"Hiền tài là nguyên khí quốc gia"

Chúng tôi rất tâm đắc với chủ đề của Đại hội; bởi về, Đảng ta là Đảng cầm quyền, trí tuệ của Đảng có tầm quyết định tới đường hướng phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, nếu không “nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng” thì vô hình chung, Đảng sẽ trở thành lực cản cho sự phát triển đi lên của dân tộc. Đây là vấn đề cối lõi, có tầm quan trọng đặc biệt, nhất là trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá hiện đại hoá; hội nhập để phát triển như hiện nay. Tuy nhiên, dù Đảng có đường lối chỉ đạo đúng đắn, mà không khơi dậy được sức mạnh toàn dân tộc thì không phát huy được nguồn nội lực của đất nước. Thực tế cho thấy, trong thời kỳ dân ta bị đô hộ, Đảng ta vừa mới thành lập, chỉ có hơn 5000 đảng viên, hơn nửa số đó còn bị giam cầm trong nhà tù thực dân, phát xít, vậy mà Đảng đã lãnh đạo nhân dân làm nên cuộc cách mạng Tháng Tám thành công, lập ra nhà nước dân chủ nhân dân đầu tiêu ở Đông Nam Á, giải phóng dân tộc thoát khỏi ách nô lệ của ngoại xâm. Tại sao vậy? Bởi vì, Đảng đã tập hợp được sức mạnh đoàn kết của toàn dân tộc, cùng đấu tranh vì mục tiêu độc lập dân tộ và chủ nghĩa xã hội…

Hiện nay, Đảng ta đã lớn mạnh lên rất nhiều, số lượng đảng viên lên tới hàng triệu triệu người; nhưng bên cạnh số lượng lớn những đảng viên có phẩm chất, đạo đức tốt, đầu tầu gương mẫu, nghiêm chỉnh chấp hành Điều lệ Đảng, chấp hành pháp luật; thì cũng có một số bộ phận đảng viên có chức, có quyền thoái hoá biến chất, làm xói mòn lòng tin của nhân dân vào Đảng, vào chế độ.

Nhận rõ nguy cơ đó, Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội lần thứ X, phần “Kiểm điểm 5 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội IX của Đảng” đã chỉ rõ. “Chất lượng công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng chưa đáp ứng được yêu cầu đề ra. Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, bệnh cơ hội, chủ nghĩa cá nhân, thiếu trung thực và tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí, sách nhiễu trong một bộ phận không nhỏ cán bộ, công chức diễn ra nghiêm trọng. Nhiều tổ chức cơ sở đảng thiếu sức chiến đấu và không đủ năng lực giải quyết những vấn đề phức tạp nảy sinh…”. Để khắc phục tình trạng này, Dự thảo Báo cáo đề ra phương hướng đổi mới, chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực và sức chiến đấu của Đảng, trong đó, có đổi mới về công tác cán bộ và đổi mới phương thức lãnh đạo, nâng cao năng lực cầm quyền của Đảng. Đây là hai đề mục nhỏ trong Dự thảo Báo cáo, song lại là những vấn đề lớn đặt ra trong công tác cán bộ hiện nay.

Chúng ta ai cũng hiểu sâu sắc câu nói: “Hiền tài là nguyên khí của quốc gia”. Một xã hội biết trọng dụng hiền tài sẽ là một xã hội phát triển. Chúng ta đã nói nhiều tới việc sử dụng, thu hút nhân tài trong xây dựng và chấn hưng đất nước. Nhưng thực tế, đã làm được những gì?

Một đội ngũ tri thức trẻ, được đào tạo chính quy tại các Trường Đại học, Cao đẳng không tìm được việc làm, hoặc tìm việc làm không phù hợp với ngành nghề đào tạo; những trí thức năng nổ, giỏi về chuyên môn, có trình độ trên đại học, hoặc được tu nghiệp ở nước ngoài bị hút hết vào các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, doanh nghiệp liên doanh, doanh nghiệp tư nhân…; rất ít trong số họ được tuyển dụng vào các cơ quan thuộc hệ thống chính quyền. Trong khi đó, hệ thống chính quyền các cấp là cơ quan Nhà nước đưa ra các chủ trương, chính sách ở tầm vĩ mô và vi mô; một quyết định đúng đắn sẽ kích thích xã hội phát triển; một chính sách sai lầm sẽ kìm hãm, thậm chí thui chột động lực phát triển của toàn xã hội. Nhưng hãy nhìn vào đội ngũ cán bộ cấp chính quyền của ta hiện nay, đặc biệt là chính quyền cấp cơ sở. Đa số họ trưởng thành từ quần chúng, tham gia các hoạt động phong trào tại địa phương, nếu chưa có bằng cấp 3 thì đi học bổ túc văn hoá, rồi học thêm hàm thụ, tại chức để lấy bằng này, bằng nọ. Sau đó, được đề bạt vào các chức vụ quan trọng của địa phương, có khi còn được rút lên huyện, quận… làm cán bộ chủ chốt. Xét về góc độ đào tạo, loại hình hàm thụ, tại chức không có lỗi, nhưng lỗi là ở chỗ, những người đào tạo thì “thương mại hoá” hoạt động đào tạo, cốt sao thu tiền học phí đầy đủ; còn người đi học thì không lấy “sự học” làm đầu, mà chạy theo “chủ nghĩa cơ hội”, cốt có tấm bằng để chạy chức, chạy quyền… Như vậy xét cho cùng bằng cấp của họ là “bằng rởm”, và cái họ thu được là sự rỗng tuếch về trí tuệ! Với sự rỗng tuếch ấy, thử hỏi, họ làm gì có trình độ năng lực để lãnh đạo? Nghịch lý thay, chính những con người như thế, do bề dày “lão làng”, hoặc do chạy chọt, luồn cúi tốt sẽ cạnh tranh, thậm chí còn triệt tiêu những người có đức, có tài trong cơ quan để độc tôn quyền lực.

“Hiền” phải đi đôi với “Tài”, với những con người bất tài, nhưng lại mạo nhận mình có tài (tài qua bằng cấp rởm), thì người đó không thể là một cán bộ có “tâm”, có “đức” được. Vì vậy, đã đến lúc, chúng ta cần phải có chính sách thu hút mạnh mẽ nhân tài, không chỉ thu hút vào các doanh nghiệp nhà nước, mà phải đặc biệt chú trọng thu hút và sử dụng trong bộ máy chính quyền các cấp. Muốn làm được điều đó, cần phải có cái nhìn đổi mới, công bằng hơn trong tuyển dụng và đề bạt cán bộ; đồng thời, phải xem xét lại chế độ tiền lương cho hệ thống các cơ quan chính quyền, để cán bộ công chức sống được bằng đồng lương, tránh những tiêu cực, vòi vĩnh thường thấy trong cơ chế “xin – cho” hiện nay.

Có một thực tế đã ăn sâu vào tiềm thức những người làm công tác tổ chức, đó là quan niệm nhất nhất đảng viên phải nắm giữ các chức vụ lãnh đạo, nếu không sẽ tự “đánh mất” vai trò lãnh đạo của Đảng! Theo quan điểm này, hầu hết các chức vụ chủ chốt trong hệ thống Nhà nước, từ cơ sở đến thành phố, các Bộ, ngành đều do đảng viên nắm giữ. Các cơ quan dân cử tuyệt đại đa số là đảng viên, không phải do dân bầu ra mà vì cơ chế “Đảng cử, dân bầu”… Chúng ta đều biết, đội ngũ đảng viên tuy lớn, nhưng nếu so sánh với hơn 80 triệu dân Việt Nam thì chỉ là thiểu số. Sẽ còn rất nhiều người có đức, có tài, nhưng ngoài Đảng không được trọng dụng, Đảng ta là Đảng cầm quyền, nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc, cá nhân xin vào Đảng vì động lực nắm giữ quyền lực. Ví nếu mỗi Đảng viên vào Đảng đều có tư tưởng và động lực như vậy, thì Đảng sẽ tập hợp toàn những người mang “chủ nghĩa cơ hội”, “chủ nghĩa cá nhân”. Một tổ chức Đảng toàn những con người như vậy, thì sẽ phá vỡ sức mạnh đoàn kết của Đảng, làm cho Đảng suy yếu và mất lòng tin với nhân dân.

Chúng ta còn nói nhiều đến việc Đảng bao biện làm thay công việc của chính quyền, và đang cố gắng tách bạch vai trò lãnh đạo của Đảng đối với chính quyền. Nhưng thử hỏi, nếu đồng chí Bí thư, Phó Bí thư lại là Giám đốc một doanh nghiệp; hoặc Bí thư, Phó Bí thư kiêm Chủ tịch UBND phường; thì rất khó có sự tách bạch, kiểm tra, giám sát giữa cơ quan Đảng và bộ máy chính quyền. Bởi vì, trong tổ chức Đảng, họ đều là những hạt nhân lãnh đạo, nắm rõ và đưa ra các chủ trương, chính sách trong chi bộ thì làm sao kiểm tra, giám sát, lãnh đạo chính bản thân mình được! Thực tế nhiều vụ việc tham nhũng, tiêu cực xảy ra trong thời gian qua tại một số cơ quan, doanh nghiệp cho thấy: Việc phát hiện tham nhũng, tiêu cực, xuống cấp về đạo đức của cán bộ lãnh đạo… đa số đều do quần chúng công luận hoặc các cơ quan chức năng phanh phui. Như vậy, phải chứng tỏ vai trò giám sát, kiểm tra của nhiều tổ chức Đảng không làm trọn trách nhiệm của mình. Đáng tiếc, thực trạng này lại diễn ra khá phổ biến.

Để chấm dứt tình trạng “vừa đá bóng, vừa thổi còi” nêu trên, theo chúng tôi, đã đến lúc chúng ta cần tách biệt hẳn vai trò lãnh đạo của Đảng với chính quyền. Những người đang giữ các chức vụ lãnh đạo trong chính quyền không nên nắm giữ chức vụ chủ chốt trong tổ chức Đảng. Đồng thời, hoạt động của tổ chức Đảng cơ sở phải thực sự độc lập, không chịu chi phối, ràng bộc về tài chính với chính quyền. Người đứng đầu tổ chức Đảng phải chịu trách nhiệm liên đới đối với những sai phạm mà chính quyền mắc phải. Có như vậy mới nâng cao năng lực và sức chiến đấu của Đảng, làm cho Đảng mạnh lên cả về uy tín lẫn tiếng nói của mình trong cơ cấu chính quyền…

Trên đây là một số ý kiến nhỏ đóng góp cho Đảng. Hy vọng rằng, với phương châm đổi mới, đổi mới hơn nữa, Đảng ta sẽ tiếp thu những cái mới, cái hay rút ra từ thực tiễn lãnh đạo trong gần một thế kỷ qua, để đất nước ngày một giàu mạnh, thực hiện thành công mục tiêu: “sớm đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển” như tôn chỉ mà Đại hội lần thứ X đã đặt ra.

Nguồn: Pháp lý, số 4, 2006, tr 4, 5