặc thù kinh doanh có điều kiện; đã được xã hội, các cơ quan quản lý nhà nước, cộng đồng doanh nghiệp và các tổ chức quốc tế đánh giá cao và từng bước thừa nhận.

VUSTA:Tính đến nay VACPA đã có bao nhiêu hội viên, thưa ông? Họ là những cá nhân hay tập thể?

Ông TrầnVănTá:Qua 7 năm hoạt động, số lượng hội viên VACPA đã phát triển nhanh chóng. Từ con số 287 hội viên khi thành lập, đến nay đã có 1300 hội viên cá nhân là các kiểm toán viên và sẽkết nạp hội viên tập thể theo quy định của Luật Kiểm toán độc lập trong thời gian tới.

VUSTA: Để phát triển Hội, ông cùng các thành viên của mình đã gây dựng hội viên theo phương thức nào, thưa ông?

Ông TrầnVănTá:VACPA là mô hình hội nghề nghiệp như thông lệ ở các nước kinh tế thị trường, chịu trách nhiệm quản lý nghề nghiệp, kiểm soát chất lượng hoạt động dịch vụ của công ty kiểm toán và quản lý con người (hội viên) chứ không đơn thuần là một tổ chức hiệp hội thuần tuý. Vì vậy, VACPA luôn luôn gắn kết các hoạt động của Hội với nguyện vọng và lợi ích của các hội viên. Thông qua việc tham gia quản lý hành nghề, VACPA có điều kiện nắm sát quá trình đào tạo, sự tiến bộ về nghề nghiệp, tình hình và kết quả hoạt động trong từng thời kỳ của từng hội viên. Từ đó, VACPA đáp ứng kịp thời những yêu cầu, những đòi hỏi của hội viên bằng những việc làm cụ thể, thiết thực. Ngoài ra, VACPA còn là cầu nối liên hệ xử lý những vướng mắc về cơ chế chính sách và nghiệp vụ giữa cơ quan quản lý nhà nước và các công ty kiểm toán, các kiểm toán viên. VACPA áp dụng nhiều hình thức và giải pháp hỗ trợ tối đa để nâng cao trình độ và năng lực cho hội viên. Vì thế, các kiểm toán viên tham gia VACPA hoàn toàn tự nguyện và gắn kết với VACPA một cách tự nhiên. Nhằm mục tiêu gia tăng giá trị hội viên hơn nữa, VACPA sẽ tiếp tục nâng cấp, đổi mới, thực hiện triệt để hơn những việc chưa làm được.

VUSTA:Theo ông, một kiểm toán viên nói riêng và các công ty kiểm toán nói chung, cần những tiêu chuẩn nào?

Ông TrầnVănTá:Các tiêu chuẩn đối với kiểm toán viên nói riêng và công ty kiểm toán nói chung đã được quy định rất rõ trong các văn bản pháp luật, mới đây nhất là trong Luật Kiểm toán độc lập ban hành ngày 29/3/2011 và Nghị định 17-2012/NĐ-CP ngày 13/3/2012 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Kiểm toán độc lập. Với kiểm toán viên, đó phải là người có Chứng chỉ kiểm toán viên do Bộ Tài chính cấp và phải là người có phẩm chất, đạo đức nghề nghiệp, trung thực, công tâm, liêm khiết, có ý thức chấp hành pháp luật, không thuộc đối tượng không cho phép mà pháp luật quy định. Với công ty kiểm toán, tiêu chuẩn cần thiết chính là uy tín và chất lượng dịch vụ, việc chấp hành luật pháp; vốn pháp định và số lượng kiểm toán viên đăng ký hành nghề tại công ty.

VUSTA: Khi trở thành thành viên của Hội thì họ sẽ có những ưu đãi nào? Ông có nghĩ rằng những ưu đãi đó đã đủ hấp dẫn và thực sự hữu ích để họ tham gia Hội chưa và vì sao?

Ông TrầnVănTá:Với phương châm “VACPA – Gia tăng giá trị hội viên”, VACPA rất quan tâm đến hoạt động tư vấn, hoạt động đào tạo cập nhật kiến thức, đào tạo thi Chứng chỉ kiểm toán viên, coi đó là quyền lợi của hội viên, là động lực thu hút hội viên. Không đơn thuần ở việc quy tụ hội viên hành nghề, VACPA còn là nơi giúp hội viên hoàn thiện kỹ năng và đạo đức nghề nghiệp. Mỗi năm Hội đều chủ động hợp tác với Tổng cục Thuế, Ủy ban chứng khoán Nhà nước, Vụ Chế độ Kế toán và Kiểm toán – Bộ Tài chính và các công ty kiểm toán lớn tại Việt Nam để tổ chức được nhiều cuộc hội thảo, tọa đàm và hàng trăm lượt ý kiến trao đổi, giải đáp các vướng mắc chuyên môn nghề nghiệp cho các hội viên. Hàng năm, Hội cũng tổ chức khoảng 40 lớp học cập nhật kiến thức cho các kiểm toán viên tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng, tổ chức nhiều lớp đào tạo để thi lấy chứng chỉ kiểm toán viên. Các lớp cập nhật kiến thức, hội thảo, tọa đàm, đối với hội viên VACPA được hưởng mức phí thấp, có lớp miễn phí. Hội viên còn được bảo trợ, tạo điều kiện để cải tiến nghiệp vụ kiểm toán hoặc nghiên cứu các đề tài khoa học về kinh tế, tài chính theo khả năng của Hội; cũng như được tham gia đoàn khảo sát ở trong nước và nước ngoài do Hội tổ chức hoặc phối hợp tổ chức.

Các hoạt động của VACPA trong nhiều năm nữa cũng không nằm ngoài mục đích nâng cao trình độ, năng lực, uy tín, danh tiếng của hội viên. VACPA vẫn luôn nỗ lực từng ngày để có thể đem đến những lợi ích tốt nhất dành cho hội viên. Gia tăng giá trị hội viên là mục tiêu trực tiếp nhằm hướng đến mục tiêu bao trùm hơn của nghề nghiệp kiểm toán là độc lập, trung thực, minh bạch.

VUSTA: Trong các hoạt động của Hội từ trước đến nay, sự kiện nào ông cho là nổi bật nhất, khiến nhiều thành viên và những người không phải thành viên tham gia đông đảo? Vì sao?

Ông TrầnVănTá:Trong các hoạt động của Hội từ trước đến nay, sự kiện nổi bật nhất, khiến nhiều hội viên và những người không phải hội viên tham gia đông đảo là hoạt động cập nhật kiến thức về các chính sách, văn bản pháp luật, quyết định, thông tư, nghị định mới cũng như tọa đàm, giải đáp các vướng mắc về kế toán, kiểm toán, thuế, tài chính…; cập nhật các chuẩn mực kiểm toán Việt Nam và quốc tế. Đây là một hoạt động thực sự hữu ích, thu hút được nhiều người tham gia vì thông qua việc tham dự các lớp cập nhật kiến thức, các buổi hội thảo, tọa đàm giải đáp các vướng mắc, kiểm toán viên và những người quan tâm có thể nắm bắt, cập nhật kịp thời những thay đổi về cơ chế, chính sách tài chính, kế toán, kiểm toán có liên quan; nâng cao được kiến thức, nghiệp vụ chuyên môn của mình, đồng thời họ cũng có cơ hội giao lưu, gặp gỡ và chia sẻ những kinh nghiệm về ngành nghề của mình.

VUSTA: Trong lĩnh vực chuyên môn, theo ông những khó khăn nào thường gặp phải đối với những kiểm toán viên nói riêng hay công ty kiểm toán nói chung? Khi đối mặt với những khó khăn, kiểm toán viên sẽ phải làm điều gì đầu tiên và giải pháp nào ông cho là hữu hiệu nhất mà vẫn tuân thủ theo quy định và pháp luật của nhà nước?

Ông TrầnVănTá:Trong lĩnh vực chuyên môn, những khó khăn thường gặp đối với những kiểm toán viên nói riêng hay công ty kiểm toán nói chung thường thấy chính là sự khác biệt hay sự không đồng nhất trong hệ thống văn bản pháp luật của cơ quan Nhà nước dẫn đến việc xử lý không giống nhau. Trong thực tế có rất nhiều tình huống kế toán đa dạng, không phải tình huống nào cũng được quy định, hướng dẫn rõ ràng, cụ thể trong văn bản, hướng dẫn của Nhà nước... Vì vậy, khi đối mặt với những trường hợp như vậy, kiểm toán viên trước hết phải sử dụng xét đoán chuyên môn rồi đưa ra biện pháp xử lý. Nếu không thể tự giải quyết thì kiểm toán viên hay đơn vị kiểm toán phải nhờ đến các chuyên gia, Hội nghề nghiệp, các cơ quan chức năng có thẩm quyền (như Bộ Tài chính, Ủy ban chứng khoán Nhà nước…) để giải quyết.

Có thể lấy ví dụ như trong hạch toán chênh lệch tỷ giá thì Thông tư hướng dẫn hạch toán chênh lệch tỷ giá và quy định trong Chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS 10) có sự khác biệt nhau. Với hai cách quy định hoàn toàn khác nhau này, doanh nghiệp sẽ có hai con số lợi nhuận hoàn toàn khác nhau với mỗi cách áp dụng. Vì vậy mà cả doanh nghiệp và công ty kiểm toán rất lúng túng không biết xử lý như thế nào. Chúng tôi đang đề xuất với cơ quan quản lý Nhà nước để giải quyết vấn đề này.

VUSTA: VACPA đã thành công trong việc tiếp nhận và thực hiện dịch vụ công từ cơ quan Nhà nước, cụ thể là Bộ Tài chính. Xin ông cho biết quá trình chuyển đổi dịch vụ công sang VACPA đã được diễn ra như thế nào? Có những khó khăn và thuận lợi nào mà VACPA đã gặp phải trong quá trình đó?

Ông TrầnVănTá:Hội Kiểm toán viên hành nghề Việt Nam (VACPA) được thành lập vào ngày 15/4/2005. Chỉ sau 2 tháng thành lập, do yêu cầu thực tiễn, Bộ Tài chính đã ra Quyết định số47/2005/QĐ-BTC ngày 14/7/2005về việc “Chuyển giao cho Hội nghề nghiệp thực hiện một số nội dung công việc quản lý hành nghề kế toán, kiểm toán”.Trong năm 2008, Bộ Tài chính tiếp tục uỷ quyền cho VACPA thực hiện việc nghiên cứu, soạn thảo, cập nhật Hệ thống chuẩn mực kiểm toán Việt Nam phù hợp với Chuẩn mực kiểm toán Quốc tế để trình Bộ Tài chính ban hành (Quyết định số 1053/QĐ-BTC ngày 13/5/2008).

Chuyển giao dịch vụ công cho các tổ chức nghề nghiệp là phù hợp với thông lệ quốc tế và thực sự có hiệu quả giúp bộ máy nhà nước được tinh giảm, và tập trung vào thực hiện chức năng, nhiệm vụ của cơ quan quản lý nhà nước là xây dựng chính sách, pháp luật và kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật của Nhà nước. Tuy nhiên việc chuyển giao dịch vụ công cho các tổ chức nghề nghiệp vẫn còn mới mẻ ở Việt Nam, trước hết phải làm thay đổi nhận thức giữa dịch vụ công và chức năng quản lý nhà nước. Ví dụ việc tổ chức thi và cấp chứng chỉ cho người hành nghề kế toán, kiểm toán ở các nước là công việc của Hội thực hiện dựa trên tiêu chuẩn điều kiện do Nhà nước quy định, và chịu sự kiểm tra của Nhà nước. Ở Việt Nam ,có người cũng hiểu như vậy, có người lại cho rằng đó là chức năng quản lý nhà nước…

Khó khăn thứ hai là nhận thức về vai trò của Hội nghề nghiệp. Ở Việt Nam đã thành lập quá nhiều Hội, Hiệp hội, Tổng hội. Nhiều tổ chức Hội hoạt động kém hiệu quả làm cho xã hội, cơ quan nhà nước hiểu và đánh giá không đúng về vai trò của Hội nghề nghiệp, đánh đồng các Hội như nhau. Do đó, VACPA khi thành lập đã chọn mô hình Hội tập trung, Ban Chấp hành quản lý trực tiếp đến từng hội viên; Hội chỉ hoạt động về chuyên môn, nhằm tới đích là đem lại quyền lợi cho từng hội viên, hỗ trợ cho cơ quan nhà nước… Phải có được sự tin tưởng và ủng hộ của hội viên và cơ quan nhà nước thì việc thực hiện các dịch vụ công mới thực sự có hiệu quả.Tuy nhiên, cho đến nay vẫn có ý kiến không muốn chuyển giao dịch vụ công cho Hội hoặc thu hồi lại những việc đã chuyển giao cho Hội.

Cho dù quan điểm và thực tế có thay đổi, thì tôi cho rằng trước, sau các dịch vụ công vẫn và sẽ được chuyển giao cho các tổ chức hội nghề nghiệp.

VUSTA:Xin chân thành cảm ơn ông đã chia sẻ những kinh nghiệm trong nghề Kiểm toán và phương thức hoạt động Hội.