Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
Thứ tư, 10/08/2011 18:19 (GMT+7)

Dê - con bò của người nghèo

1. Con bò của người nghèo là vật nuôi nào?

Đó chính là con Dê.Mahatma Gandi, lãnh tụ vĩ đại của nhân dân Ấn độ đã nói: "Con Dê là con Bò của người nghèo". Còn Recook lại nói: "Con Dê là ngân hàng cho người nghèo". Chủ tịch Hội nuôi Dê thế giới RM.Acharay thì lại khẳng định: "Dê là cơ quan bảo hiểm đáng tin cậy của người nghèo".

Nói như vậy vì con Dê có những khía cạnh tuyệt vời sau đây: Uống nước lã và ăn hàng trăm thứ cây cỏ cho ta sữa, thịt, lông, da. Chịu đựng được ở những vùng đất khô cằn, khí hậu khắc nghiệt, nóng như "rang" của vùng Ninh Thuận, Bình Thuận, hay rét như "cắt thịt" vùng Mèo Vạc (Hà Giang). Trèo trên vách đá chênh vênh để kiếm lá cây ngọn cỏ để cho ta thịt, sữa. Dê ít bệnh tật, đặc biệt là dê không bị bệnh lao. Dê sinh sản nhanh hơn trâu bò. Người ta chứng minh rằng: Một con Dê cái sinh ra sau 4 năm đẻ được 23 Dê với tổng khối lượng thịt là 350kg và 200 kg sữa. Phân của Dê là thức ăn nuôi giun Quế làm thức ăn cho gia cầm rất tốt. Phân Dê đã qua nuôi giun Quế là nguồn phân bón rất tốt cho rau sạch và hoa cây cảnh. Vốn bỏ ra thu hồi rất nhanh, vốn chi phí ban đầu để nuôi Dê chỉ bằng 1/10 nuôi một con bò. Thức ăn nuôi 10 con Dê cũng chỉ bằng 1 con Bò. Nếu chỉ tính chỉ số sản lượng sữa trên 100kg. Thể trọng thì Dê hơn hẳn Bò. Người ta đã so sánh giữa Bò Bos indicus với Dê lai (Dê Angol x Dê địa phương) thì chỉ số tương ứng là 3,8 và 7,1. Tại Ba Vì, chúng tôi đã so sánh Dê sữa Barbary, thì Bò Ba Vì là 2,1 còn dê sữa Barbary là 3,41. Khi bảo quản sữa Dê ở ngăn đá, đá tan, đun sữa sôi, sữa không vón cục. Còn sữa bò thì ngược lại. Nếu sử dụng các sản phẩm từ Dê (thịt, sữa, xương…) thì thật là tuyệt vời. Nếu ăn tái Dê với tương gừng, ngọc dương tần thuốc Bắc, cao Dê toàn tính hay cao xương Dê (cao sơn dương), chúng ta có sức mạnh phi thường và đích thực là phái mày râu, đúng như câu thơ nổi tiếng của Nguyễn Công Trứ. Khi ông ở tuổi 73 mà sức sống vẫn như tuổi 23.

"Ngũ thập niên tiền nhị thập tam"

Và cũng không quên bài thơ tình của Vũ Hoàng Chương:

… "Lớp lớp tình ta đã sóng xiêu

    Mắt khanh càng đắm đuối bao nhiêu

    Lặng nhìn nhau trọn đêm gần gũi

   Không nói mà tâm sự rất nhiều"….

(Nhà xuất bản Đồng Nai - 1996)

Nhiều gia đình nuôi Dê đã xóa được đói, giảm được nghèo và giầu lên nhanh chóng. Thí dụ ông Lý Văn Điền (Hà Giang), ông Lý Hồng Tài (Bến Tre), ông Đỗ Bá Định (Đà Nẵng) và rất nhiều gia đình nuôi Dê đã khá khẩm lên ở khắp 3 miền Bắc - Trung - Nam.

Với những lợi ích thiết thực do nghề nuôi Dê mang lại, nên nhiều nước trên thế giới phát triển nuôi Dê, nhất là những nước đang phát triển. Theo tài liệu của tổ chức Nông lương thế giới (FAO) 2004 cho biết: Năm 2003 sản lượng thịt các loại của toàn thế giới đạt 249.851.019 tấn, trong đó số lượng thịt Dê đạt 4.091.190 tấn. Khu vực các nước đang phát triển là nơi sản xuất nhiều thịt Dê nhất (3.903.357 tấn) chiếm 95,4% tổng sản lượng thịt. Những nước sản xuất nhiều thịt Dê nhất là các nước châu Á (3.003.742 tấn chiếm 73,42% tổng sản lượng). Nước cung cấp nhiều thịt Dê nhất là Trung Quốc (1.519.081 tấn), Ấn Độ (437.000 tấn), Pakistan(373.000 tấn), Việt Nam đóng góp 6.000 tấn thịt Dê.

Cũng theo FAO - 2004, sản lượng thịt của toàn thế giới đạt 600.978.420 tấn, trong đó sữa Dê là 11.816.315 tấn. Các nước Châu Á đã sản xuất 6.291.364 tấn. Ấn Độ là nước sản xuất nhiều sữa Dê nhất (2.610.000 tấn), Bangladesh(1.312.000 tấn), Pakistan (640.000 tấn), Trung Quốc (242.000 tấn). Ở Việt Nam hiện đang sản xuất sữa Dê tập trung ở Ba Vì (Hà Nội) và một số tỉnh ở miền Trung (Ninh Thuận, Bình Thuận, Lâm Đồng…). Từ Đại Lội Thăng Long về phía Hòa Lạc đi lên Ba Vì - Sơn Tây ta thấy nhan nhản hàng trăm cửa hàng bán "Đặc sản sữa Dê, Bò Ba Vì".

2. Tại sao ở Việt Nam hiện nay con Dê phát triển chậm?

Dê ở Việt Nam chậm phát triển là do những nguyên nhân sau đây:

- Cách đây khoảng 20 năm, nhiều lúc, nhiều nơi, đã có chủ trương diệt Dê như diệt giặc do chưa biết tập tính của con Dê: Dê rất thích hoạt động, nghịch ngợm, lúc đuổi lẫn nhau, trèo leo ở những mỏm đá cheo leo… Do vậy có nhà thơ xưa đã viết:

"Dê con buồn sừng húc giậu thưa"

- Các phương pháp chăn nuôi mới về nuôi Dê chưa được phổ cập cho người nuôi Dê.

- Do con Dê là vật nhỏ bé ít quan tâm. Hiểu biết về giá trị sản phẩm của con Dê lại càng ít hơn. Thí dụ: Chưa hiểu sữa Dê có hàm lượng dinh dưỡng cao, các axit béo không nhưng nhiều, do đó "bà quý tử" tắm sữa Dê nên kéo dài tuổi trẻ, da mịn màng, hồng tươi; cho dù tuổi đã ngoại tứ tuần mà trên da mặt không một nếp nhăn, đôi môi vẫn đỏ thắm, khêu gợi.

- Công tác giống Dê chưa được chú ý. Nhiều gia đình nuôi Dê ở quy mô hộ hoặc trang trại không quan tâm đến công tác giống Dê. Trong đàn Dê thường chọn một con Dê đực để rồi sau đó cho nhảy với những Dê cái trong đàn. Từ đó dẫn đến "Dê bố nhảy với Dê con"; "Dê ông nhảy Dê cháu"; "Dê anh em nhảy lẫn nhau" dẫn đến Dê còi cọc, lưỡng tính dục, sinh sản kém. Ngoài ra còn cho Dê phối giống sớm nên chất lượng đàn Dê kém. Muốn có đàn Dê tốt cần phối giống cho Dê cái ở tuổi 8 tháng trở đi và cần sử dụng những con đực giống đã được lựa chọn, bình tuyển.

Ngoài những nguyên nhân đã nói ở trên thì muốn phát triển đàn Dê nhanh và vững chắc cần tìm cho nó một thị trường ổn định ở trong và ngoài nước. Cách đây không lâu có một cơ sở đã xuất khẩu Dê sống sang một nước ở Trung Đông, nhưng sau đó không tiếp tục được vì không có Dê, nhất là Dê đực ở độ tuổi 3-4 tháng.

Để thực hiện tốt, hiệu quả chăn nuôi Dê theo chiến lược phát triển chăn nuôi đến năm 2020 do Thủ tướng chính phủ đã phê duyệt ngày 16 tháng 01 năm 2008, ngoài việc thực hiện tốt về kỹ thuật, cần có những chính sách phát triển chăn nuôi dê và sản xuất Dê theo hướng hàng hóa để không chỉ góp phần cung cấp sữa - thịt cho 86 triệu dân ở trong nước mà còn tìm thị trường xuất khẩu Dê sang các nước Trung Đông như Cowet, Bruney, I-ran, I-rắc… Cần có một tổ chức Hiệp hội chăn nuôi Dê Việt Nam để hợp tác với Hội nuôi Dê khu vực châu Á và Thái Bình Dương có trụ sở tại Indonexia, Hội nuôi Dê thế giới có văn phòng tại Mỹ. Các Hội này được thành lập từ năm 1976.

Tôi kỳ vọng rất nhiều vào sự phát triển con Dê ở nước ta, trong tương lai gần có sản phẩm Dê xuất khẩu để cạnh tranh với các nước trong khu vực khi cánh cửa Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) sẽ mở toang vào năm 2012.

Xem Thêm

Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Ngày 25/6/2025, tại Tp. Huế, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) chủ trì, phối hợp với Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật thành phố Huế (Liên hiệp Hội TP. Huế) tổ chức Hội thảo “Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức để góp phần tích cực cho sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc theo tinh thần Nghị quyết số 45-NQ/TW ngày 24/11/2023”.
An Giang: 8 giải pháp thực hiện đột phá phát triển khoa học công nghệ
Đến nay, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội tỉnh) đã tập hợp được 40 hội, tổ chức thành viên với 9.554 hội viên cá nhân, trong đó có hơn 3.451 hội viên trí thức. An Giang xác định và đề ra mục tiêu về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số (KHCN, ĐMST, CĐS) đến năm 2030.
Thanh Hoá: Hội thảo KH về giải quyết tình trạng thiếu lao động ở nông thôn, lao động trực tiếp tham gia SX nông nghiệp
Sáng ngày 27/5/2025, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội) phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Viện Nông nghiêp tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp giải quyết tình trạng thiếu lao động sản xuất ở khu vực nông thôn, lao động có kỹ thuật, tay nghề cao trực tiếp tham gia sản xuất nông nghiệp, nhất là nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ”.
Bình Thuận: Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất
Sáng ngày 27/5, tại thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp đột phá trong ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ vào thực tiễn quản lý và sản xuất trên địa bàn tỉnh Bình Thuận”.

Tin mới

Một trí thức Liên hiệp Hội tỉnh Bình Phước được Đồng Nai giữ lại tránh “chảy máu chất xám” trong sắp xếp bộ máy
Sở Nội vụ tỉnh Đồng Nai vừa có văn bản khẳng định ông Nguyễn Ngọc Vũ - Phó Chủ tịch Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật (KH&KT) tỉnh Đồng Nai, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Liên hiệp các hội KH&KT tỉnh Bình Phước không thuộc diện giải quyết nghỉ việc theo Nghị định 178/2024/NĐ-CP.
VUSTA làm việc với Đoàn công tác Hiệp hội Khoa học và Công nghệ Bắc Kinh (BAST)
Ngày 7/8, tại trụ sở Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Tp. Đà Nẵng, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) đã có buổi làm việc với Đoàn công tác Hiệp hội Khoa học và Công nghệ Bắc Kinh (BAST). Đây là hoạt dộng trong khuôn khổ Hội nghị giữa kỳ lần thứ 24 của AFEO do VUSTA tổ chức đăng cai.
Vinh danh 20 kỹ sư tiêu biểu tại Hội nghị AFEO năm 2025
Ngày 6/8, tại Đà Nẵng, trong khuôn khổ chương trình Hội nghị AFEO Midterm 2025 do Liên đoàn các Tổ chức Kỹ sư ASEAN (AFEO) phối hợp Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) tổ chức, 20 kỹ sư đến từ các đơn vị của Việt Nam đã được vinh danh tại Lễ trao chứng chỉ Kỹ sư chuyên nghiệp ASEAN (ACPE) năm 2025.
(Video) Khai mạc Hội nghị AFEO Midterm 2025 tại Đà Nẵng
Ngày 6/8, tại TP Đà Nẵng, Liên đoàn các tổ chức kỹ sư ASEAN (AFEO) chính thức khai mạc phiên toàn thể Hội nghị giữa kỳ lần thứ 24. Hội nghị là diễn đàn để các nhà khoa học, các kỹ sư, các chuyên gia cùng chia sẻ, thảo luận các giải pháp trong việc kiến tạo một tương lai bền vững cho khu vực ASEAN.
Ba mục tiêu khi xây dựng thành phố thông minh tại ASEAN
Nằm trong khuôn khổ chuỗi hội thảo thuộc Hội nghị AFEO Midterm 2025 tại Đà Nẵng do Liên đoàn các tổ chức kỹ sư ASEAN (AFEO) và Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) tổ chức, Hội thảo Thành phố thông minh - Hướng tới nâng cao chất lượng cuộc sống đã xác định được 3 mục tiêu khi xây dựng thành phố thông minh tại ASEAN.
Khai mạc phiên toàn thể của Hội nghị AFEO Midterm 2025 tại Đà Nẵng
Ngày 6/8, tại TP Đà Nẵng, Liên đoàn các tổ chức kỹ sư ASEAN (AFEO) chính thức khai mạc phiên toàn thể Hội nghị giữa kỳ lần thứ 24. Hội nghị là diễn đàn để các nhà khoa học, các kỹ sư, các chuyên gia cùng chia sẻ, thảo luận các giải pháp trong việc kiến tạo một tương lai bền vững cho khu vực ASEAN.