Nhân Ngày giỗ tổ Hùng Vương 10/3 (âm lịch): Nương theo vần điệu dân gian ta về
Thiên tạo cho Phú Thọ, miền trung du đồi gò đa dạng, đa sắc, với núi cao, sông dài, rừng cọ, đồi chè bạt ngàn; đồi gò nhấp nhô, ruộng vườn màu mỡ như thu tụ sắc nét tổng hòa thiên nhiên đất Bắc. Hẳn vì thế nên dân gian nơi này đã đặt câu, chọn vần tụng ca tài chọn đất định đô của các vua Hùng: Trời cao bể rộng, đất dày/ Sông Thao, núi Tản chốn này làm ghi/ Bốn bề cây cối xanh rì/ Nhác trông phong cảnh khác gì Đào Nguyên/ Đường liền vẫn bậc bước lên/ Rõ ràng lăng miếu mẹ Tiên cha Rồng/ Hằng năm mở hội Đền Hùng/ Tiếng tăm lừng lẫy nức lòng gần xa...
Nương theo lời ca như sự dẫn chỉ ấy, chúng ta về khu di tích Hùng Vương (gồm núi Hùng và đền Hùng thuộc xã Hy Cương, Lâm Thao). Núi Hùng có dáng hình chiếc đầu rồng hướng về phía Nam , mình uốn thành núi Vặn, núi Trọc, núi Pheo. Đỉnh núi Hùng là đền Thượng, tục truyền là nơi Hùng Vương thứ sáu lập đàn cầu trời ban cho người tài ra giúp nước đánh giặc Ân. Đền Thượng có tên chữ là “Kính thiên lĩnh điện” (Điện cầu trời), cũng có tên nữa là “Cửu trùng tiên điện” (điện giữa chín tầng mây). Trong đền có bức đại tự đề “Nam Việt Triệu tổ” (Tổ khai sáng nước Việt Nam ). Bên cạnh cột đá cổ, tương truyền do vua Thục dựng lên để thề: Sẽ đời đời trông nom miếu vũ và giữ gìn cơ nghiệp của nhà Hùng truyền lại! Gần đền Thượng có lăng Hùng Vương, tương truyền là mộ Vua Hùng thứ sáu. Tại đây, Lê Hiển Tông (1740-1786) có đề thơ, lược dịch là: Mộ cũ ở lưng đồi/ Đền thờ trên sườn núi/ Muôn dân tới phụng thờ/ Khói hương còn mãi mãi. Dưới đền Thượng là đền Trung, đây là nơi các vua Hùng ngắm cảnh và bàn việc nước, nay là đền chính thờ các vua Hùng. Theo truyền ngôn, đây cũng là nơi Lang Liêu dâng vua cha bánh chưng, bánh dày ngày đầu năm mới. Dưới đền Trung là đền Hạ. Tương truyền đây là nơi bà Âu Cơ sinh bọc trăm trứng, tiền thân của dân tộc Việt chúng ta. Gần đền Hạ có một ngôi chùa, xưa có tên là Sơn cảnh thừa long tự, sau đổi thành Thiên quang thiền tự. Trước cửa chùa có cây thiên tuế là nơi Hồ Chủ tịch ngồi nói chuyện với cán bộ chiến sĩ Đại đoàn quân tiên phong tháng 9/1954 trước khi về tiếp quản Thủ đô với lời dạy bất hủ: Các vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước.Ngày Giỗ Tổ mồng 10 tháng 3 âm lịch hằng năm, con cháu bốn phương tìm về thăm mộ Tổ, tưởng nhớ công đức tổ tiên, thăm vãng di tích lịch sử, cảnh núi non hùng vĩ. Biết bao tao nhân mặc khách qua đây, người đề câu đối, người vịnh thơ để giãi bày lòng mình với tổ tiên: Mở lối đắp đền bốn mặt non sông quy một mối/ Lên cao nhìn rộng nghìn trùng đồi núi tựa đàn con. Vậy mà những câu ca tục ngữ của người dân trung du Phú Thọ như có sức thần bí, cứ lay gọi về, cứ hút tôi nương theo vần điệu, mà về, mà lắng, mà say. Hẳn vì lẽ thẳm sâu:
- Tổ Hùng Vương là Tổ của dân cả nước. Hội Đền Hùng chính là Ngày Giỗ Tổ – Ngày cả dân tộc nhớ đến công đức của các vua Hùng đã sáng lập nên Nhà nước Văn Lang, quốc gia đầu tiên của dân tộc Việt. Tình cảm với nơi cội nguồn của người Phú Thọ mộc mạc mà sâu xa: Tháng ba nô nức hội đền/ Là ngày Giỗ Tổ bốn nghìn năm nay.Vì một lẽ hiển nhiên: Vua Hùng là cụ Tổ chung/ Trăm con ở khắp miền trong miền ngoài...Còn vì lẽ công đức lớn lao của tổ tiên, của các triều đại Vua Hùng: Đã công cả mở mang trời đất/ Lại ân sâu chứa chất giống nòi/ Non cao, sông rộng đời đời/ Cháu con đội đức người người thấm ân...Còn bởi tư duy huyền thoại một bọc trăm trứng, con Rồng, cháu Tiên kết bện trong tư duy khoa học và lịch sử (dựng nước và giữ nước) lâu bền suốt bốn ngàn năm đã chuốt thành niềm tin thông thường, thành nền tảng vững chắc cho khối đại đoàn kết toàn dân tộc, rằng: Gần xa ta cũng một nhà/ Cùng là Hồng Lạc, cùng là viêm bang...Tư duy ấy, quan niệm cội nguồn ấy đã tạo tiền đề gốc rễ cho tư tưởng Đại Việt, cho ý thức về độc lập dân tộc chắc bền muôn thuở: Cõi Nam riêng một góc trời/ Hùng Vương gây dựng đời đời nghiệp vua.
Cho dù đất nước Việt Nam ta đã vào WTO hội nhập ngày càng sâu với thế giới bao la, nhưng những câu ca mộc mạc, mặn mà từ xưa ấy trên vùng đồi gò trung du đất Tổ Hùng Vương vẫn vang âm khi tháng ba về, để ta lại nương theo đó, nhớ lấy, đừng quên: Dù ai đi ngược về xuôi/ Nhớ ngày giỗ Tổ mồng mười tháng ba/ Khắp miền truyền mãi câu ca/ Nước non vẫn nước non nhà ngàn năm. Bởi hiển nhiên trong mỗi chúng ta, Đền Hùng – Mộ Tổ! Mồng mười tháng ba – Ngày Giỗ Tổ! Nơi đây chính là đất tụ linh, tụ phúc, lộc, thọ cho con cháu muôn đời. “Là cái nôi, là cội nguồn của đất nước Việt Nam, dân tộc Việt Nam ”(Lời đồng chí Lê Duẩn - báo Nhân dân số ra ngày 19/5/1986). Để hôm nay chúng ta rất đỗi tự hào về lòng cố kết hiếu nghĩa với tổ tông, rằng: Đất nước lùi xa mười tám triều vua/ Đất nước không chỉ hiện hình trên đền cổ/ Những tháng năm gian nan/ Những cõi bờ giặc giã/ Ngàn nén hương vẫn đỏ dâng thờ”(Thơ - Nhớ lại thuở Vua Hùng - Trần Quang Quý).
Nguồn: suckhoedoisong.vn (14/04/08)
