Kỹ thuật nuôi trùn đất

- Nhiệt độ: bình thường trùn đất sống trong phạm vi nhiệt độ 5 – 30 ^oC, nhưng thích hợp nhất cho sinh trưởng và sinh sản là 22- 28 ^oC; Độ ẩm : Do nước là thành phần chiếm 75 – 90% trọng lượng cơ thể trùn nên độ ẩm là một trong những yếu tố làm tăng hay giảm sản lượng của trùn đất, có quan hệ mật thiết với nhiệt độ lên sự sinh trưởng và sinh sản của của trùn nuôi. Thường độ ẩm thích hợp cho trùn dao động từ 40 – 70% tuỳ theo giống loài.

-Độ chiếu sáng:Trùn không thích ánh sáng mặt trời, nhất là tia tử ngoại vì nó có khả năng giết chết trùn. Đây cũng là nguyên nhân làm cho trùn sống nơi ẩm ướt và tối tăm có nhiều thức ăn.

-Không khí: hàm lượng Oxy và Carbonic (CO ₂) trong không khí ảnh hưởng đến sinh trưởng và sinh sản của trùn, ngưỡng chịu đựng được với nồng độ CO ₂từ 0,01 – 11,5%; ngoài ra còn có các khí có hại cho trùn như Clor (Cl ₂), Amoniac (NH ₃), Sulfur hydro (H ₂S), Metan (CH ₄)…

- pH: Trùn đất có thể sinh sống với pH từ 6- 8, nhưng hầu hết các loại trùn đất thích hợp nhất ở môi trường sống có pH = 7.

-Tập tính ăn của trùn:Trong tự nhiên, trùn có thể sử dụng rất nhiều chất hữu cơ để làm thức ăn, chủ yếu là các hợp chất hữu cơ không có độc tố, có độ pH thích hợp, có độ muối khoáng cao và đã được vi sinh vật phân giải như các loại phân gia súc, gia cầm, bã các nhà máy chế biến thực phẩm, chế biến gỗ, nhà máy làm giấy, các loại phụ phế phẩm của nông nghiệp như rau, lá, củ, quả dập nát, các cành lá mục. Nhưng các loại lá của cây gia vị ( như rau húng, rau quế…), lá các loại cây có chứa tinh dầu (như chanh, cam, tràm bông vàng…) đều có thể giết chết trùn hoặc làm cho trùn bỏ trốn. Đặc biệt, trùn rất nhạy cảm với thức ăn có vị ngọt và tanh. Do đó, khi nuôi trùn nên cho ăn thêm các loại hoa quả dập nát có tưới nước tôm cá lên sẽ kích thích tính thèm ăn của trùn.

* Các phương thức nuôi

1. Nuôi trùn bằng thùng gỗ:qui cách thùng gỗ để nuôi trùn thích hợp là: 0,60 x 0,30 x 0,20m hoặc 0,60 x 0,40 x 0,20m ( dài x rộng x cao). Ở đáy và 2 bên hông cần có lỗ thoát nước và thông khí với đường kính 0,6 – 1,5cm, bên ngói bịt lưới mịn, hai đầu thùng gỗ có hai quai xách.

Trong thùng đổ vào một lớp đất mặt dày 10cm, sau đó là 1 lớp dày 10cm phân gia súc đả ủ và trộn với 20% mùn cưa hay rơm đã ủ mục. Tưới nước để có độ ẩm 60 – 70 % rồi tiến hành thả trùn giống vào 400 – 500gr sinh khối trùn/thùng, nếu trùn có kích cỡ lớn thả với số lượng 100-200 con. Trên mặt thùng đậy bằng giấy báo, tấm bao bố hoặc bao cám cũ. Sau khi nuôi độ 1- 2 tháng thì sang thùng khác để nuôi.

2. Nuôi trùn trong ô (bể) xây bằng gạch-ximăng:Qui cách bể 1 x 1x 0,5 hoặc 2 x 1 x 0,5 m, đặt trong trại có mái che, xung quanh xây mương chứa nước rộng 10cm, cao 15cm để tránh kiến bò vào ô nuôi. Đáy ô nuôi được tráng ximăng với độ dốc 5- 10%. và nên chừa 1 lỗ nhỏ có đường kính 1 – 1,2 cm để thoát nước thừa.

3. Nuôi trùng kiểu đắp luống trên mặt đất:Chiều rộng của luống phân ủ độ 0,8 – 1m. Tưới nước để có độ ẩm 60 - 70%. Mật độ trùn thả là 1000- 2000con/1m ². Sau 1 tháng thì bổ sung thêm phân đã ủ một lần để đảm bảo lượng thức ăn giúp trùn sinh trưởng và sinh sản nhanh.

4. Nuôi trong chậu, chum vại:dùng chum vại bằng đất hoặc sành sứ để nuôi một số loài trùn nhỏ hoặc dùng để nuôi ấu trùng trùn hoặc để ấp kén trùn. Thức ăn cho vào chậu, chum vại không quá ¾ chiều sâu của dụng cụ. Lưu ý tưới nước để đảm bảo độ ẩm thường xuyên, trên miệng dụng cụ nuôi cần đậy lại bằng tấm bao bố hoặc bao cám cũ. Ngoài ra còn có thể nuôi trùn qui mô công nghiệp theo kiểu liên kết 5 tầng, 5 nhóm hoặc nuôi trong hố đất.

* Quản lý và chăm sóc:

- Tạo chất nền:đây là nơi tạm thời hay lâu dài để trùn trú ẩn. Chất nền cần tơi xốp, không dính, giàu dinh dưỡng và sạch. Công thức chế biến chất nền tốt nhất là từ hỗn hợp 50% phân bò đã ủ hoai + 50% than bùn hoặc rơm mục (hoặc bã xơ dừa vì nó có khả năng giữ ẩm tốt).Cứ xếp một lớp độn rơm, rạ…dày 20cm, một lớp phân gia súc dày 10cm. Vừa xếp vừa tưới cho đến hết nguyên liệu thành đống, không nên nén quá chặt để các loại vi khuẩn hiếu khí có điều kiện phát triển nhanh chóng. Trên cùng dùng trét 1 lớp đất bùn để giữ nhiệt và độ ẩm thích hợp. Nên dùng 1 cọc tre nhọn có đường kính 5-10cm xuyên 1 lỗ thủng từ đỉnh xuống đáy để làm chỗ tưới nước cho đống ủ.

- Chọn trùn giống:chọn những con trùn giống khỏe, hoạt động nhanh nhẹn (khi dỡ tấm đậy mặt luống thì trùn chui xuống ngay), có màu sắc đặc trưng, có ánh kim ngoài da. Có thể dùng trùn con hoặc trùn đã có đai sinh dục làm trùn giống để nuôi.

- Mậtđộ: Tùy theo mục đích lấy sản phẩm: nếu nhân giống hoặc nuôi làm mồi câu thì sử dụng mật độ trùn thấp, còn để tạo sinh khối hay để biến đổi chất thải thành phân hữu cơ thì có thể thả nuôi với mật độ từ 2-3kg/m ².

Sau khi cho chất nền vào ô, luống nuôi, rải trùn giống thành từng đám hoặc vệt dọc theo chính giữa mặt chất nền. Khoảng 10-15 phút sau trùn sẽ chui hết xuống lớp sâu, loại bỏ những con yếu còn lại không cò khả năng chui xuống dưới để trừ nạn kiến. Do trùn thích bóng tối nên phải che đậy bằng chiếu hoặc bao cám, bao tải cũ…để phủ cho thoáng hơi và giữ độ ẩm cho môi trường trùn sinh trưởng thích hợp. Bình thường tưới nước sạch 1 lần/ ngày, muà hè nóng bức tưới 2-3 lần/ ngày.

- Cho trùn ăn: ngoài các loại nguyên liệu kể trên, có thể dùng thức ăn tinh như cám gà, cám heo, bột ngũ cốc, bột các loại củ làm thức ăn trực tiếp với số lượng ít mà có giá trị cao. Ngoài ra còn có thể sử dụng bùn cống rãnh ( đã được phơi khô và ủ ít nhất 1 năm) để vỗ béo trùn rất hiệu quả. Sau khi thả giống được 1 ngày thì bắt đầu cho ăn. Dùng xẻng rải thức ăn đã ủ lên mặt luống thành lớp có vạch dài hay từng đám một rời nhau. Lượng thức ăn mà trùn sử dụng hàng ngày tương đương với sinh khối trùn nuôi. Quan sát nếu thấy thức ăn đã chuyển hết thành phân trùn ( có dạng hạt lấm tấm như hạt cải) thì rải 1 lớp thức ăn mới lên trên nền thức ăn cũ dày độ 3-5cm

+ Lượng phân trùn gia tăng thì chất lượng môi trường sống cho trùn sẽ giảm xuống, vì vậy định kỳ phải thay đổi chất nền 2-3 tháng/ 1lần.

* Thu hoạch: Sau 1 tháng sản lượng trùn tăng lên 1,6-2 lần là hợp lý, lúc này cần thu hoạch và san luống nhằm điều chỉnh mật độ nuôi và tạo điều kiện cho trùn sinh trưởng và sinh sản tốt. Một vài phương pháp thu phổ biến:+ Thu hoạch bằng ánh sáng: là phương pháp thu hoạch lợi dụng đặc điểm sợ ánh sáng của trùn: đem dụng cụ nuôi ra ngoài nơi có ánh sáng chiếu trực tiếp vào, trùn sẽ chui xuống đáy và quấn nhau thành từng cục, lật ngược thùng nuôi lên sẽ thu được trùn dễ dàng. + Tưới ngập: đổ nước ngập luống, trùn bò lên mặt, sau khi bắt trùn gom lai phải nhanh chóng tháo cạn hết nước. + Nhử mồi: bỏ thức ăn mà trùn ưa thích vào sàng có lỗ, đặt vào ô nuôi, trùn sẽ gom lại xung quanh nơi có thức ăn vì nó có đặc điểm rất nhạy mùi với thức ăn mới../

Nguồn: Bản tin Nông nghiệp và Nông thôn Vĩnh Long (Tháng 11/2005)