Nhà khoa học “chân đất” Tống Văn Dũng: Đời tôi chỉ đam mê làm ra những sản phẩm siêu rẻ

Vợ tôi chịu đựng một thằng khùng như tôi là vĩ đại lắm rồi

Thú thực, nếu không có bức thư tay của GS Nguyễn Lân Dũng gửi các cơ quan quản lý có trách nhiệm thẩm định công nghệ, chắc tôi nghĩ, anh là một gã khùng...?

(Cười vang): Có người đã từng nói thẳng vào mặt tôi: người ta bằng này bằng nọ còn chẳng ăn ai, huống hồ loại vô danh tiểu tốt như anh, học không hết cấp hai thì làm được gì. Nhưng không hiểu sao cái máu tìm tòi nghiên cứu, ham làm khoa học dường như ngấm vào người mất rồi nên không bỏ được. Học đến lớp 7, do không có điều kiện nên tôi đành bỏ dở việc học hành để đi bộ đội. Giải ngũ, tôi về làm đủ thứ nghề từ công nhân, xe ôm, thợ sửa điện, nước... Đúng là lắm lúc nghĩ mình khùng thật và chẳng bình thường chút nào bởi chẳng có ai mà sống trong xã hội này lại chỉ chuyên tâm vào những việc chẳng tiền bạc. Lúc đầu, gia đình và bạn bè ủng hộ tôi ghê lắm, nhưng sau, thấy làm mãi mà chẳng ra đâu vào đâu, nhiều người bắt đầu nản. Sau đó, thấy tôi chểnh mảng việc lo "cơm áo gạo tiền" cho gia đình, đã vậy lại còn mang tiền nhà đổ vào các cuộc thí nghiệm, nhiều người bắt đầu nghĩ "tay này điên mất rồi".

Người ngoài nghĩ thế âu cũng là lẽ thường, nhưng những người thân của anh thì sao?

Ai nói tôi khùng, tôi điên cũng được nhưng điều làm tôi buồn và cảm thấy áy náy nhất lại là người vợ đầu ấp tay kề. Vợ tôi vốn là người hiền lành, ít nói vậy mà chịu chẳng nổi đã không ít lần ném đồ thí nghiệm của tôi ra đường. Thậm chí, bây giờ chỉ cần nghe ai nói đến chuyện nghiên cứu máy bơm là đã nổi điên lên. (Có lẽ vì vậy mà mới có chuyện anh hẹn lần hẹn lữa không cho tôi đến nhà. Gặng hỏi mãi, anh gãi đầu, gãi tai: "Phải đợi lúc vợ không có nhà, nếu không thì chết ngay". Nói rồi giọng anh bỗng buồn hẳn.)

Nói vậy thôi, chứ tôi cũng biết cô ấy phải chịu đựng một thằng khùng như tôi đã là vĩ đại lắm rồi. Lắm lúc thương vợ lắm như chỉ dẹp được đồ thí nghiệm vài ngày, sau đó, ngứa ngáy quá lại lôi ra. Rồi lại ầm ĩ...

5.000đ một chiếc máy bơm nước tiết kiệm năng lượng

Nhiều người cho rằng anh khùng nhưng nếu nhìn vào những sản phẩm của anh thì cũng đáng nể đấy chứ?

Những ý tưởng tôi rất thích là ý tưởng phân luồng giao thông Ngã Tư Sở trong SEA Games 23 bằng giải pháp phân cách mềm. Ý tưởng này đã được một tiến sĩ của Học viện kỹ thuật quân sự giới thiệu trên báo Giao thông vận tải và sau đó được áp dụng phần nào vào thực tế. Hay ý tưởng cho vận động viên thở oxy phục hồi sức khoẻ, "trị thuỷ sông Hồng" bằng cách khơi thông, mở rộng dòng chảy... Tuy nhiên, ý tưởng thực hiện thành công nhất, tốn nhiều công sức, tiền của, thậm chí cả mồ hôi và nước mắt chính là hệ thống đưa nước lên cao tiết kiệm được rất nhiều năng lượng. Với hệ thống này, không cần mồi nước, chỉ cần nâng nhẹ cần bơm là nước đã tự trào ra khỏi ống. Tôi đã vận dụng cách mà chúng ta hay vảy mực bút viết: mực bắn ra ra xa hay gần phụ thuộc vào lực tay vảy của mình. Vậy tại sao điều đơn giản như thế mà ta không áp dụng để sản xuất máy bơm tay? Thực ra đâu có cần kiến thức cao xa gì, nó đều là những kiến thức cơ bản mà ta được học ở trường mà thôi, nếu biết vận dụng thì hiệu quả đến nhiều lúc ta không thể ngờ. Hệ thống này cực kỳ đơn giản, dễ sử dụng nên đặc biệt phù hợp với vùng nông thôn. Chỉ cần 5.000đ là bà con có thể sở hữu một chiếc máy bơm nước bằng tay, còn với máy có công suất bơm 10m3/giây có giá khoảng 2,5 triệu đồng. Về cơ bản, các chi tiết cấu tạo của hệ thống không có nhiều thay đổi, chỉ khác là với công suất lớn, phải lắp thêm môtơ chuyển tốc, dây curoa, vòng bi nên đẩy giá thành cao hơn.

Bản quyền làm gì khi nó quá đơn giản

Sau khi công bố sản phẩm này, tôi được biết có rất nhiều lời đề nghị chuyển giao công nghệ từ khắp các tỉnh, thành trong cả nước. Như vậy anh cũng có chút thành công đấy chứ?

Đó là nguồn động viên, an ủi tôi rất lớn. Tuy nhiên, từ trước đến nay, tôi vẫn luôn nhắc đi nhắc lại tâm nguyện: chỉ muốn giúp bà con chứ không bán. Cũng vì tâm nguyện này mà kể từ khi sáng chế ra hệ thống bơm nước tiết kiệm năng lượng, tôi không bao giờ nghĩ đến chuyện đi đăng ký bản quyền. Bản quyền làm gì khi nó quá đơn giản. Với lại tôi muốn càng nhiều người biết đến giải pháp này càng tốt vì như vậy người dân sẽ bớt đi một khoản chi phí lớn trả cho việc sử dụng điện mà hiệu quả lại rất lớn. Nếu có ai mời, tôi sẵn sàng đến tận nơi để chuyển giao công nghệ.

Tôi được biết, nhiều năm nay, vẫn thấy anh xuất hiện đều tại các hội chợ triển lãm thiết bị công nghiệp, nông nghiệp... để giới thiệu sản phẩm hệ thống bơm nước tiết kiệm năng lượng. Rồi người ta lại thấy anh mẫn cán đi gõ cửa từng cơ quan khoa học, quản lý để mong ai đó tiếp nhận cho sản phẩm mà mình làm ra - dù chỉ là để cho không. Tại sao anh lại khổ sở đến vậy?

(Giọng rất buồn): Tôi cũng chẳng hiểu vì sao nữa, chỉ biết, tôi mong mỏi đến khát khao sản phẩm của mình có thể đến được với người nông dân, để họ có thể chủ động bơm nước với giá thành rẻ nhất, dễ dàng nhất. Tôi chỉ mong được một lần nhận được sự quan tâm của của một cơ quan quản lý Nhà nước. Họ chỉ cần kiểm chứng và đưa ra kết luận rằng sản phẩm của tôi có đạt yêu cầu hay không thôi. Nhưng gặp họ khó quá. Dường như họ coi thường những người thấp học như chúng tôi!

Xin chúc cho anh luôn giữ được nhiệt huyết và tình yêu đối với khoa học!

Nguồn: KH&ĐS, số 109, 9/9/2008, tr 14