Trí thức và lời đáp khoa học về biển đảo quê hương
Trí thức nặng lòng với đất nước
Đã hơn hai tháng nay kể từ ngày Trung Quốc ngang nhiên hạ đặt giàn khoan trái phép trên vùng biển Việt Nam cũng là khoảng thời gian chúng ta chứng kiến tinh thần yêu nước của hơn 90 triệu đồng bào cùng hàng triệu triệu trái tim yêu nước luôn hướng về Tổ quốc của kiều bào ta ở nước ngoài và hơn khi nào hết, chúng ta hiểu được đâu là chân lý, đâu là lẽ phải. Sự ủng hộ của bạn bè thế giới là câu trả lời cho chính nghĩa.
Và không đứng ngoài quyền lợi của quốc gia dân tộc, đội ngũ trí thức nước nhà đã và đang vào cuộc với tinh thần trí thức thời đại Hồ Chí Minh.
Trí thức - tinh hoa của dân tộc
Mới đây trong dịp gặp gỡ các nhà khoa học thuộc hệ thống Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (LHH Việt Nam) qua các thời kỳ, nhân Ngày Khoa học Việt Nam 18/5, câu chuyện mà GS.TSKH Đặng Vũ Minh, Chủ tịch LHH Việt Nam kể lại, phần nào nói lên vai trò và trách nhiệm đó.
Đó là ngày 11/5 khi Liên hiệp hội Việt Nam tập hợp các nhà khoa học thuộc các hội thành viên để ra bản Tuyên bố về việc Trung Quốc đặt giàn khoan trái phép trong vùng biển Việt Nam, cuộc họp đã kết thúc với sự thống nhất cao của các trí thức và nhà khoa học với bản Tuyên bố.
Tuy nhiên, có một nhà khoa học sau khi đã ra bến xe buýt chờ được 15 phút nhưng chợt nghĩ tới một chi tiết nhỏ trong bản Tuyên bố, ông đã không yên tâm ra về mà quay lại gặp GS Đặng Vũ Minh đề nghị chỉnh sửa cho chặt chẽ để tránh Trung Quốc hiểu lầm trong câu chữ.
“Hôm đó thời tiết rất nắng, tới 39 độ C mà nhà khoa học dù tuổi đã cao nhưng vẫn đầy trách nhiệm tới từng chi tiết nhỏ vì lo cho chủ quyền của đất nước. Sự tận tâm cũng như trách nhiệm của nhà khoa học ấy khiến tôi rất cảm động”, Giáo sư Minh kể lại.
Đó chỉ có thể giải thích bằng một từ: yêu nước, tận tâm và trách nhiệm! Trong bản Tuyên bố, sau những câu từ đanh thép mà mềm mỏng đầy chất trí tuệ ấy là biết bao trăn trở, là trách nhiệm của người trí thức khoa học.
Mới đây, đội ngũ văn nghệ sỹ, trí thức Thủ đô đã có buổi tọa đàm với chủ đề biển, đảo Việt Nam. Qua buổi toạ đàm, văn nghệ sỹ trí thức Thủ đô đã nêu rõ quan điểm bày tỏ sự bất bình và cực lực lên án Trung Quốc đã hạ đặt giàn khoan trái phép Hải Dương 981 và những hành động trái luật pháp, ngang ngược của phía Trung Quốc, yêu cầu Trung Quốc rút ngay giàn khoan và các tàu hộ tống ra khỏi thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của ta; Đồng thời kêu gọi giới văn nghệ sỹ, trí thức Thủ đô Bắc Kinh (Trung Quốc) cùng nhận thức rõ về chủ quyền lãnh thổ Việt Nam, đồng tình cùng giới văn nghệ sỹ, trí thức Hà Nội - Việt Nam kêu gọi nhân dân Trung Quốc và nhân dân, chính phủ các nước trong khối ASEAN và các nước trên thế giới, các cá nhân và tổ chức quốc tế tiếp tục lên tiếng phản đối hành động nguy hiểm này của Trung Quốc, yêu cầu Trung Quốc nghiêm chỉnh tuân thủ Luật pháp quốc tế, đặc biệt tôn trọng chủ quyền hợp pháp của Việt Nam, thực hiện đầy đủ và nghiêm túc Tuyên bố ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC)…
Tại buổi tọa đàm này, Giáo sư, Tiến sỹ Vũ Hoan - Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Liên Hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Hà Nội đã thẳng thắn: ẩn sau hành động của Trung Quốc là một âm mưu thâm độc. Giáo sư cho biết: “Việc Trung Quốc hạ đặt giàn khoan Hải Dương 981 trong thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của dư luận Quốc tế và nhân dân trong nước, trong đó có trí thức cả nước. Âm mưu của Trung Quốc rất thâm độc. Điều họ muốn lúc này là những phản ứng “thiếu tỉnh táo” của chúng ta để họ lấy cớ mà ra tay thực hiện những hành động quân sự lớn với lý do “tự vệ”, “trấn áp”. Giáo sư nói: “Đối phó với phù thủy áo trắng, giỏi biện binh, thích bịa đặt chuyện như Trung Quốc, đòi hỏi Việt Nam phải khéo léo, nếu không sẽ sập bẫy vào âm mưu do Trung Quốc bày ra. Hiện nay họ đã trắng trợn vu khống, bôi nhọ cuộc đấu tranh phòng vệ chính nghĩa của chúng ta. Vấn đề là tính hiệu quả trong đấu tranh, không để bị mắc mưu, phải giữ vững cho được độc lập, chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ quốc gia”.
Trao đổi với người đứng đầu giới văn nghệ sỹ Thủ đô, Nhà thơ Bằng Việt - Chủ tịch Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật Hà Nội đã chia sẻ: “Việc hạ đặt giàn khoan trái phép này của Trung Quốc cho thấy mưu đồ lấn chiếm Biển Đông của họ. Bằng chứng là lúc đầu họ đặt 1 giàn khoan, rồi họ đã chuẩn bị đến 4 giàn khoan. Nếu chúng ta không có tiếng nói mạnh mẽ, không có phản ứng kiên quyết, quyết liệt thì ý đồ của Trung Quốc sẽ dần dần đạt được. Ông cũng cho biết thêm “Từ rất nhiều năm qua, giới văn nghệ sĩ và trí thức Thủ đô và cả nước đã thể hiện tấm lòng yêu nước, ca ngợi tinh thần bất khuất của dân tộc, luôn hướng về biển đảo Tổ quốc bằng chính những tác phẩm văn học, thơ ca, các công trình nghiên cứu”. Và chính vào lúc này tinh thần ấy của các văn nghệ sĩ lại được phát huy mạnh mẽ.
Còn theo Nhà sử học Dương Trung Quốc, Tổng thư ký Hội Sử học Việt Nam thì chúng ta phải lên tiếng mạnh mẽ hơn nữa đối với những động thái của Trung Quốc liên quan đến chủ quyền của Việt Nam trên Biển Đông. Ông Quốc nói: “Dĩ bất biến, ứng vạn biến”. Nghĩa là cũng như từ trước tới nay, chúng ta phải theo phương châm hòa hiếu, hòa bình. Mặt khác, là không để xâm hại tới lợi ích tối thượng của quốc gia. Và đương nhiên trong thời đại ngày nay chúng ta phải nói đến luật pháp quốc tế. Rõ ràng trong sự kiện này chúng ta có lẽ phải.
Bàn về vấn đề này, Tiến sỹ - Luật sư Trần Công Trục - Nguyên Trưởng ban Biên giới Chính phủ thì cho rằng: “Ngoài vấn đề an ninh ra thì vấn đề văn hóa ứng xử trên Biển Đông đang bị coi nhẹ, mà cụ thể là việc làm nói trên của một nước lớn, giữ ghế Thường trực Hội đồng Bảo an Liên hiệp Quốc (LHQ) như Trung Quốc là một minh chứng điển hình trong vấn đề này. Bởi cốt lõi của văn hóa ứng xử trên Biển Đông là phải chấp hành các quy định, các nguyên tắc của pháp luật quốc tế hiện hành, tôn trọng Công ước của LHQ về Luật Biển - 1982; tôn trọng các quyền và lợi ích chính đáng của các quốc gia khác; phải ứng xử văn minh và nhân đạo theo đúng truyền thống của người đi biển”.
Trao đổi với tạp chí Trí thức và Phát triển, Tiến sỹ Trần Danh Lợi - Chủ tịch Hội KH&KT Cầu Đường Hà Nội cho rằng: “Đây là thời điểm hoàn toàn thích hợp để kiện Trung Quốc lên tòa án quốc tế La Haye”. Ông Lợi đã khẳng định: Trước mưu đồ đen tối của Trung Quốc muốn độc chiếm Biển Đông, chúng ta không thể đánh đổi chủ quyền quốc gia lấy một thứ hòa bình hữu nghị viển vông, như lời phát biểu của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng. Nay mai giàn khoan Hải Dương 981 sẽ rút đi, nhưng âm mưu độc chiếm Biển Đông thì Trung Quốc không bao giờ từ bỏ và ngày càng lộ nguyên hình”.
Cùng tán thành với quan điểm trên, Tiến sĩ, Kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch và Phát triển đô thị Hà Nội cũng cho rằng: “Cuộc đấu tranh pháp lý của chúng ta nếu như diễn ra chắc chắn sẽ lâu dài, khó khăn và không kém phần phức tạp; song chúng ta tin tưởng vững chắc rằng phần thắng sẽ thuộc về chúng ta, bởi ngoài những chứng cứ pháp lý đúng đắn được luật pháp quốc tế bảo vệ, chúng ta còn có sự ủng hộ vô cùng to lớn của cộng đồng quốc tế”.
Còn Tiến sỹ Nguyễn Xuân Hòa - Chủ tịch Hội Ngôn ngữ Hà Nội bày tỏ: Đội ngũ trí thức Thủ đô đã và sẽ luôn sát cánh cùng với Đảng, chính phủ và nhân dân Thủ đô, phát huy truyền thống Anh hùng kiên quyết đấu tranh, bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ và giữ vững chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc.
Cũng trên tinh thần đó, giới trí thức ở nhiều địa phương trong cả nước đã cùng cất lên tiếng nói bảo vệ chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.
Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Khánh Hòa Bùi Mau đã khẳng định quyết tâm: Trước sự việc Trung Quốc di chuyển giàn khoan ra Biển Đông tại vị trí nằm sâu trong thềm lục địa của Việt Nam, trí thức KHCN Khánh Hòa đã thể hiện thái độ cương quyết.
Cụ thể LHH Khánh Hòa và các hội thành viên đã cực lực lên tiếng phản đối thông qua tuyên bố trên các phương tiện thông tin đại chúng như Đài truyền hình, báo chí Khánh Hòa. Chúng ta đã tuyên bố những căn cứ khoa học để thế giới đồng tình ủng hộ việc làm của Việt Nam và phản đối hành động sai trái của Trung Quốc”, ông Mau cho biết.
Theo ông Mau, không chỉ dừng lại ở việc lên tiếng lần này, các tổ chức thuộc LHH Khánh Hòa còn cùng với nhân dân cả nước làm cho nhân dân Trung Quốc thấy được âm mưu thâm độc của giới lãnh đạo mới hiện nay đang làm cho tình đoàn kết do chủ tịch Hồ Chí Minh và Chủ tịch Mao Trạch Đông vun đắp bao đời, nay đang ngày một xấu đi.
Tại Đà Nẵng, giới trí thức cũng phản đối quyết liệt sự vi phạm chủ quyền của Trung Quốc trên Biển Đông.
Ông Phạm Kiều Đa, Chủ tịch LHH Đà Nẵng cho biết: Hội Khoa học Lịch sử đã lên Truyền hình Đà Nẵng tuyên bố về thái độ của Việt Nam trước việc làm sai trái của Trung Quốc. Thông qua các kênh thông tin của địa phương, hội luật gia cũng có tuyên bố trên báo Đà Nẵng; hội nghề cá đã động viên ngư dân tiếp tục ra khơi đánh bắt hải sản để đấu tranh với Trung Quốc bảo vệ chủ quyền Trường Sa, Hoàng Sa của Việt Nam.
Trí thức phải đi đầu trong nghiên cứu biển
Không chỉ dừng lại ở đó, dư luận còn mong đợi ở các nhà khoa học nhiều hơn thế. Theo ông Mau: “Hiện cơ sở khoa học tài nguyên biển Việt Nam chưa thực sự đầy đủ. Lâu nay Việt Nam nghiên cứu và hiểu biết về biển chưa nhiều. Biển có tiềm năng sát sườn cũng không phát triển và bảo tồn mà chỉ làm thế nào khai thác tối đa, thấy gì chụp giật cái đó”, ông Mau nói và cho rằng: “Trong tình hình hiện nay, trí thức Khánh Hòa phải đi đầu trong công tác nghiên cứu khoa học công nghệ biển để phát triển đất nước. Đặc biệt đi sâu KHCN phát triển kinh tế biển để có sức mạnh bảo vệ giữ gìn biển đảo Việt Nam”, ông Mau nhấn mạnh.
Ông Mau cũng thẳng thắn nhìn nhận: “Cứ nói kinh tế biển nhưng rất rộng lớn từ dầu khí đến du lịch, nuôi trồng đánh bắt hải sản… đâu cũng là thế mạnh nhưng hiện chưa được làm chi tiết. Bảo tồn tài nguyên về biển cũng còn bỏ ngỏ. Đầu tư tản mạn manh mún và vẫn theo kiểu mạnh ai nấy làm, mỗi người có một ít nên trong quá trình thực hiện nhiều khi phải tìm tòi. Nhiều khi cần thì số liệu lại quá cũ không đáp ứng được”.
Theo đó, ông Mau cho rằng việc bảo vệ chủ quyền vô cùng quan trọng, song nghiên cứu bài bản để khai thác tiềm năng biển mà mình có cũng cần thiết vô cùng. “Để khai thác tốt tiềm năng về biển cần phải nghiên cứu bài bản hơn và đây cũng là trách nhiệm của các nhà khoa học trẻ phải tiếp tục nhiệm vụ này”.
