TS. Thomas Armstrong: Vì con, hãy tắt tivi, dẹp tablet

Ông là tác giả của 15 đầu sách tập trung vào học thuyết thông minh, đa dạng thần kinh, các học thuyết và phương pháp giáo dục dựa trên học thuyết về thông minh để giúp học sinh có thể khám phá ra khả năng tiềm ẩn của bản thân. Các đầu sách của ông được phát hành tới hơn một triệu bản. Ông hiện là Giám đốc Điều hành của Viện Nghiên cứu và Phát triển con người Hoa Kỳ.

Đến Việt Nam để chia sẻ thêm về 8 loại hình thông minh, TS. Thomas Armstrong có những nhận xét đáng lưu ý về phương pháp giáo dục con của người Việt.

* Là tác giả của tập sách Bảy loại hình thông minh  khá nổi tiếng nhưng đến với bạn đọc Việt Nam lần này ông lại đề cập đến 8 loại hình thông minh?

- Tám loại hình thông minh bao gồm: ngôn ngữ, logic toán học, không gian, âm nhạc, khả năng vận động cơ thể, năng lực tương tác, năng lực tự nhận thức bản thân, tự nhiên. Trong đó, thông minh ngôn ngữ là năng lực sử dụng ngôn ngữ để diễn đạt, tranh luận, thuyết phục, hướng dẫn có hiệu quả.

Thông minh logic toán học là năng lực xác định nguyên nhân chuỗi các sự kiện, cách tư duy theo dạng nguyên nhân - kết quả, khả năng sáng tạo các giả thuyết. Thông minh không gian là sự nhạy cảm sắc bén với những chi tiết cụ thể trực quan, suy nghĩ bằng hình ảnh, hình tượng, có khả năng cảm nhận, chuyển đổi và tái tạo những góc độ khác nhau của thế giới không gian bằng hình ảnh đồ họa.

Thông minh về âm nhạc là khả năng cảm nhận, thưởng thức và tạo ra các nhịp điệu. Khả năng vận động cơ thể là loại thông minh của chính năng lực cơ thể, điều khiển các hoạt động thân thể của con người và thao tác cầm nắm các vật thể một cách khéo léo.

Năng lực tương tác là khả năng hiểu, cảm nhận, làm việc và tương tác tốt với người xung quanh, có khả năng nhìn sự việc dưới góc độ, quan điểm của người khác.

Năng lực tự nhận thức bản thân còn gọi là trí thông minh nội tâm, có thể dễ dàng hiểu rõ những cảm xúc của bản thân. Thông minh tự nhiên là trí tuệ nhạy bén, tinh thông việc nhận dạng và phân loại vô số chủng loại động thực vật trong môi trường.

Loại hình thông minh tự nhiên là loại hình mới được đề cập sau này. Tôi cũng đã bổ sung loại hình thông minh này trong những tác phẩm viết gần đây. Sắp tới, những ấn bản đó cũng sẽ được chuyển ngữ tại Việt Nam.

* Làm sao để biết trẻ sở hữu loại hình thông minh nào, thưa ông?

- Ở tất cả mọi người đều tồn tại đủ 8 loại hình thông minh này. Tuy nhiên, cách phát triển như thế nào sẽ ảnh hưởng đến việc loại hình thông minh nào sẽ phát triển trội hơn. Với trẻ em, môi trường giáo dục và sự hỗ trợ của cha mẹ có vai trò quyết định rất lớn.

* Thời gian nào có thể bắt đầu hỗ trợ con phát triển các loại hình thông minh?

- Từ giai đoạn mang thai, người mẹ đã có thể nhận biết vài thái độ của con, như việc cho bé nghe nhạc, có những bé sẽ phản ứng ngay từ trong bụng mẹ. Tuy nhiên, rõ ràng nhất là giai đoạn từ 1 - 3 tuổi. Độ tuổi này trẻ sẽ có những biểu hiện đầu tiên về tố chất, loại thông minh để cha mẹ có thể nhận ra và phát triển.

Do vậy, cha mẹ cần chú ý quan sát, theo dõi trẻ để không bỏ lỡ những dấu hiệu ban đầu này. Đồng thời, mẹ cũng nên tạo cơ hội để những tài năng, loại hình thông minh được phát triển trong suốt hành trình thơ ấu của bé. Cần lưu ý là không chỉ một loại hình nào đó, cha mẹ có thể tương tác để phát triển cả 8 loại hình này, phát triển não cho con mình.

* Ông có thể chia sẻ cách thức?

- "Công thức" của tôi khá đơn giản. Cùng trẻ chơi đồ chơi, cho trẻ đếm, lựa chọn, cân đo, so sánh... Hãy đọc sách, trò chuyện với trẻ để phát triển thông minh về mặt ngôn ngữ. Tạo điều kiện cho trẻ vận động. Nếu trẻ đã đến trường thì cha mẹ nên chọn cho con môi trường học tập có khu vực đọc sách, khu thí nghiệm, vườn cây, góc vẽ vời và các hoạt động ngoại khóa.

Tôi biết không phải ngôi trường nào cũng hội đủ các yêu cầu này, do vậy cha mẹ cần quan tâm để thiết kế khu vực còn thiếu của trường tại nhà để trẻ có thể phát triển toàn diện. Trẻ học mọi thứ thông qua vận động, thế nên hãy dẹp tivi, máy tính bảng, smartphone... ra khỏi danh sách đồ chơi của trẻ.

* Nhưng các thiết bị công nghệ đã gắn bó mật thiết với đời sống hiện đại...

- Tôi không phủ nhận ích lợi của công nghệ. Ví dụ, mặt tốt của máy tính bảng là những ứng dụng rất hữu ích cho phát triển năng khiếu âm nhạc, logic… Tuy nhiên, những thiết bị ấy lại hạn chế khả năng vận động, điều cực kỳ cần thiết cho sự phát triển của trẻ.

Xem tivi, sử dụng các thiết bị công nghệ nhiều và quá sớm khiến khả năng tập trung của trẻ bị hạn chế, trẻ sẽ tăng động và khi đó thì rất khó phát triển bình thường.

* Xin cảm ơn tiến sĩ về những trao đổi này!