Nghĩ về Thành phố Tuy Hoà

Lần thứ nhất khi còn ở miền Bắc, một hôm Luật sư Nguyễn Hữu Thọ lúc đó là Chủ tịch Đoàn chủ tịch Mặt trận Dân tộc giải phóng Miền Nam, vừa đi dự Quốc khánh Liên Xô trở về, cho gọi tôi đến và tươi cười hỏi: “Chú đọc bài thơ Tuy Hoà quê mẹ chưa?” Tôi chưa kịp trả lời, Luật sư đã nói: “Tôi đọc bài thơ và nhớ Tuy Hoà quá, cái gió Nam của Tuy Hoà vừa dữ lại vừa hiền phải không chú?”. Rồi Luật sư nhắc lại những kỷ niệm về người, về cảnh Tuy Hoà trong những năm ông bị quản thúc ở Phú Yên và cuối cùng là cuộc giải vây đầy mưu trí của quân dân Phú Yên đưa ông ra vùng giải phóng. Ông nói: “Tôi vẫn còn nhớ tên mả bà Vũ Ký là nơi quân giải phóng đón tôi nhưng bây giờ không hình dung ra nơi đó”. Luật sư tâm sự: “Tuy Hoà đẹp lắm, phải xây dựng ở đó thành một thành phố du lịch”…Hơn hai mươi năm sau, luật sư trở vào thăm Tuy Hoà, đi bộ trên đường phố, ông nhắc lại: “Tuy Hoà đủ điều kiện xây dựng một thành phố tầm cỡ”. Cũng vì lẽ đó mà ông kiên quyết đề nghị Chính phủ giao cả Vũng Rô cho Phú Yên. Nó phải là một cửa ngõ ra thế giới thông qua vùng biển Tuy Hoà.

Lần thứ hai là kỷ niệm về chuyến thăm đồng chí Lê Thứ, một người con của Tuy Hoà đã từng là Bí thư Tỉnh uỷ Phú Yên trong thời kỳ chống Pháp. Ông bị bệnh ác tính giai đoạn cuối điều trị tại bệnh viện Chợ Rẫy. Lúc này nằm trên giường bệnh, ông nói yếu nhưng say sưa tâm sự về một thành phố Tuy Hoà. Ông mong muốn Thành phố trải dài từ sân bay Đông Tác đến hết xã An Chấn. Ông cho rằng cần cấu trúc lại nhà cửa, thêm nhiều vila, phải có những khu cho các nhà máy, xí nghiệp chế biến hải - súc sản, có khu đậu cho bến cá. Ông nhắc đến lúa, đến vịt và lươn của ruộng đồng Tuy Hoà. Ông nghĩ đến việc trồng lại cây xanh trên núi Nhạn và núi Chóp Chài như ngày xưa

Một tuần lễ sau ông đã đi về cõi vĩnh hằng, chắc hẳn niềm ấp ủ ấy vẫn theo ông năm tháng. Tới giờ tôi vẫn không quên những lời thầm thì to nhỏ mà say sưa, day dứt của ông…

Lần thứ ba được nghe nói về Tuy Hoà đầy ấn tượng, đó là khi đồng chí Phan Văn Khải lúc ấy là Uỷ viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ làm việc với đồng chí Bí thư tỉnh uỷ, đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh. Hôm đó sau khi nghe lãnh đạo tỉnh báo cáo những đề xuất, những dự án mang tính đột phá, trong đó có Dự án khu đô thị Nam thị xã Tuy Hoà, Thủ tướng Phan Văn Khải thân mật, cởi mở, đã ủng hộ đề xuất của tỉnh. Thủ tướng ân cần dặn dò:

- Tuy Hoà là một trong số ít thành phố nằm ven biển của cả nước, lại có trục quốc lộ Bắc Nam đi qua. Tuy Hoà có sông, có núi, có biển, cảnh quan kỳ tú. Vậy phải tính đến việc xây dựng một thành phố đẹp lâu dài để cho thế hệ con cháu sau nay không có thể chê trách. Với cầu Hùng Vương dự định xây, Thủ tướng nói: Cây cầu này sẽ tôn nét mỹ quan của thành phố, vì vậy phải chọn và xây cầu thật đẹp, có kiểu dáng độc đáo phù hợp với tổng thể kiến trúc. Ông căn dặn phải có quy hoạch thành phố thật tốt, tránh kiểu kiến trúc các nhà hồ, nhà ống xây cất dọc đường, phải có nhiều vila nhà trước vườn sau… Thủ tướng không quên nhắc từng chi tiết nhỏ khi quy hoạch và xây dựng TP Tuy Hoà. Ông khuyên nên mời chuyên gia giỏi từ các nước về lập quy hoặch để có được một thành phố đẹp, hiện đại, mang bản sắc văn hoá dân tộc.

Lòng tôi lâng lâng sung sướng khi hồi tưởng lại tâm nguyện của những người thầy, người đồng chí của mình. Ý nguyện, tâm tư của họ đã trên ba mươi năm, tôi mong mỏi sẽ trở thành hiện thực trong quy hoạch và xây dựng TP Tuy Hoà ngày mai.

Hôm nay ngồi nhớ lại những kỷ niệm đó, tôi nghĩ đến một thành phố Tuy Hoà của 2015, 2025 và xa hơn nữa. Thành phố Tuy Hoà được xây dựng trải dài từ đèo Cả với cảng Vũng Rô kéo dài ra đến Bãi Xép cuối xã An Chấn. Một thành phố với cảng Vũng Rô có mức nước sâu 18m cho tàu quốc tế trọng tải 150.000 tấn ra vào, cảng Vũng Rô là một trong sốt ít cảng Việt nam quay cửa về phía Nam không bao giờ bị bối lấp, có 3 bề núi bao bọc nên luôn luôn sóng lặng gió im, lại là cảng gần đường hàng hải quốc tế vào loại nhất Việt Nam. Tuy Hoà có sân bay Đông Tác với đường bay gần 4000m nằm trong một khu vực tỉnh không rất rộng đảm bảo cho các loại máy bay lớn tầm xa hạ cất cánh ngày và đêm. Sân bay Đông Tác hoàn toàn có thể trở thành sân bay quốc tế đón các máy bay trực tiếp từ các nước trên thế giới. Tuy Hoà nằm trên trục đường sắt và Quốc lộ 1, lại có lợi thế đường nối liền Đắc Lắc và Gia Lai. Lịch sử mãi ghi dấu ấn về đường 7 từ Plâyku về Tuy Hoà đã đánh tan cả binh đoàn nguỵ khi tháo chạy góp phần vào chiến công giải phóng Tây Nguyên, giải phóng miền Nam . Đó là con đường nối Tuy Hoà – Phú Hoà – Sơn Hoà – A YunBa và Plâyku. Từ đó nối Kontum, Tân Cảnh và Bờ-Y cửa ngõ của ba biên giới Việt Nam , Campuchia, Lào. Đây là trục đường duy nhất vượt qua Trường Sơn Đông nối đường Hồ Chí Minh, nối ngã 3 ba biên giới, mà không có đèo dốc hiểm trở, rất thuận tiện cho việc xây dựng đường sắt nối thông tam giác 3 nước ra biển Đông. Vì vậy Tuy Hoà chính là cửa ngõ về hàng hải và hàng không quốc tế cho Tây Nguyên và vùng 3 biên giới. Phía nam Tuy Hoà là vùng công nghiệp với các dự án nhỏ, vừa và lớn như dự án nhà máy lọc dầu nhỏ với tổng vốn đầu tư 500 triệu USD đang hình thành. Cùng với các khu công nghiệp Hoà Hiệp, nhà máy lọc dầu, Tuy Hoà sẽ có nhà máy chế biến thuỷ đặc sản, nhà máy sữa và chế biến súc sản, nhà máy hến biến dừa và các sản phẩm sau dừa… và sẽ có thành phố thông minh, có xa lộ thông tin, có khu công nghệ cao, có các cụm dịch vụ ngân hàng và viễn thông… Các trường đại học, trường dạy nghề, bệnh viện hiện đại cho khu vực… Phí Bắc Thành phố Tuy Hoà và Nam Tuy Hoà là vùng du lịch biển, du lịch sinh thái với dự án khu du lịch liên hợp cao cấp do nước ngoài đầu tư. Cùng với vốn đầu tư ước 500-700 triệu USD. Theo đề cuất của nhà đầu tư, Núi Thơm sẽ là điểm chào đón, điểm dừng chân của lữ khách. Là nơi ngủ dưới tán rừng có tiếng chim kêu thanh thót và yên tĩnh ngắm nhìn biển trời lộng gió, là khu có dịch vụ tắm dưới chân thác đỗ spa, tắm nước khoáng, có cafê vườn, có nhà hàng thuỷ đặc sản, có khu lễ hội cồng chiêng, có chỗ đi bộ và đi xe không dùng xăng để vòng quanh núi. Bờ biển An Phú là một khu du lịch phức hợp với nhiều khách sạn, vila cao cấp. Các khu dịch vụ và một sân golf 36 lỗ vào loại số 1 của đất nước. Rồi Bãi Xép, Hòn Chùa tâm điểm của một khu du lịch biển, có thuỷ cung, có khu săn lặn, câu cá và khu vui chơi giải trí cao cấp. Nhà đầu tư nêu ra ý tưởng xây 1 khách sạn 5 sao trên biển cao 17 tầng và họ nói là khách sạn hiện đại nhất khu vực. Tiếp theo đó từ gành Ông đến Phú Thường là một Làng du lịch và nghỉ dưỡng cao cấp cho cả người già, với 1 bờ biển mịn màng, cát trắng pha lê và nước trong như ngọc bích. Từ đây các tàu du lịch sẽ đưa khách đến Ô Loan, Tiên Châu, Gành Đá Dĩa, Vịnh Xuân Đài và “Sông Cầu của đất nước này là thơ”… Hai vùng kinh tế Nam và Bắc thành phố phát triển mạnh chẳng khác gì hai cánh của một con đại bàng cho thành phố Tuy Hoà cất cánh bay xa. Trung tâm thành phố trong tương lai phải là 2 bên bờ sông Đà Rằng có núi Nhạn tình tự in bóng. Nhà máy thuỷ điện sông Hinh đã tích mấy chục triệu mét khối nước, nhà máy thuỷ điện Sông Ba, rồi thuỷ điện EA Krông Hnăng sẽ giữ lại vài chục triệu mét khối nước nữa. Hai bờ sông Đà Rằng ổn định không sợ lũ lụt và chắc chắn thành phố sẽ nằm dọc theo 2 bờ tả hữu của Đà Rằng với 3 cây cầu nối hai bờ vui của thành phố. Một số thành phố vệ tinh như kiểu thành phố thông minh ở Malaysia sẽ mọc lên, chắc chắn sẽ là Phú Hoà, là Chí Thạnh, Tuy An. Và những thành phố vệ tinh của du lịch là sông Cầu, Sơn Hoà, Sông Hinh. Ngồi trên cánh bay của Vietnam Airline chúng ta sẽ thấy cánh đồng 20.000 ha xanh mượt như những thảm nhung khổng lồ và sông Đà Rằng, các kênh mương của hệ thống thuỷ nông Đồng Camnhư những động mạch của một cơ thể sống hiện đại. Đó đây những núi, những hồ và thành phố trải dài trên bờ biển đông nhẹ nhàng sóng vỗ. Núi Chóp Chài với cột tháp truyền hình trên độ cao 500m như một biểu tượng của sự vươn lên và thống lĩnh của khoa học trí tuệ. Núi Chóp Chài và Cổ Rùa như một Kim Qui khổng lồ nằm phủ phục quay đầu về trung tâm Thành phố mà Núi Nhạn là hòn Ngọc quí nhả ra từ Kim Qui để ngày đêm soi bóng xuống Đà Rằng tạo nên thiên cảnh Núi Nhạn Sông Đà đầy ấn tượng. Theo các nhà phong thuỷ thì hướng ra của Tuy Hoà là trục Đông Nam mà điểm cuối cùng là cảng Vũng Rô và Hòn Nưa, đó cũng là hướng nhìn của Kim Qui, thật là một vùng đất địa linh. Đồng lúa Tuy Hoà đã vươn lên đạt năng suất cao vào loại nhất nước, bãi mía nương dâu ven sông Đà Rằng sẽ thay thế bằng vùng rau sạch cho TP. Tuy Hoà và Bình Kiến, Hoà Kiến, Ngọc Lãng… sẽ là vùng hoa chuyên canh của thời kỳ kinh tế phát triển. Vùng Hoà Trị, Hoà Quang, Hoà Thành và vùng Nam Tuy An… là vùng cây ăn trái của thành phố trung tâm. Biển Phú Yên với sản lượng cá ngừ đại dương và tôm hùm nhiều nhất nước. Cùng với các loại tôm sú, tôm đất, cá cơm ngần, ốc nhảy, sò huyết, cua, ghẹ, nghêu và lươn, ếch, ốc bươu đồng ruộng Tuy Hoà, Tuy An là đặc sản của các món ẩm thực mà du lịch thế giới ưa thích. Cảng Vũng Rô, sân bay Đông Tác sẽ đưa Tuy Hoà cất cánh, nối vòng tay với 5 châu 4 biển.

Tuy Hoà như đồng chí Phan Văn Khải đã nói: là thành phố nằm trong khu kinh tế Nam Phú Yên - Bắc Khánh Hoà gắn với Tây Nguyên và vùng ba biên giới. Hiện tại PHú Yên là một tỉnh còn nhiều khó khăn hơn cả Quảng Nam, Quảng Ngãi, nên Phú Yên sẽ được ưu đãi bằng hoặc hơn các tỉnh này. Ưu đãi cần nhất cho Phú Yên theo chúng tôi nghĩ là cơ chế và chính sách. Hy vọng Chính phủ sẽ ưu ái dành cho Phú Yên những cơ chế phù hợp và đúng tầm để thành Phố Tuy Hoà đủ sức cất cánh trở thành thành phố cửa ngõ của Tây Nguyên và vùng 3 biên giới, là thành phố động lực của kinh tế Nam Trung bộ. Tuy Hoà còn hoang sơ là yếu tố thuận lợi cho việc qui hoạch và xây dựng mới 10 lần đẹp hơn như lời mong mỏi của Bác Hồ kính yêu. Xin chúc Thành phố Tuy Hoà sớm trở thành một trong những điểm đến của Thế kỷ 21 có nền kinh tế công nghiệp, du lịch và dịch vụ phát triển cao, để TP. Tuy Hoà mãi mãi trở thành hòn ngọc tráng lệ của đất nước, của miền Trung.

Nguồn: Khoa học và Tổ quốc, số 22 (287), 25/11/2006