THÀNH TỰU NỔI BẬT, PHƯƠNG HƯỚNG VÀ NHIỆM VỤ TRONG CÔNG TÁC PHỔ BIẾN KIẾN THỨC CỦA LIÊN HIỆP CÁC HỘI KHOA HỌC VÀ KỸ THUẬT VIỆT NAM

Từ khi mới thành lập, trải qua hơn 32 năm xây dựng và phát triển của Liên hiệp Hội Việt Nam, phổ biến kiến thức KH&CN luôn là nhiệm vụ trọng tâm, ưu tiên hàng đầu. Kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của 30 năm đổi mới và phát triển, các nhà KH&CN của Liên hiệp Hội Việt Nam đã ra sức tuyên truyền, phổ biến và chuyển giao tiến bộ khoa học và kỹ thuật rộng rãi trong nhân dân, nhằm không ngừng tăng năng suất lao động và nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân ta.

          Liên hiệp Hội Việt Nam là một tổ chức chính trị - xã hội của đội ngũ trí thức KH&CN Việt Nam, có hệ thống từ Trung ương đến tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Đến nay, trong toàn hệ thống Liên hiệp Hội Việt Nam có 140 hội thành viên, gồm 63 liên hiệp hội tỉnh, thành phố và 77 hội ngành toàn quốc, tập hợp và đoàn kết của hơn 2,8 triệu trí thức KH&CN cả nước; có trên 800 tổ chức KH&CN trực thuộc, Quỹ Hỗ trợ sáng tạo KH&CN, hệ thống thông tin, báo chí...Với tiềm năng, thế mạnh của một tổ chức chính trị - xã hội rộng lớn, tập hợp đông đảo đội ngũ trí thức KH&CN liên ngành và đa ngành, Liên hiệp Hội Việt Nam và các tổ chức thành viên không ngừng mở rộng, đổi mới nội dung, phương thức và hình thức hoạt động nhằm tuyên truyền, phổ biến kiến thức KH&CN góp phần thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Mục tiêu, đối tượng, lĩnh vực và hình thức Phổ biến kiến thứcLiên hiệp Hội Việt Nam

Mục tiêu phổ biến kiến thức KH&CN là cung cấp các tri thức về KH&CN, nhất là các tri thức mới, cho quảng đại quần chúng nhằm nâng cao trình độ hiểu biết của người dân để mọi người có thể áp dụng các tiến bộ công nghệ và kỹ thuật vào đời sống, sản xuất; cung cấp tri thức cần thiết để người dân có thể tiếp cận với cuộc sống văn minh, hiện đại, tuân thủ luật pháp, từ bỏ thói quen nếp sống lạc hậu, nâng cao đời sống văn hóa và bảo vệ sức khỏe; thông qua hoạt động phổ biến kiến thức KH&CN góp phần xây dựng cộng đồng dân cư đoàn kết, bảo vệ môi trường hướng tới sự phát triển bền vững.

Gs. Đặng Vũ Minh – Chủ tịch LHHVN trao giải thưởng Olimpic cơ học sinh viên toàn quốc 2014

Hoạt động phổ biến kiến thức KH&CN của Liên hiệp Hội Việt Nam được triển khai trên diện rộng và tác động đến mọi tầng lớp dân cư trong xã hội, trong đó các chương trình ưu tiên hướng đến người dân ở các vùng khó khăn, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; đồng thời, thực hiện ở nhiều lĩnh vực khác nhau: Nông nghiệp và phát triển nông thôn; công nghiệp, giao thông, xây dựng; y tế và chăm sóc sức khỏe nhân dân; giáo dục, bảo vệ môi trường;văn hóa, xã hội, tuyên truyền và phổ biến chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước .v.v.

Phổ biến kiến thức KH&CN được đa dạng hóa với nhiều hình thức khác nhau phù hợp với nhu cầu của nhân dân. Liên hiệp Hội Việt Nam thường áp dụng hình thức biên soạn và xuất bản sách giáo khoa, sách tham khảo, sách hướng dẫn, các loại báo, tạp chí, bản tin, tài liệu, tờ rơi và phát hành các ấn phẩm truyền thông về KH&CN, cũng như các chương trình phát thanh và truyền hình... Đặc biệt, thực hiện phổ biến trực tiếp thông qua các khóa tập huấn bồi dưỡng kiến thức KH&CN, tổ chức hội thảo, hội nghị nâng cao kiến thức và chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật cho hội viên và người dân; tham quan, chia sẻ và học hỏi kinh nghiệm trong sản xuất, chăn nuôi, trồng trọt... Đồng thời, triển khai các dự án nâng cao năng lực cho cộng đồng, cải thiện sinh kế cho người dân vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi; tổ chức các cuộc thi sáng tạo KH&CN từ cấp tỉnh đến cấp quốc gia nhằm phát hiện, khuyến khích, tôn vinh và tuyên truyền, phổ biến các giải pháp sáng tạo KH&CN, các gương điển hình hoạt động KH&CN trong quần chúng nhân dân.

Chủ tịch UBTW MTTQVN Nguyễn Thiện Nhân trao giải thưởng Sáng tạo khoa học công nghệ  Việt Nam năm 2013

Những thành tựu nổi bật trong công tác phổ biến kiến thức trong thời gian qua

          Xuất bản và phát hành ấn phẩm: Nhiều hội thành viên và tổ chức KH&CN trực thuộc đã biên soạn và xuất bản với số lượng rất lớn các loại sách chuyên ngành, sách tham khảo, tài liệu, tờ rơi, nhằm phổ biến kiến thức cho người dân và hướng dẫn người dân áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào thực tiễn sản xuất và đời sống, trợ giúp pháp lý, bảo vệ môi trường và chăm sóc sức khỏe nhân dân. Nổi bật là: Hội các ngành sinh học Việt Nam đã biên soạn và xuất bản 100 đầu sách dạy 100 nghề cho nông dân; Liên hiệp Hội Hải Dương đã xuất bản hơn 3.000 cuốn thông tin về chính sách, pháp luật và 4.000 cuốn thông tin về các bài thuốc đông y và hoạt động của hội; Hội Tiêu chuẩn bảo vệ người tiêu dùng xuất bản Cẩm nang “Tiêu dùng thông thái với rau an toàn”; Tổng Hội Địa chất xuất bản cuốn sách “Trái Đất và kho báu của nhân loại”; Hội Khoa học Tâm lý giáo dục Việt Nam xuất bản cuốn “giáo dục dành cho trẻ tự kỷ”; Hội KHKT Bảo vệ thực vật Việt Nam xuất bản cuốn “Sử dụng thuốc BVTV hiệu quả - an toàn với con người và môi trường”; Nhà xuất bản Tri thức xuất bản nhiều thể loại sách khác nhau với trên 40 đầu sách thuộc Tủ sách Tinh hoa tri thức thế giới, hơn 400 đầu sách thuộc thuộc tủ sách Tri thức phổ thông và các loại sách khác nhằm cung cấp cho bạn đọc trong cả nước nhiều kiến thức từ đơn giản đến những tri thức nền có giá trị. Đến nay, nhà xuất bản Tri thức là một trong những Nhà xuất bản có uy tín, được bạn đọc khắp nơi tin cậy và tìm đến; Báo Khoa học và Đời sống, Báo Kinh tế Nông thôn thuộc hệ thống báo chí Liên hiệp Hội Việt Nam đã xuất bản định kỳ 2 chuyên đề “Dân tộc thiểu số và miền núi” đã phát hành tới các xã, các điểm bưu điện văn hoá ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào đặc biệt khó khăn, được xã hội và Uỷ ban Dân tộc đánh giá cao. Từ tháng 5/2009 Liên hiệp Hội Việt Nam có thêm bản tin Phổ biến kiến thức định kỳ 2 số/tháng phát hành tới các trung tâm học tập cộng đồng (thông qua các liên hiệp hội tỉnh, thành phố) nhằm cung cấp cho người dân những thông tin KH&CN hữu  ích, đơn giản, dễ hiểu, dễ tiếp thu để mở rộng tầm hiểu biết và áp dụng vào sản xuất và đời sống, v.v...

Triển khai mô hình nhân rộng giống lúa Hoa ưu 109 tại LHH Ninh Bình

          Tập huấn, bồi dưỡng kiến thức cho hội viên và người dân: Hoạt động này diễn ra thường xuyên, liên tục ở hầu hết các hội ngành toàn quốc, các tổ chức KH&CN tập huấn các kiến thức chuyên ngành phù hợp cho người dân để áp dụng vào sản xuất và đời sống. Trong nhiệm kỳ Đại hội lần thứ VI (2010-2015), Liên hiệp Hội Việt Nam có hàng trăm tổ chức KH&CN trực thuộc tham gia trực tiếp các hoạt động này; các hội khoa học và kỹ thuật ngành toàn quốc và các liên hiệp hội địa phương đã tổ chức trên mười ngàn khoá tập huấn ngắn hạn cho gần một triệu lượt người là hội viên và người dân tại nhiều khu vực, vùng, miền trong cả nước.

          Triển khai các chương trình truyền thông, phát thanh, truyền hình:Liên hiệp Hội Việt Nam đã thực hiện nhiều chương trình truyền hình chuyên đề, tin tức, bài viết, phóng sự, diễn đàn KH&CN giới thiệu về kết quả nghiên cứu khoa học, ứng dụng tiến bộ khoa học và kỹ thuật của hệ thống Liên hiệp Hội Việt Nam vào sản xuất và đời sống cho mọi tầng lớp nhân dân. Trong khuôn khổ chương trình “Tự nguyện đưa tiến bộ khoa học và kỹ thuật vào hộ nông dân”, Hội các ngành Sinh học Việt Nam và Hội Làm vườn Việt Nam hợp tác với Đài truyền hình Việt Nam thực hiện chuyên mục “Bạn của nhà nông” phát trên kênh VTV1, VTV2 với hàng trăm chuyên đề hướng dẫn áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất và đời sống, được đông đảo bà con nông dân tiếp nhận, hưởng ứng.

          Tổ chức Hội thi Sáng tạo khoa học kỹ thuật: Những năm qua toàn hệ thống của Liên hiệp Hội Việt Nam đã tổ chức nhiều Hội thi Sáng tạo khoa học kỹ thuật cấp tỉnh và toàn quốc. Đến nay, Quỹ VIFOTEC đã phối hợp với hầu hết liên hiệp hội tỉnh, thành phố tổ chức các Hội thi sáng tạo kỹ thuật, Cuộc thi sáng tạo thanh, thiếu niên, nhi đồng toàn quốc, Giải thưởng khoa học dành cho sinh viên. Trong đó đã có nhiều công trình, giải pháp, ý tưởng sáng tạo được đưa vào áp dụng trong sản xuất và đời sống.

          Thông qua các ấn phẩm báo chí:Với 400 ấn phẩm báo chí thuộc 101 cơ quan báo chí trong hệ thống Liên hiệp Hội Việt Nam là lực lượng quan trọng góp phần tích cực đưa kiến thức mới, tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ đến với người dân một cách kịp thời và đầy đủ.

         Ngoài ra, Liên hiệp Hội Việt Nam đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu KH&CN, phối hợp với các hội thành viên thực hiện nhiệm vụ phổ biến kiến thức KH&CN và các hoạt động khác, không ngừng nâng cao vai trò, vị thế của Liên hiệp Hội Việt Nam trong xã hội. Có thể khảng định, với những kết quả đạt được trong công tác phổ biến kiến thức của Liên hiệp Hội Việt Nam những năm qua đã góp phần nâng cao tri thức cho quần chúng nhân dân, thúc đẩy phong trào quần chúng tham gia hoạt động sáng tạo KH&CN; nâng cao hiệu quả hoạt động xã hội hóa trong lĩnh vực KH&CN, GD&ĐT, y tế, phát triển cộng đồng và xóa đói giảm nghèo được Đảng, Nhà nước và xã hội ghi nhận.

LHHVN kết hợp với Hội KHKT Thú y triển khai hội thảo  phòng chống sự lây lan bệnh dại từ động vật sang người tại Bắc Ninh

Định hướng cho công tác Phổ biến Kiến thức trong thời gian tới

Để tăng cường và nâng cao hiệu quả hoạt động phổ biến kiến thức, trong thời gian tới, Liên hiệp Hội Việt Nam và các hội thành viên tiếp tục huy động đội ngũ trí thức tích cực tham gia các hoạt động phổ biến kiến thức, tập trung thực hiện với những định hướng cơ bản như sau:

- Đẩy nhanh hoạt động phối hợp với Bộ KH&CN trong việc xây dựng kế hoạch phổ biến kiến thức KH&CN nhằm triển khai thực hiện Điều 48, Luật KH&CN 2013, trình Thủ tướng phê duyệt, xây dựng cơ sở pháp lý đề nâng cao hiệu quả hoạt động về thông tin, phổ biến kiến thức của Liên hiệp Hội Việt Nam.

- Tiếp tục củng cố tổ chức, định hướng nội dung và phối hợp hoạt động của hệ thống báo chí thuộc Liên hiệp Hội Việt Nam, nhằm nâng cao chất lượng thông tin cho xã hội, thực hiện tốt sứ mệnh tuyên truyền và phổ biến kiến thức của Liên hiệp Hội Việt Nam.

- Tăng cường lồng ghép các hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ với hoạt động tuyên truyền, phổ biến kiến thức KH&CN cho nhân dân; khuyến khích hình thành và phát triển cổng thông tin hai chiều giữa nhà khoa học và nhà nông; đẩy mạnh hoạt động giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm hoạt động, giới thiệu điển hình tiên tiến để phát huy sức mạnh tổng hợp của các hội thành viên và các tổ chức trực thuộc.

- Liên hiệp Hội Việt Nam chủ trì, điều hòa phối hợp hoạt động liên kết giữa các tổ chức thành viên trong triển khai thực hiện các nhiệm vụ phổ biến kiến thức mang tính đa ngành, liên ngành.

- Các hội thành viên và các tổ chức KH&CN chủ động, tăng cường hoạt động phổ biến kiến thức theo hướng: đa dạng về hình thức, phong phú về nội dung, đổi mới trong phương thức thực hiện, huy động các nguồn tài chính trong nước và quốc tế để nâng cao hiệu quả phổ biến kiến thức trong thời gian tới.

- Liên hiệp Hội Việt Nam chủ động đề xuất cơ chế, chính sách phát huy vai trò của trí thức KH&CN và hướng dẫn các hội thành viên và các tổ chức KH&CN đẩy mạnh hoạt động phổ biến kiến thức nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất và nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân; huy động sự tham gia của các cá nhân, tổ chức, các nhà quản lý, các nhà sáng tạo và nhà khoa học, thanh niên học sinh, sinh viên, để các hoạt động phổ biến kiến thức KH&CN ngày một được xã hội hóa sâu rộng, đem lại hiệu quả cao trong sản xuất và đời sống của nhân dân.

Ts. Phan Tùng Mậu

Phó Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam