Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
Thứ ba, 23/08/2005 14:50 (GMT+7)

Sâu bệnh hại cây bưởi Diễn

Trong vườn ươm:

- Cây bưởi Diễn được chăm sóc trong vườn ươm khoảng 1-2 năm thì xuất vườn trồng mới. Trong thời gian này, có mấy loài sâu bệnh nguy hại, làm cây bưởi sinh trưởng kém, thậm chí chết từng phần cành, dẫn đến chậm đạt chuẩn xuất vườn, bao gồm: sâu vẽ bùa, rệp muội, bệnh loét, chảy nhựa và một số sâu ăn lá như sâu xanh...

- Sâu vẽ bùa và rệp muội đều xâm nhiễm, gây hại cho lá non. Khi lá non mới nhú, thậm chí chưa kịp xoè, những con trưởng thành tức là bướm của sâu vẽ bùa và rệp muội cái có cánh, bay đến để sinh sản. Sâu non, rệp non chích hút, gặm lá non làm cho lá cong queo, quặn lại, chậm lớn và rụng sớm, cành không sinh trưởng, cây bị suy yếu, còi cọc. Cuối xuân đầu hè, khi thời tiết ấm dần, bắt đầu có mưa, cây bưởi ra lộc non nhiều, đây là thời kỳ rệp muội, sâu vẽ bùa phát sinh phát triển mạnh.

- Ngoài việc dọn vệ sinh và chăm sóc vườn ươm, việc phun thuốc cần thực hiện ngay khi các dợt non mới nhú, để chống bướm sâu vẽ bùa đẻ trứng và rệp đẻ rệp non. Thuốc có thể dùng là Supracid, Ofatox... pha 0,1% (chú ý hướng dẫn trên bao bì).

- Bệnh loét hại lá, cành của cây bưởi trong vườn ươm. Bưởi nói chung là cây rất dễ nhiễm vi khuẩn gây bệnh loét.

Bệnh loét bắt đầu phát sinh từ mùa hè, có mưa rào. Vi khuẩn bệnh loét ưa nhiệt độ bình quân 25-28 0C và độ ẩm không khí cao từ 85% trở lên. Bệnh tấn công hầu hết các bộ phận trên mặt đất của cây bưởi và phát triển gây hại suốt mùa hè, mùa thu. Vụ đông xuân do khô hanh và lạnh, nên bệnh loét ngừng hoặc phát triển chậm, để các vết bệnh sần sùi trên cành lá. Trong các vết bệnh như vậy, vi khuẩn vẫn sống và giữ được khả năng gây bệnh trong nhiều tháng. Đây chính là nguồn bệnh lưu tồn từ năm trước sang năm sau trong tự nhiên. Tác hại của bệnh loét trong vườn ươm cũng làm cho cành lá kém sinh trưởng, thậm chí chết khô, cây đạt chuẩn xuất vườn thấp.

Biện pháp ngăn ngừa bệnh loét chủ yếu là vệ sinh vườn ươm, diệt huỷ nguồn bệnh tức là những cành lá, cây bệnh. Cần chôn sâu hoặc đốt, tuyệt đối không để thành đống ở vườn ươm. Công việc vệ sinh cần tiến hành hai lần vào đầu và cuối mùa khô. Phun thuốc Boocđô 1% sau khi làm vệ sinh. Đầu mùa hè phun phòng bằng một trong các thuốc Ridomil, Score... theo hướng dẫn trên bao bì.

- Ngoài ra bưởi Diễn trong vườn ươm còn bị bệnh chảy nhựa do nấm gây ra. Nấm này có thể gây chết khô cả cây nếu xâm nhiễm vào phần cổ rễ; thường nấm gây khô cành, gây khó khăn cho việc nuôi cành tạo tán cho cây con trước khi xuất vườn trồng mới. Về bệnh chảy nhựa xin xem mô tả kỹ ở phần sau về bệnh trong vườn bưởi Diễn cho thu quả.

Chú ý: Tuyệt đối không trồng bưởi mọc hoang làm hàng rào xung quanh vườn ươm cũng như vườn cho thu quả, vì đây chính là nguồn sâu bệnh nguy hiểm.

Trong vườn thu hoạch quả

Cây bưởi Diễn, sau khi được trồng cố định để lấy quả, sẽ trải qua hai giai đoạn: giai đoạnh kiến thiết cơ bản, kéo dài 2-3 năm, chưa ra quả; cây được chăm sóc để tạo bộ khung tán lâu dài và tiếp theo, kể từ khi cây ra quả, gọi là giai đoạn kinh doanh kéo dài cho đến khi vườn bưởi suy tàn, khoảng 20-30 năm.

Ngoài những sâu bệnh như đã trình bày ở phần vườn ươm, cây bưởi Diễn ở vườn trồng cố định, bị nhiều sâu bệnh gây hại nghiêm trọng hơn.

- Ở trên tán lá, cả lộc non và lá bánh tẻ, có các loài như sâu nhớt, rầy chổng cánh, sâu xanh, nhện đỏ, nhện trắng... Các loài này làm lá rụng non hoặc giảm khả năng quang hợp, ảnh hưởng xấu đến bộ khung tán và sức nuôi quả. Riêng nhện đỏ, nhện trắng còn làm giảm chất lượng của quả. Các loài này phát sinh từ cuối xuân đầu hè và phát triển tới cuối năm.

Đặc biệt cần chú ý loài rầy chổng cánh, ngoài tác hại trực tiếp đối với cành lá non, nó còn là môi giới truyền bệnh vàng lá greening, một bệnh rất nguy hiểm, gây huỷ diệt cho các loài cam, quýt, bưởi, chanh.

Thành phần bệnh hại trên tán lá, ngoài bệnh loét còn có bệnh đốm lá, bệnh vàng lá greening và bệnh phấn trắng. Bệnh phấn trắng chỉ phát sinh gây hại trên lộc non vụ xuân từ mùa hè trở đi, bệnh này không phát triển được do nhiệt độ cao và hàng ngày có số giờ nắng cao.

Bộ khung tán cây, gồm gốc thân cành, của bưởi Diễn thường bị sâu đục thân, sâu đục gốc. Đây là những loài sâu có khả năng làm cây suy tàn và chết hoàn toàn. Ngoài ra bưởi còn bị sâu đục cành, song mức độ không nghiêm trọng như đối với cây cam. Các loài rệp sáp, rệp có vỏ...cũng gặp rất nhiều trên cành, lá quả bưởi. Thành phần các loài rệp sáp rất phong phú. Đặc điểm chung của rệp sáp là trên mình được phủ hoặc bằng lớp bông sáp không thấm nước hoặc bằng vỏ cây không thấm nước. Đây là lớp bảo vệ cho thân rệp. Các loài rệp sáp phát sinh từ mùa hè và phát triển tới vụ đông. Rệp sáp cũng bài tiết ra chất dịch phù hợp cho nấm muội phát triển gây trở ngại cho sự quang hợp của cây. Những bệnh hại thân cành bưởi Diễn gồm bệnh nấm hồng, bệnh khô cành, bệnh chảy nhựa có tác hại lớn nhất, vì nó gây hại từ cành 1 tuổi tới cành to, thân gốc cây và có thể làm chết cả cây bưởi.

-Đối với quả bưởi, sâu bệnh đáng quan tâm là bọ xít xanh vai nhọn, nhện đỏ, nhện trắng và ruồi vàng. Các loại này, trừ ruồi vàng, đều gây tác hại ngay từ khi quả còn nhỏ, làm rụng quả non. Khi quả gần chín thì ruồi vàng đẻ dòi vào quả và cũng gây rụng quả.

Một số biện pháp để bảo vệ bưởi Diễn

- Nhân giống bằng cách ghép mắt để thay cho cách chiết, chú ý chọn cây làm gốc ghép phải có bộ rễ khoẻ, chịu được úng hạn, chống được bệnh chảy nhựa như cây bưởi dại, chua.

- Vệ sinh thường xuyên vườn bưởi để loại các nguồn bệnh như bệnh loét, bệnh chảy nhựa...tuyệt đối không trồng bưởi dại làm hàng rào xung quanh vườn bưởi Diễn.

- Trồng mới bằng cây con sạch sâu bệnh, nhất là sạch bệnh, vàng lá greening.

- Chú trọng việc dùng cách thủ công để thu gom sâu bệnh, cắt tỉa các cành sâu bệnh và nhất thiết phải đốt ngay.

- Sử dụng các thuốc như Supracid, Actara, Pegasus, Ridomil. Score...theo đúng cách hướng dẫn trên bao bì.

Nguồn: Khoa học và Đời sống, số 35 (1753), ngày 2/5/2005

Xem Thêm

An Giang: 8 giải pháp thực hiện đột phá phát triển khoa học công nghệ
Đến nay, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội tỉnh) đã tập hợp được 40 hội, tổ chức thành viên với 9.554 hội viên cá nhân, trong đó có hơn 3.451 hội viên trí thức. An Giang xác định và đề ra mục tiêu về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số (KHCN, ĐMST, CĐS) đến năm 2030.
Thanh Hoá: Hội thảo KH về giải quyết tình trạng thiếu lao động ở nông thôn, lao động trực tiếp tham gia SX nông nghiệp
Sáng ngày 27/5/2025, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội) phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Viện Nông nghiêp tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp giải quyết tình trạng thiếu lao động sản xuất ở khu vực nông thôn, lao động có kỹ thuật, tay nghề cao trực tiếp tham gia sản xuất nông nghiệp, nhất là nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ”.
Bình Thuận: Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất
Sáng ngày 27/5, tại thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp đột phá trong ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ vào thực tiễn quản lý và sản xuất trên địa bàn tỉnh Bình Thuận”.

Tin mới

Hà Giang: Góp ý dự thảo sửa đổi Luật Chất lượng sản phẩm
Ngày 13/6, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật (Liên hiệp hội) tỉnh đã tổ chức hội thảo góp ý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hoá (CLSPHH). Tham dự hội thảo có lãnh đạo đại diện các Sở, ban ngành của tỉnh, các hội thành viên Liên hiệp hộivà các chuyên gia TVPB.
Đại hội thi đua yêu nước Liên hiệp Hội Việt Nam lần thứ V
Đây là sự kiện chính trị quan trọng và có ý nghĩa sâu sắc trong công tác của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam), là ngày hội tôn vinh điển hình tiên tiến các tập thể, cá nhân nhà khoa học trong hệ thống Liên hiệp Hội Việt Nam đã nỗ lực phấn đấu, đóng góp cho công tác hội và sự nghiệp KH&CN nước nhà.