Thúc đẩy quản lý và phát triển tài nguyên rừng

FORLAND là sự hợp nhất của mạng lưới Land Rights Network – LRN (là một nhóm các LNGOs ở miền Trung) và Mạng lưới Đất rừng nhằm tạo ra sự đa dạng và tăng cường sức mạnh tập thể, đồng thời hợp tác với báo chí và truyền thông nhằm tác động tới các quyết sách của các cơ quan hoạch định chính sách.

FORLAND hiện nay có 07 tổ chức thành viên nòng cốt bao gồm: Trung tâm Phát triển Nông thôn Miền Trung (CRD); Trung tâm Nghiên cứu và Tư vấn Quản lý Tài nguyên (CORENARM); Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Xã hội (CSRD), Trung tâm Nghiên cứu Kiến thức bản địa và Phát triển (CIRD); Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PanNature); Quỹ Phát triển Nông thôn và Giảm nghèo (RDPR); Trung tâm Nghiên cứu và Tư vấn về bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và phát triển bền vững (CRCSD).

Hiện nay, FORLAND đã góp phần phản ánh thực trạng bức xúc và mâu thuẫn trong quản lý, sử dụng đất rừng giữa các NLTQD và người dân địa phương tới các cơ quan hoạch định chính sách (HĐCS) thông qua các phương tiện truyền thông.

Theo PGS.TS Hoàng Mạnh Quân – Trung tâm Phát triển nông thôn miền Trung cho biết, chúng tôi đã nghiên cứu, cải tiến quy trình giao đất giao rừng và tiến hành thí điểm giao rừng tự nhiên cho người dân ở huyện Nam Đông, tỉnh Thừa Thiên Huế.

Ngoài ra, còn xây dựng thành công mô hình đồng quản lý KBTTN tại Ngọc Sơn Ngổ Luôn (Hòa Bình), Mù Căng Chải (Yên Bái), Khau Ca (Hà Giang) và tiếp tục nhân rộng tại Thanh Hóa và Nghệ An.

Rà soát và vận động thu hồi một phần đất của các lâm trường quốc doanh nhằm tạo quỹ đất sản xuất cho đồng bào dân tộc thiểu số. Ví dụ như đã vận động thành công Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Bình thu hồi hơn 2.000 ha đất của các LTQD giao lại cho đồng bào Vân Kiều ở huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình.

“Chúng tôi còn nghiên cứu thực trạng giao đất giao rừng theo thông tư số 38/2007/TT-BNNPTNT và thông tư liên tịch số 07/2011/TTLT-BNNPTNT-BTNM tại 4 tỉnh miền Trung”, PGS Quân cho biết.

FORLAND đã đóng góp bổ sung cho khoản 2, Điều 133, Luật Đất Đai sửa đổi 2013: “…Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm chỉ đạo việc rà soát, phê duyệt phương án sử dụng đất; giao đất, cho thuê đất theo phương án sử dụng đất được phê duyệt; thu hồi diện tích đất không sử dụng, sử dụng không đúng mục đích, giao khoán, cho thuê, cho mượn trái pháp luật, bị lấn, bị chiếm để tạo quỹ đất giao, cho thuê cho tổ chức, hộ gia đình, cá nhân. Việc giao đất, cho thuê đất phải ưu tiên cho hộ gia đình, cá nhân là đồng bào dân tộc thiểu số không có đất hoặc thiếu đất sản xuất ở địa phương”.

Đóng góp cho các báo cáo giám sát theo chuyên đề của Quốc hội; tham gia đóng góp cho các dự án thảo chính sách của Tổng cục lâm nghiệp về các vấn đề như đồng quản lý rừng đặc dụng; định nghĩa gỗ hợp pháp và hệ thống đảm bảo tính hợp pháp của gỗ trong tiến trình đàm phán VPA/FLEGT…

Chúng tôi còn tổ chức các hội nghị, hội thảo cung cấp và chia sẻ thông tin nhằm dóng góp sửa đổi, bổ sung các chính sách liên quan, như Nghị định 200/2004/NĐ-CP; Nghị định 28 của Bộ Chính trị về rà soát đổi mới NLTQD; Luật Bảo vệ và Phát triển rừng.

PGS Quân chia sẻ, chúng tôi đang tham vấn cộng đồng về các quy định và chính sách liên quan đến hộ gia đình và cộng đồng trong thực thi Luật Bảo vệ và Phát triển rừng năm 2004.

Hiện nay, Luật Bảo vệ và Phát triển rừng được ban hành năm 2004 đã có tác động tích cực đến sự phát triển rừng cũng như đời sống của người dân. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện cũng đã bộc lộ một số điểm cần sửa đổi, bổ sung để nâng cao hiệu quả của Luật. Thời gian qua, Tổng cục Lâm nghiệp đã thành lập tổ chuyên gia đánh giá độc lập 10 năm thực hiện Luật Bảo vệ và Phát triển rừng năm 2004. Nhóm tư vấn đã tiến hành khảo sát ở một số Ban quản lý rừng, Công ty lâm nghiêp, Hiêp hội gỗ và lâm sản, Doanh nghiệp chế biến lâm sản, và Cơ quan kiểm lâm ở 10 tỉnh và thành phố. Tuy nhiên, để đánh giá một Luật lớn như Luật Bảo vệ và Phát triển cần phải có thông tin đa dạng và đầy đủ hơn ở tất cả các cấp và các đối tượng khác nhau.

Xuất phát từ thực tế đó, Mạng lưới Đất rừng (FORLAND) tiến hành nhiều dự án nghiên cứu nhằm thu thập dữ liệu và đánh giá tình hình thực thi Luật Bảo vệ và Phát triển rừng năm 2004 liên quan đến hộ gia đình và cộng đồng.

Theo PGS Quân thì năm 2015, FORLAND sẽ tăng cường tiếp cận quyền của cộng đồng trong quy hoạch và quản lý rừng đặc dụng Việt Nam; thúc đẩy phụ nữ tham gia vào việc đồng quản lý rừng đặc dụng; tiếp tục tham vấn cộng đồng về thực hiện Luật Bảo vệ và Phát triển rừng năm 2004.

Trong năm 2015, chúng tôi còn tổ chức hội thảo vận động chính sách về cơ chế hưởng lợi trong quản lý rừng cộng đồng; tổ chức hội thảo về cơ chế chi trả dịch vụ môi trường và Nghị định 99/2010/NĐ-CP; tổ chức tọa đàm chính sách về quản lý và sử dụng tài nguyên rừng, đất rừng.

Ngoài ra, còn tham gia phản biện quá trình xây dựng Nghị định Chính phủ và các thông tư hướng dẫn về sắp xếp, đổi mới và phát triển, nâng cao hoạt động của.

Tiếp đến là chuẩn bị các nội dung cho Luật Bảo vệ và Phát triển rừng năm 2004 sửa đổi, trong đó là đánh giá Luật Bảo vệ và Phát triển rừng năm 2004 dưới góc nhìn của các tổ chức xã hội dân sự.

Đối với Luật Bảo vệ và Phát triển rừng, chúng tôi đã nghiên cứu và đưa ra rất nhiều khuyến nghị  và sửa đổi như tại khoản 3 Điều 70: “Đối với rừng sản xuất là rừng tự nhiên thì được khai thác theo quy định tại Điều 56 của Luật này; chỉ được thế chấp, bảo lãnh, góp vốn bằng giá trị quyền sử dụng rừng tăng thêm do chủ rừng tự đầu tư so với giá trị quyền sử dụng được xác định tại thời điểm giao theo quy định của quy luật”

Đối với rừng sản xuất là rừng tự nhiên thì được khai tháo theo quy định tại Điều 56 của Luật này; được chuyển đổi, chuyển nhượng, tăng cho, cho thuê, thế chấp, bảo lãnh góp vốn bằng giá trị quyền sử dụng rừng theo pháp luật; cá nhân được để thừa kế quyền sử dụng rừng theo pháp luật.