Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
Thứ sáu, 23/12/2011 22:24 (GMT+7)

Đại dương: Trung tâm của thế kỷ XXI

Lúc còn học ở đại học Colorado , bà rất quan tâm đến khí quyển. Khi nghiên cứu các chênh lệch thực tế với đại dương, bà học được nhiều điều về tính tương tự và các mối liên hệ. Thế là bà muốn làm rõ tầm quan trọng của những tác động qua lại giữa khí quyển và đại dương để hiểu hệ thống trọn vẹn trên đất liền. Thay đổi khí hậu đã rõ và chúng ta ngày càng nhận thấy vai trò then chốt của đại dương và ảnh hưởng của nó đến tần số các trận bão và các hiện tượng cực đoan và nhận thấy vai trò quyết định của nó đối với sự sống. Đại dương góp phần điều chỉnh chu trình nhiệt, các bon và nước ngọt trên phạm vi thế giới cũng như những giao động, và phân bổ nhiệt độ và mưa theo vùng. Đại dương cũng là bộ nhớ ghi lại lịch sử khí hậu. Đại dương hấp thụ đến 25% CO2 sinh ra do sử dụng năng lượng hóa thạch và phá rừng và làm chậm lại nhịp độ tăng nhiệt độ bề mặt. Những thay đổi có thể về độ mặn, dòng chảy sẽ ảnh hưởng đến hệ khí hậu. Vậy cho nên phải theo dõi và dự báo mực nước biển tăng, tần số và tính nghiêm trọng của các cơn bão để biết trước các trận lụt ven biển. Theo bà, cái lo lắng nhất là chu trình nước ngọt, nó tùy thuộc vào sự bốc hơi của đại dương. Thay đổi khí hậu sẽ có tác động lớn đối với đại dương, điều chúng ta chưa lưu tâm đầy đủ. Khí CO2 quá nhiều trong khí quyển, được đại dương hấp thụ, làm đảo lộn pH. Các đại dương đang bị axit hóa 100 lần nhanh hơn so với hàng triệu năm trước đây. Sinh vật biển thích nghi như thế nào? Thực vật nổi, cơ sở của dây chuyền thức ăn ở cá, chắc chắn bị ảnh hưởng. San hô, các loài nhuyễn thể, loài thân giáp có nhu cầu khoáng vật cacbonát hóa để hình thành xương ngoài và vỏ phải chịu rủi ro. Axit hóa đại dương thật nguy hiểm. Nhiệt độ cứ tăng lên thì chỉ có cách thải ít khí CO2 và ngừng sử dụng các năng lượng hóa thạch. Đại dương hấp thụ CO2, nhưng có một số nhà nghiên cứu cho rằng đại dương có thể hấp thụ chậm lại cho nên cần phải nghiên cứu sâu đề tài này.

Ngoài khí hậu ra, còn có hai yếu tố khác: ô nhiễm và đánh cá quá mức. Tất cả các sản phẩm hóa học do con người tạo ra đem vứt xuống biển tạo thành những vùng chết. Khong thể nào thau và lọc được đại dương. Do vậy phải kiểm soát và hạn chế các thứ ném ra biển, nhất là các sản phẩm của công nghiệp hóa chất tích đọng trong dây chuyền thực phẩm, tạo ra các loại rong biển độc. WHOI cũng nghiên cứu phát triển đánh cá và nuôi trồng thủy sản bền vững, không làm phương hại sự sống hoang dã. Cá nuôi phải ăn ít thịt, nhiều thực vật hơn...

Việc khai thác năng lượng trên đại dương đã và đang được thực hiện. Ngoài ra, gần đây Nhật Bản đã tìm ra các mỏ đất hiếm ở Thái Bình Dương. WHOI sẽ phối hợp với công nghiệp để nghiên cứu tính khả thi của các đề án như vậy – địa chất, công nghệ và tác động môi trường. Hàn Quốc, Canada, Australia , Pháp đều có các đề án theo hướng đó. Các nước này sẽ làm cái gì họ muốn trên lãnh hải của mình nhưng trên vùng biển quốc tế thì vấn đề sẽ phức tạp hơn nhiều.

Còn về mạng lưới các đài quan sát ngầm dưới biển, sau Mỹ và Canada, Trung Quốc muốn thiết lập mạng lưới của mình ở biển Đông. Các mạng lưới này cho phép thu được số liệu 24/24, cả 7 ngày trong tuần và 365 ngày trong năm. Ngày nay, khoa học đại dương chủ yếu dựa trên các quan sát tức thì của vệ tinh, dựa trên các cuộc thăm dò bằng tầu bè để lấy mẫu đây đó. Người ta mơ các mạng lưới giống như các mạng lưới dự báo thời tiết, với các số đo khí quyển theo nếp quen. Với các mạng lưới cáp điện, sợi quang học, camera, micro, nhiều thiết bị dò, người ta có thể quan sát từ xa để có các số liệu vật lý, hóa học, sinh học liên tục được truyền theo thời gian thực. Tất cả số liệu đó sẽ giúp ích rất nhiều cho việc nắm được tình trạng sức khỏe của đại dương và nuôi dưỡng cho các mô hình khí hậu. Các hiện tượng cực đoan được theo dõi, rồi động đất, sóng thần... Tất cả giúp cho việc quy hoạch sử dụng đại dương, nhất là khi có xung đột.

Đặt dây cáp cả đại dương thì tốn kém cho nên chương trình sáng kiến các đài quan sát đại dương – The Ocean Observatories Initiative (OOI) Program (mà WHOI tham gia) muốn xây dựng các mạng lưới nối liền nhau ở bán cầu Bắc, ở Thái Bình Dương và Đại Tây Dương. Mạng lưới vùng đầu tiên, Neptune, nhằm vào Canada năm 2009 từ nay phải được nối với một mạng lưới khác đang được xây dựng ở bờ biển phía Đông nước Mỹ.

Không thể đặt được dây cáp tất cả, vì vậy phải chọn các vị trí then chốt. Biển Đông là một điểm nóng, ngoài ra còn có nhu cầu ở Bắc Cực vì vùng này đang được mở ra.

Người ta nói sự sống đến từ đại dương cách đây hàng triệu năm. Có thể nó vẫn như thế trên cơ sở thích nghi với biển đổi khí hậu. Đại dương nắm trong tay một phần các giải pháp thích nghi.

Đại dương, biển cả đóng vai trò ngày một lớn đối với con người. Thế kỷ XVI, Richlieu (1585-1642) nói: “Ai đó làm chủ được mặt biển thì người đó sẽ có quyền lực lớn trên đất liền”. Câu nói của một chính khách Pháp vẫn còn nguyên giá trị cho đến tận bây giờ. Nhờ ông mà thương mại trên biển của Pháp được mở mang. Nước Anh sau đó cũng vậy. Nhưng bây giờ đại dương không chỉ là con đường giao thông nữa, nó còn là kho nguyên, nhiên liệu, nơi điều chỉnh khí hậu trên đất liền. Bởi vậy, việc nghiên cứu các tác động qua lại giữa đại dương với khí hậu toàn cầu đang được đặc biệt chú ý.

Xem Thêm

Thúc đẩy ứng dụng AI trong quản lý năng lượng - Giải pháp then chốt giảm phát thải nhà kính
Ngày 17/12, tại phường Bà Rịa, thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM), Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) phối hợp cùng Sở Công Thương TP.HCM, Trung tâm Chứng nhận Chất lượng và Phát triển Doanh nghiệp và Công ty Cổ phần Tập đoàn Vira tổ chức Hội thảo khoa học “Giải pháp thúc đẩy ứng dụng AI trong quản lý, sử dụng năng lượng hiệu quả nhằm giảm phát thải khí nhà kính”.
Thúc đẩy vai trò của Liên hiệp các Hội KH&KT địa phương trong bảo tồn đa dạng sinh học và thực thi chính sách
Trong hai ngày 12-13/11, tại tỉnh Cao Bằng, Liên hiệp các Hội KH&KT Việt Nam (VUSTA) phối hợp với Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PanNature) và Liên hiệp các Hội KH&KT tỉnh Cao Bằng tổ chức Chương trình chia sẻ “Thúc đẩy vai trò của Liên hiệp các Hội KH&KT địa phương trong bảo tồn đa dạng sinh học và thực thi chính sách”.
Thúc đẩy ứng dụng thực tiễn của vật liệu tiên tiến trong sản xuất năng lượng sạch
Ngày 24/10, tại Trường Đại học Khoa học Tự nhiên – Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) phối hợp với Hội Khoa học Công nghệ Xúc tác và Hấp phụ Việt Nam (VNACA) tổ chức Hội thảo khoa học “Vật liệu tiên tiến ứng dụng trong sản xuất nhiên liệu tái tạo và giảm phát thải khí nhà kính”.
Dựa vào thiên nhiên để phát triển bền vững vùng núi phía Bắc
Đó là chủ đề của hội thảo "Đa dạng sinh học và giải pháp dựa vào thiên nhiên cho phát triển vùng núi phía Bắc" diễn ra trong ngày 21/10, tại Thái Nguyên do Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Vusta) phối hợp với Trung tâm Con người và Thiên nhiên (PANNATURE) phối hợp tổ chức.
Muốn công tác quy hoạch hiệu quả, công nghệ phải là cốt lõi
Phát triển đô thị là một quá trình, đô thị hoá là tất yếu khách quan, là một động lực quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững. Trong kỷ nguyên vươn mình, quá trình đô thị hoá không thể tách rời quá trình công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước...
Hội thảo quốc tế về máy móc, năng lượng và số hóa lần đầu tiên được tổ chức tại Vĩnh Long
Ngày 20/9, tại Vĩnh Long đã diễn ra Hội thảo quốc tế về Máy móc, năng lượng và số hóa hướng đến phát triển bền vững (IMEDS 2025). Sự kiện do Hội Nghiên cứu Biên tập Công trình Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VASE) - hội thành viên của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) phối hợp cùng Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật Vĩnh Long (VLUTE) tổ chức.
Ứng dụng công nghệ số toàn diện là nhiệm vụ trọng tâm của VUSTA giai đoạn tới
Ứng dụng công nghệ số toàn diện, xây dựng hệ sinh thái số là bước đi cấp thiết nhằm nâng cao hiệu quả quản trị và phát huy sức mạnh đội ngũ trí thức của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA). Qua đó cho thấy, VUSTA không chỉ bắt kịp xu thế công nghệ mà còn chủ động kiến tạo những giá trị mới, khẳng định vai trò tiên phong của đội ngũ trí thức trong thời đại số.

Tin mới

Vai trò nòng cốt, quy tụ trí tuệ, kết nối nguồn lực của VAA trong điều khiển và tự động hóa
Ngày 27/12 tại Hà Nội, Hội Tự động hóa Việt Nam (VAA) long trọng tổ chức Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI, nhiệm kỳ 2025-2030. Với chủ đề “Tiếp nối - Phát triển”, Đại hội thể hiện rõ định hướng kế thừa, đổi mới và quyết tâm của VAA trong bối cảnh đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới, nơi khoa học - công nghệ và tự động hóa giữ vai trò then chốt.
Gia Lai: Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tổng kết hoạt động năm 2025
Ngày 26/12/2025, tại phường Quy Nhơn, Hội nghị Ban Chấp hành Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Gia Lai (Liên hiệp hội) lần thứ III đã diễn ra với sự tham dự của đại diện lãnh đạo Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh, các ủy viên Ban Chấp hành, đại diện các đơn vị thành viên Liên hiệp hội.
Vĩnh Long: Tổ chức Hội nghị Ban Chấp hành tổng kết hoạt động năm 2025 và phương hướng nhiệm vụ năm 2026
Sáng ngày 26/12, tại Hội trường Trung tâm Bồi dưỡng Chính trị phường Phước Hậu, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Vĩnh Long (Liên hiệp hội) tổ chức Hội nghị Ban Chấp hành năm 2025. Hội nghị do Ban Thường vụ Liên hiệp hội tỉnh chủ trì, với sự tham dự của các đồng chí Ủy viên Ban Chấp hành và đại diện lãnh đạo các sở, ban, ngành liên quan.
Thanh Hóa: Tổng kết Hội thi Sáng tạo kỹ thuật cấp tỉnh lần thứ 14 (2024 - 2025)
Sáng ngày 25/12/2025, Ban Tổ chức Hội thi Sáng tạo kỹ thuật Thanh Hóa (Hội thi) tổ chức Lễ tổng kết và trao giải thưởng Hội thi lần thứ 14 (2024 - 2025). Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam Phạm Ngọc Linh đã tham dự, phát biểu chúc mừng Ban Tổ chức Hội thi và các tập thể, cá nhân đạt giải tại buổi lễ.
Đắk Lắk: TS. Phan Xuân Lĩnh được bầu làm Chủ tịch Liên hiệp các Hội KH&KT tỉnh
Ngày 25/12/2025, Ban Chấp hành Liên hiệp các Hội KH&KT tỉnh Đắk Lắk đã tổ chức Hội nghị về thực hiện quy trình công tác cán bộ. Tại Hội nghị, với 100% số phiếu nhất trí, Ban Chấp hành đã bầu TS. Phan Xuân Lĩnh tham gia Ban Chấp hành, Ban Thường vụ và giữ chức Chủ tịch Liên hiệp các Hội KH&KT tỉnh Đắk Lắk khóa I, nhiệm kỳ 2025 - 2030.
Khối Khoa học xã hội tổng kết công tác năm 2025
Sáng 23/12, tại Hà Nội, Khối Khoa học xã hội (Liên hiệp Hội Việt Nam) đã tổ chức hội nghị tổng kết hoạt động năm 2025 và đề ra nhiệm vụ thực hiện năm 2026. Đến dự có đại diện Thường trực Hội đồng Thi đua- Khen thưởng Liên hiệp Hội Việt Nam; lãnh đạo của các đơn vị thành viện thuộc Khối Khoa học xã hội.
Ông Bùi Trung Kiên được tín nhiệm bầu giữ chức Chủ tịch Liên hiệp Hội tỉnh Hưng Yên nhiệm kỳ 2025-2030
Chiều ngày 24/12, TSKH. Phan Xuân Dũng, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam), đã tới dự và phát biểu chỉ đạo tại Đại hội đại biểu Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Hưng Yên (Liên hiệp Hội tỉnh Hưng Yên) lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030.
Đại hội Đoàn TNCS Hồ Chí Minh MTTQ, các đoàn thể Trung ương lần thứ I: Thống nhất trong đa dạng
Đại hội đại biểu Đoàn TNCS Hồ Chí Minh MTTQ, các đoàn thể TƯ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 không chỉ là một dấu mốc về mặt tổ chức, mà còn mang ý nghĩa lịch sử, mở ra chặng đường phát triển mới cho công tác Đoàn và phong trào thanh niên trong toàn khối. Đại hội thể hiện sâu sắc sự "thống nhất trong đa dạng" - đa dạng về hình thái các tổ chức đoàn trực thuộc và thống nhất về mục tiêu hành động.
Vĩnh Long: Tổng kết Cuộc thi Sáng tạo Thanh thiếu niên, Nhi đồng và Hội thi Sáng tạo Kỹ thuật Trần Đại Nghĩa
Sáng ngày 24/12/2025, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Vĩnh Long phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo, các đơn vị có liên quan tổ chức Hội nghị tổng kết và trao giải Cuộc thi Sáng tạo Thanh thiếu niên, nhi đồng tỉnh Vĩnh Long lần thứ XIV, năm học 2024-2025 và Hội thi Sáng tạo Kỹ thuật Trần Đại Nghĩa lần thứ X, năm 2024-2025.
Nhìn lại năm 2025: Những con số biết nói thể hiện sự đóng góp đối với xã hội từ các tổ chức KH&CN trực thuộc VUSTA
Năm 2025, các tổ chức KH&CN trực thuộc Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam đã để lại nhiều dấu ấn đậm nét, là minh chứng sinh động cho vai trò tiên phong của KHCN trong phụng sự xã hội. Hàng trăm đề tài, dự án KH&CN được triển khai hiệu quả đã lan tỏa giá trị thiết thực trong chăm sóc sức khỏe, xóa đói giảm nghèo, đào tạo nguồn nhân lực, bảo vệ môi trường và phản biện chính sách.