Liên hiệp các hội và khoa học kỹ thuật Việt Nam
Thứ tư, 27/07/2005 19:16 (GMT+7)

Đưa công nghệ gen vào giám định hài cốt liệt sĩ

Việc tìm kiếm hài cốt liệt sĩ của nước ta được tiến hành một cách có tổ chức nhờ các đội công tác quy tập và tự phát và nhờ sự nỗ lực phi thường của nhiều cựu chiến binh, đồng đội cũ. Hàng chục nghìn bộ hài cốt từ khắp các chiến trường trong và ngoài nước cũng đã được quy tập về các nghĩa trang liệt sĩ. Tuy nhiên việc giám định tên cho các bộ hài cốt đó còn gặp khá nhiều khó khăn do thiếu hoặc thất lạc thông tin trong  hồ sơ và trên  bia mộ... Khoa học và nhân tâm con người đã cho ra đời nhiều phương pháp giám định tìm tên cho liệt sĩ. Nhiều năm qua chúng ta mới chỉ biết dựa vào hai phương pháp đáng tin cậy là: giám định hình thái xương do Viện Pháp y quân đội thực hiện và giám định qua di vật do  Bảo tàng Quân khu 4 tiến hành.

Còn rất nhiều mộ liệt sĩ vô danh ở nghĩa trang Trường Sơn

Còn rất nhiều mộ liệt sĩ vô danh ở nghĩa trang Trường Sơn

Ngoài hai phương pháp nêu trên, trong những năm gần đây, khoa học hiện đại đã cho ra đời phương pháp giám định hài cốt liệt sĩ bằng kỹ thuật phân tích gen mang lại hiệu quả và độ chính xáccao. Vậy nguyên lý của phương pháp giám định gen là gì: Gen là một loại vật chất di truyền tồn tại trong tất cả các tế bào con người, kể cả xương và được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, đượclưu giữ trong tế bào còn sống hay đã chết một cách khá bền vững. Khi phân tích và so sánh gen của tế bào người sống, người chết hay hài cốt đều có thể xác minh được sự giống nhau và khác nhau của genqua đó có thể kết luận về phả hệ của các mẫu phân tích. Khác với giám định gen trong khoa học hình sự dựa trên nguyên tắc so sánh kích thước chiều dài của một số gen nhất định, giám định gen của hàicốt dựa trên so sánh trình tự thật sự của gen. Do điều kiện chôn cất thông thường dưới đất, lại bị phân hủy theo thời gian, từ hài cốt rất khó có thể tách chiết được bộ gen hoàn chỉnh, vì thế muốnphân tích gen phải chọn ra được những đoạn gen có tính bền vững cao nhất nằm trong bào quan của tế bào xương.

Đến nay toàn bộ kỹ thuật giám định gen hài cốt liệt sĩ đã được Viện Công nghệ sinh học (thuộc Viện Khoa học vàCông nghệ Việt Nam) hoàn thiện bao gồm việc thu và bảo quản mẫu, tách chiết ADN, nhân bản và tách dòng gen, xác định trình tự gen bằng các thiết bị hiện đại của phòng thí nghiệm trọng điểm về côngnghệ gen của Viện Công nghệ sinh học và lập phả hệ bằng phần mềm chuyên dụng trên máy tính. Sau 18 tháng xây dựng và hoàn thiện, kỹ thuật giám định gen đã được thực hiện trên bảy phả hệ cụ thể, giảimã hàng trăm dòng gen và đang hình thành một ngân hàng dữ liệu chuyên dụng.

Vậy muốn tiến hành giám định gen phải cần chuẩn bị những gì? Trước hết cần có mẫu hài cốt cần giámđịnh, mẫu chỉ cần là một chiếc răng vì trong đó ADN được lưu giữ tốt nhất hoặc một mẫu xương nhỏ. Để so sánh và lập phả hệ cần có mẫu máu của thân nhân liệt sĩ, thuận lợi nhất phải là máu của nhữngngười thân có quan hệ đằng mẹ (mẹ đẻ, cậu, cô và các con cô, anh chị em cùng mẹ và các con của chị em gái). Lượng mẫu máu chỉ cần vài giọt đến cao nhất 1 cc. Cũng chính vì những lý do nêu trên mà kểtừ khi triển khai giám định gen Viện Công nghệ sinh học đã tìm đến và mời Thiếu tá Nguyễn Thị Tiến, Bảo tàng Quân khu 4, sau khi chị xuất hiện trên "Chương trình Những người đương thời" làm cộng tácviên khoa học để hoàn tất việc chuẩn bị mẫu và hồ sơ phả hệ cho công tác giám định.

Một cơ quan cũng bắt đầu cộng tác với Viện Công nghệ sinh học rất hiệu quả là Viện Pháp y quân độivới nhiều kinh nghiệm trong giám định hình thái xương, viện sẽ cung cấp mẫu của nhiều trường hợp cần giám định mà phương pháp hình thái không giải quyết được. Thành công nổi bật nhất là việc giámđịnh gen của liệt sĩ Hà Văn Tính mà bia mộ đã ghi nhầm quê Ninh Giang, Hưng Yên thành quê Ninh Bình. Vừa mới đây, Viện Công nghệ sinh học đã ký văn bản thỏa thuận việc chuyển giao công nghệ và đàotạo nhân lực cho Viện Pháp y quân đội để trong tương lai Viện Pháp y quân đội có thể trực tiếp tiến hành được kỹ thuật này.

Với những thành công này, cần đưa công nghệ giám định gen để giải quyết hàng chục nghìn trường hợpđang tìm hài cốt liệt sĩ. Vậy khả năng của giám định gen làm được đến đâu? Trước mắt nếu hội đủ các điều kiện nêu trên, có mẫu hài cốt liệt sĩ và mẫu máu thân nhân là tiến hành được. Còn về lâu dàicông việc giám định sẽ được tổ chức như sau: Tất cả các mẫu hài cốt liệt sĩ vô danh hoặc còn nghi vấn đều được phân tích và lưu vào ngân hàng dữ liệu, kèm theo các thông tin có được về nơi tìm thấyvà các thông tin còn lưu trong sổ sách. Cùng với việc đó các gia đình có liệt sĩ mất tích sẽ kê khai thông tin, cung cấp mẫu máu để phân tích, nguồn thông tin này cũng được lưu giữ vào ngân hàng dữliệu. Máy tính chuyên dụng sẽ so sánh để tìm ra hài cốt nào là thuộc phả hệ nào. Quy mô càng lớn thì việc tìm được tên cho liệt sĩ càng cao. Đây là một việc làm hoàn toàn khả thi mà các nước có nềnkhoa học tiên tiến vẫn đang làm. Tuy nhiên cần có một đề án và cơ quan chuyên trách. Trước mắt xin đề nghị các đội quy tập khi phát hiện được hài cốt liệt sĩ vô danh thì nên tách một phần di hài(răng hoặc xương) và bảo quản mẫu trong một lọ nhỏ nút kín, được chôn cùng hài cốt, nhưng khi cần có thể khai quật để phân tích, nếu không với thời gian hài cốt sẽ bị phân hủy hết. Đó cũng là mộtviệc làm đền ơn đáp nghĩa đối với những người đã hy sinh và hướng tới tương lai để con cháu vẫn có dịp tiến hành các phân tích nếu thế hệ chúng ta hôm nay chưa làm hết được!

Mọi thông tin chi tiết khi cần liên lạc về địa chỉ: Viện công nghệ sinh học, số 18, đường Hoàng QuốcViệt, Cầu Giấy, Hà Nội. ĐT: (04) 7564691 hoặc (04) 8362599.

Nguồn: www.nhandan.com.vn ngày14/6/2003.

Xem Thêm

Yên Bái: Nghiên cứu di tích Lịch sử - Văn hóa vùng hồ Thác Bà
Ngày 29/10, tại huyện Lục Yên, Liên hiệp hội tỉnh phối hợp với Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch, UBND huyện Lục Yên và Hội Khoa học Lịch sử tỉnh đã tổ chức hội thảo Nghiên cứu di tích Lịch sử - Văn hóa vùng hồ Thác Bà phục vụ nhiệm vụ bảo tồn, phát huy giá trị và phát triển khu du lịch quốc gia hồ Thác Bà.
Hướng tới một ngành chăn nuôi an toàn, hiệu quả và bền vững
Ngày 18/10 tại thành phố Huế, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam phối hợp với Hội Chăn nuôi Việt Nam và Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề: Áp dụng quy trình chăn nuôi an toàn sinh học và tuần hoàn nâng cao hiệu quả sản suất trong chăn nuôi trang trại nhỏ và hộ gia đình.

Tin mới

Góp ý Dự thảo Kế hoạch của Vutsa thực hiện Nghị quyết 107-NQ/CP
Mới đây, Vusta tổ chức Hội thảo Góp ý Dự thảo Kế hoạch của Liên hiệp Hội Việt Nam thực hiện Nghị quyết 107-NQ/CP ngày 09/7/2024 nhằm thực hiện Nghị quyết số 45-NQ/TW về công tác trí thức. Ông Phạm Ngọc Linh – Phó chủ tịch Vusta và ông Nguyễn Quyết Chiến – Tổng Thư ký Vusta chủ trì hội thảo.
Phú Yên: Giải thể 03 tổ chức Hội thành viên
UBND tỉnh Phú Yên vừa ban hành các Quyết định số 1471, 1472, 1473/ QĐ-UBND về việc giải thể 03 tổ chức Hội là thành viên của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Phú gồm: Hội Kế hoạch hoá gia đình, Hội Phụ sản và Hội Y tế thôn bản. Đây là các Hội không còn hoạt động liên tục mười hai tháng theo quy định.
Cụm thi đua số 3 tổng kết công tác năm 2024
Ngày 22/11, tại thị xã Sa Pa, Hội nghị tổng kết công tác thi đua, khen thưởng năm 2024, triển khai phương hướng nghiệm vụ năm 2025 của Cụm thi đua số 3 do Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Lào Cai làm cụm trưởng đã được tổ chức.
Quảng Ngãi: Tuyên truyền chủ trương của Đảng cho trí thức
Chiều ngày 19/11, Liên hiệp Hội tỉnh đã phối hợp với Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy tổ chức hội nghị thông tin, tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước cho đội ngũ trí thức tỉnh Quảng Ngãi với chủ đề: “Tình hình xung đột Israel-Hamas, Hezbollah; xung đột Nga-Ukraine. Tác động và xử lý của Việt Nam”.
Đánh giá hiện trạng và đề xuất giải pháp giảm thiểu tác động của đốt mở tại Việt Nam
Mặc dù 68% số người được khảo sát có ý thức về môi trường, 80% có ý thức về sức khỏe, nhưng vẫn thể hiện sẽ tiếp tục “đốt đồng” (đốt lộ thiên/đốt mở trong nông nghiệp), với lý do chủ yếu “vì tin có tác dụng tốt, nhanh, rẻ”. Do vậy, cần có giải pháp truyền thông phù hợp để thay đổi thói quen này.