Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
Thứ tư, 27/07/2005 19:16 (GMT+7)

Đưa công nghệ gen vào giám định hài cốt liệt sĩ

Việc tìm kiếm hài cốt liệt sĩ của nước ta được tiến hành một cách có tổ chức nhờ các đội công tác quy tập và tự phát và nhờ sự nỗ lực phi thường của nhiều cựu chiến binh, đồng đội cũ. Hàng chục nghìn bộ hài cốt từ khắp các chiến trường trong và ngoài nước cũng đã được quy tập về các nghĩa trang liệt sĩ. Tuy nhiên việc giám định tên cho các bộ hài cốt đó còn gặp khá nhiều khó khăn do thiếu hoặc thất lạc thông tin trong  hồ sơ và trên  bia mộ... Khoa học và nhân tâm con người đã cho ra đời nhiều phương pháp giám định tìm tên cho liệt sĩ. Nhiều năm qua chúng ta mới chỉ biết dựa vào hai phương pháp đáng tin cậy là: giám định hình thái xương do Viện Pháp y quân đội thực hiện và giám định qua di vật do  Bảo tàng Quân khu 4 tiến hành.

Còn rất nhiều mộ liệt sĩ vô danh ở nghĩa trang Trường Sơn

Còn rất nhiều mộ liệt sĩ vô danh ở nghĩa trang Trường Sơn

Ngoài hai phương pháp nêu trên, trong những năm gần đây, khoa học hiện đại đã cho ra đời phương pháp giám định hài cốt liệt sĩ bằng kỹ thuật phân tích gen mang lại hiệu quả và độ chính xáccao. Vậy nguyên lý của phương pháp giám định gen là gì: Gen là một loại vật chất di truyền tồn tại trong tất cả các tế bào con người, kể cả xương và được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, đượclưu giữ trong tế bào còn sống hay đã chết một cách khá bền vững. Khi phân tích và so sánh gen của tế bào người sống, người chết hay hài cốt đều có thể xác minh được sự giống nhau và khác nhau của genqua đó có thể kết luận về phả hệ của các mẫu phân tích. Khác với giám định gen trong khoa học hình sự dựa trên nguyên tắc so sánh kích thước chiều dài của một số gen nhất định, giám định gen của hàicốt dựa trên so sánh trình tự thật sự của gen. Do điều kiện chôn cất thông thường dưới đất, lại bị phân hủy theo thời gian, từ hài cốt rất khó có thể tách chiết được bộ gen hoàn chỉnh, vì thế muốnphân tích gen phải chọn ra được những đoạn gen có tính bền vững cao nhất nằm trong bào quan của tế bào xương.

Đến nay toàn bộ kỹ thuật giám định gen hài cốt liệt sĩ đã được Viện Công nghệ sinh học (thuộc Viện Khoa học vàCông nghệ Việt Nam) hoàn thiện bao gồm việc thu và bảo quản mẫu, tách chiết ADN, nhân bản và tách dòng gen, xác định trình tự gen bằng các thiết bị hiện đại của phòng thí nghiệm trọng điểm về côngnghệ gen của Viện Công nghệ sinh học và lập phả hệ bằng phần mềm chuyên dụng trên máy tính. Sau 18 tháng xây dựng và hoàn thiện, kỹ thuật giám định gen đã được thực hiện trên bảy phả hệ cụ thể, giảimã hàng trăm dòng gen và đang hình thành một ngân hàng dữ liệu chuyên dụng.

Vậy muốn tiến hành giám định gen phải cần chuẩn bị những gì? Trước hết cần có mẫu hài cốt cần giámđịnh, mẫu chỉ cần là một chiếc răng vì trong đó ADN được lưu giữ tốt nhất hoặc một mẫu xương nhỏ. Để so sánh và lập phả hệ cần có mẫu máu của thân nhân liệt sĩ, thuận lợi nhất phải là máu của nhữngngười thân có quan hệ đằng mẹ (mẹ đẻ, cậu, cô và các con cô, anh chị em cùng mẹ và các con của chị em gái). Lượng mẫu máu chỉ cần vài giọt đến cao nhất 1 cc. Cũng chính vì những lý do nêu trên mà kểtừ khi triển khai giám định gen Viện Công nghệ sinh học đã tìm đến và mời Thiếu tá Nguyễn Thị Tiến, Bảo tàng Quân khu 4, sau khi chị xuất hiện trên "Chương trình Những người đương thời" làm cộng tácviên khoa học để hoàn tất việc chuẩn bị mẫu và hồ sơ phả hệ cho công tác giám định.

Một cơ quan cũng bắt đầu cộng tác với Viện Công nghệ sinh học rất hiệu quả là Viện Pháp y quân độivới nhiều kinh nghiệm trong giám định hình thái xương, viện sẽ cung cấp mẫu của nhiều trường hợp cần giám định mà phương pháp hình thái không giải quyết được. Thành công nổi bật nhất là việc giámđịnh gen của liệt sĩ Hà Văn Tính mà bia mộ đã ghi nhầm quê Ninh Giang, Hưng Yên thành quê Ninh Bình. Vừa mới đây, Viện Công nghệ sinh học đã ký văn bản thỏa thuận việc chuyển giao công nghệ và đàotạo nhân lực cho Viện Pháp y quân đội để trong tương lai Viện Pháp y quân đội có thể trực tiếp tiến hành được kỹ thuật này.

Với những thành công này, cần đưa công nghệ giám định gen để giải quyết hàng chục nghìn trường hợpđang tìm hài cốt liệt sĩ. Vậy khả năng của giám định gen làm được đến đâu? Trước mắt nếu hội đủ các điều kiện nêu trên, có mẫu hài cốt liệt sĩ và mẫu máu thân nhân là tiến hành được. Còn về lâu dàicông việc giám định sẽ được tổ chức như sau: Tất cả các mẫu hài cốt liệt sĩ vô danh hoặc còn nghi vấn đều được phân tích và lưu vào ngân hàng dữ liệu, kèm theo các thông tin có được về nơi tìm thấyvà các thông tin còn lưu trong sổ sách. Cùng với việc đó các gia đình có liệt sĩ mất tích sẽ kê khai thông tin, cung cấp mẫu máu để phân tích, nguồn thông tin này cũng được lưu giữ vào ngân hàng dữliệu. Máy tính chuyên dụng sẽ so sánh để tìm ra hài cốt nào là thuộc phả hệ nào. Quy mô càng lớn thì việc tìm được tên cho liệt sĩ càng cao. Đây là một việc làm hoàn toàn khả thi mà các nước có nềnkhoa học tiên tiến vẫn đang làm. Tuy nhiên cần có một đề án và cơ quan chuyên trách. Trước mắt xin đề nghị các đội quy tập khi phát hiện được hài cốt liệt sĩ vô danh thì nên tách một phần di hài(răng hoặc xương) và bảo quản mẫu trong một lọ nhỏ nút kín, được chôn cùng hài cốt, nhưng khi cần có thể khai quật để phân tích, nếu không với thời gian hài cốt sẽ bị phân hủy hết. Đó cũng là mộtviệc làm đền ơn đáp nghĩa đối với những người đã hy sinh và hướng tới tương lai để con cháu vẫn có dịp tiến hành các phân tích nếu thế hệ chúng ta hôm nay chưa làm hết được!

Mọi thông tin chi tiết khi cần liên lạc về địa chỉ: Viện công nghệ sinh học, số 18, đường Hoàng QuốcViệt, Cầu Giấy, Hà Nội. ĐT: (04) 7564691 hoặc (04) 8362599.

Nguồn: www.nhandan.com.vn ngày14/6/2003.

Xem Thêm

Thúc đẩy vai trò của Liên hiệp các Hội KH&KT địa phương trong bảo tồn đa dạng sinh học và thực thi chính sách
Trong hai ngày 12-13/11, tại tỉnh Cao Bằng, Liên hiệp các Hội KH&KT Việt Nam (VUSTA) phối hợp với Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PanNature) và Liên hiệp các Hội KH&KT tỉnh Cao Bằng tổ chức Chương trình chia sẻ “Thúc đẩy vai trò của Liên hiệp các Hội KH&KT địa phương trong bảo tồn đa dạng sinh học và thực thi chính sách”.
Thúc đẩy ứng dụng thực tiễn của vật liệu tiên tiến trong sản xuất năng lượng sạch
Ngày 24/10, tại Trường Đại học Khoa học Tự nhiên – Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) phối hợp với Hội Khoa học Công nghệ Xúc tác và Hấp phụ Việt Nam (VNACA) tổ chức Hội thảo khoa học “Vật liệu tiên tiến ứng dụng trong sản xuất nhiên liệu tái tạo và giảm phát thải khí nhà kính”.
Dựa vào thiên nhiên để phát triển bền vững vùng núi phía Bắc
Đó là chủ đề của hội thảo "Đa dạng sinh học và giải pháp dựa vào thiên nhiên cho phát triển vùng núi phía Bắc" diễn ra trong ngày 21/10, tại Thái Nguyên do Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Vusta) phối hợp với Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PANNATURE) phối hợp tổ chức.
Muốn công tác quy hoạch hiệu quả, công nghệ phải là cốt lõi
Phát triển đô thị là một quá trình, đô thị hoá là tất yếu khách quan, là một động lực quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững. Trong kỷ nguyên vươn mình, quá trình đô thị hoá không thể tách rời quá trình công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước...
Hội thảo quốc tế về máy móc, năng lượng và số hóa lần đầu tiên được tổ chức tại Vĩnh Long
Ngày 20/9, tại Vĩnh Long đã diễn ra Hội thảo quốc tế về Máy móc, năng lượng và số hóa hướng đến phát triển bền vững (IMEDS 2025). Sự kiện do Hội Nghiên cứu Biên tập Công trình Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VASE) - hội thành viên của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) phối hợp cùng Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Vĩnh Long (VLUTE) tổ chức.
Ứng dụng công nghệ số toàn diện là nhiệm vụ trọng tâm của VUSTA giai đoạn tới
Ứng dụng công nghệ số toàn diện, xây dựng hệ sinh thái số là bước đi cấp thiết nhằm nâng cao hiệu quả quản trị và phát huy sức mạnh đội ngũ trí thức của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA). Qua đó cho thấy, VUSTA không chỉ bắt kịp xu thế công nghệ mà còn chủ động kiến tạo những giá trị mới, khẳng định vai trò tiên phong của đội ngũ trí thức trong thời đại số.

Tin mới

Phát huy vai trò đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ trong đột phá phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo
Sáng ngày 05/12, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) phối hợp với Hội Nữ trí thức Việt Nam (VAFIW) tổ chức Hội thảo “Phát huy vai trò đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ trong đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo”.
Các nhà khoa học giao lưu, thuyết giảng tại trường đại học
Từ trí tuệ nhân tạo (AI), vật liệu bán dẫn hữu cơ, công nghệ y học đến biến đổi khí hậu và đa dạng sinh học… những buổi trò chuyện không chỉ mở rộng tri thức chuyên sâu mà còn truyền cảm hứng mạnh mẽ về hành trình chinh phục khoa học cho hàng nghìn sinh viên và giảng viên cả nước.
Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam tổ chức Hội nghị hiệp thương lần thứ nhất về cơ cấu, số lượng người ứng cử đại biểu Quốc hội khóa XVI
Ngày 4/12, tại Hà Nội, Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam tổ chức Hội nghị hiệp thương lần thứ nhất để thảo luận về cơ cấu, thành phần, số lượng người của các cơ quan, tổ chức, đơn vị ở Trung ương được giới thiệu ứng cử đại biểu Quốc hội khóa XVI.
Triển khai thực hiện các văn bản mới của Trung ương về về bảo vệ chính trị nội bộ Đảng
Chiều 4/12 tại Hà Nội, Đảng ủy Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiêp Hội Việt Nam) đã tổ chức hội nghị quán triệt và triển khai Quy định 367-QĐ/TW và Hướng dẫn số 05 - HD/BTCTW của Ban Tổ chức Trung ương về một số vấn đề về bảo vệ chính trị nội bộ Đảng.
Phổ biến những điểm mới các Luật, Nghị định
Sáng 4/12/2025, tại Hà Nội, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) tổ chức Hội thảo Phổ biến các văn bản tới các Hội thành viên, Liên hiệp Hội địa phương và Tổ chức khoa học và công nghệ. Đây là hoạt động thường niên của Liên hiệp Hội Việt Nam nhằm cập nhật thông tin, hướng dẫn nghiệp vụ cho các đơn vị trong cùng hệ thống.
Lễ Khởi động Dự án Hỗ trợ trồng cây lâm nghiệp cảnh quan và Phát triển nông lâm kết hợp tại tỉnh Gia Lai
Ngày 01/12/2025, tại tỉnh Gia Lai, Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PANNATURE) phối hợp cùng Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Gia Lai và tổ chức Face the Future (Hà Lan) tổ chức Lễ Khởi động Dự án Hỗ trợ Trồng cây Lâm nghiệp Cảnh quan và Phát triển Nông lâm kết hợp tại tỉnh Gia Lai (GLAD).
AI - Đạo đức và an toàn trong kỷ nguyên mới
Chiều 2/12 tại Hà Nội, mở đầu chuỗi tọa đàm “Khoa học vì cuộc sống” của Tuần lễ Khoa học Công nghệ VinFuture 2025 đã diễn ra buổi tọa đàm với chủ đề: “Trí tuệ nhân tạo (AI) vì nhân loại - Đạo đức và an toàn AI trong kỷ nguyên mới”. với thông điệp “Cùng vươn mình - Cùng thịnh vượng” tiếp tục truyền cảm hứng đổi mới vì con người.
Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam chúc mừng 50 năm Quốc khánh nước CHDCND Lào
Nhân dịp kỷ niệm 50 năm Quốc khánh nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào và 105 năm ngày sinh Chủ tịch Cay-xỏn Phôm-vi-hản, thay mặt Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, bà Bùi Thị Minh Hoài - Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã gửi thư chúc mừng.