Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
Thứ tư, 02/11/2005 14:25 (GMT+7)

Cây cóc hành – nguyên liệu chế biến thuốc thảo mộc trừ sâu hại

Một trong các biện pháp được nghiên cứu khảo nghiệm theo hướng nói trên là khai thác các chất lấy từ thảo mộc. Trong đó số những loài thảo mộc như vậy có cây cóc hành.

Đây là loài cây thuộc họ Meliaceae, trông giống như cây xoan, có tên khoa học là Azadirachta indica và cán bộ chuyên môn gọi là cây nim (neem). Cây cóc hành mọc nhiều ở các tỉnh Nam Trung Bộ nhưng không tập trung. Gần đây đã có tới 500ha cây cóc hành được trồng trên các diện tích lớn ở tỉnh Ninh Thuận. Là cây thân gỗ, sống nhiều năm, lá nhỏ, cành khẳng khiu, cây cóc hành có thể mọc ở nhiều loại đất và thích nghi những nơi khô cằn, sỏi đá, nơi có nhiệt độ cao. Vì vậy cây cóc hành thường gặp nhiều ở phương Nam , vùng nhiệt đới hoang mạc. Cóc hành ra hoa, kết quả từ đầu mùa hè cho tới mùa thu. Quả dạng hạch, hạt không có phôi nhũ và chứa một hàm lượng dầu nhất định. Trước kia, cây cóc hành mọc tự nhiên, hoang dại, chủ yếu thân cành được dùng làm củi.

Tuy nhiên từ những năm 60 thế kỷ vừa qua, các nhà khoa học phương Tây như Đức, Mỹ, Ấn Độ…đã tìm thấy trong các bộ phận của cây cóc hành, nhất là hạt có chứa những chất như Azadira – chtin và salanin. Những chất này được đem khảo nghiệm cho tác động vào côn trùng gây hại cây cối thì thấy có hiệu quả đáng kể.

Một số tác dụng chủ yếu của các chất có trong cây cóc hành, sau khi khảo sát trên 34 loại cây trồng khác nhau, để hạn chế tác hại của 180 loài côn trùng, ba loài nhện và 12 loài tuyến trùng thì thấy các chất đó có tác dụng như:

- Gây bất dục, ức chế sinh trưởng. Khi dùng các chất của cây cóc hành phun vào sâu hoặc sâu ăn phải thì sâu non không lột xác, không lột thành nhộng, không lớn được và chết; sâu trưởng thành đẻ ít hoặc không đẻ trứng.

Làm cho sâu ngán ăn hoặc xua đuổi sâu. Khi bắt gặp dịch chiết từ cây cóc hành, côn trùng tìm cách tránh né và bỏ đi, còn nếu bị dính bám thì sâu bỏ ăn, sức phá hại kém đi. Tuy nhiên, cũng phát hiện đặc tính hấp dẫn đối với một vài loài côn trùng và lợi dụng đặc tính này người ta làm bẫy dụ sâu để tiêu diệt.

Ở nước ta, các cán bộ khoa học thuộc Viện Bảo vệ thực vật đã khảo sát những chế phẩm được sản xuất từ cây cóc hành đối với sâu tơ, sâu khoang, sâu xanh, bướm trắng…đều đạt hiệu quả tốt. Ví dụ hoạt chất Azadirachtin gây ngán ăn cho sâu tơ 57% và cho sâu khoang 62%; hoặc sâu tơ không hoá nhộng hoặc vũ hoá, nếu gặp dịch chiết bằng nước với nồng độ 4% từ hạt cây cóc hành hoặc hiệu quả tương tự đối với sâu xanh, bướm trắng khi dùng 0,5 đến 1% chế phẩm hạt cóc hành. Đồng thời có nhận xét các chế phẩm từ cây cóc hành hầu như vô hại đối với các loài sâu có ích (thiên địch).

Các chế phẩm thường gặp hiện nay là: bột khô, dùng lá, hạt cóc hành phơi khô, nghiền thành bột mịn; bột thấm nước, dùng bột khô hoặc bột còn tươi ngâm với nước, lọc sạch để phun; dịch chiết, dùng các dung môi như acetol, ethanol…hoặc nước để chiết tách hoạt chất từ hạt, lá cây cóc hành để tạo chế phẩm trừ sâu.

Cây xoan ở nước ta (Melia azedarach) cũng được nhân dân dùng để hạn chế sâu bọ, như dùng cành lá phơi khô, rồi phủ lên hạt đậu lạc được bảo quản trong chum vại, xua đuổi sâu mọt xâm nhập gây hại, hoặc dùng lá xoan khô ngâm với nước vôi trong 24 giờ, cứ 10ml nước vôi ngâm 1kg lá xoan khô. Sau đó vò kỹ rồi lọc lấy nước và pha thêm 0,1% xà phòng để phun trừ sâu; hoặc thu quả xoan chín, phơi khô nghiền thành bột mịn để pha với nước cộng thêm chất phụ gia như xà phòng rồi phun trừ sâu. Được biết hàm lượng hoạt chất trừ sâu ở cây xoan ta thấp, vì thế nước ta đã có chủ trương phát triển cây cóc hành lấy nguyên liệu chế biến thuốc sâu.

Nguồn: Khoa học và Đời sống, số 82(1800)

Xem Thêm

Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Ngày 25/6/2025, tại Tp. Huế, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) chủ trì, phối hợp với Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật thành phố Huế (Liên hiệp Hội TP. Huế) tổ chức Hội thảo “Phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ trí thức để góp phần tích cực cho sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc theo tinh thần Nghị quyết số 45-NQ/TW ngày 24/11/2023”.
An Giang: 8 giải pháp thực hiện đột phá phát triển khoa học công nghệ
Đến nay, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội tỉnh) đã tập hợp được 40 hội, tổ chức thành viên với 9.554 hội viên cá nhân, trong đó có hơn 3.451 hội viên trí thức. An Giang xác định và đề ra mục tiêu về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số (KHCN, ĐMST, CĐS) đến năm 2030.
Thanh Hoá: Hội thảo KH về giải quyết tình trạng thiếu lao động ở nông thôn, lao động trực tiếp tham gia SX nông nghiệp
Sáng ngày 27/5/2025, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh (Liên hiệp hội) phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ, Viện Nông nghiêp tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp giải quyết tình trạng thiếu lao động sản xuất ở khu vực nông thôn, lao động có kỹ thuật, tay nghề cao trực tiếp tham gia sản xuất nông nghiệp, nhất là nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ”.
Bình Thuận: Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất
Sáng ngày 27/5, tại thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh tổ chức hội thảo khoa học với chủ đề “Giải pháp đột phá trong ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ vào thực tiễn quản lý và sản xuất trên địa bàn tỉnh Bình Thuận”.

Tin mới

Hội nghị lần thứ nhất Ban Chấp hành Đảng bộ Liên hiệp Hội Việt Nam nhiệm kỳ 2025-2030
Ngày 31/7, Đảng bộ Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (Liên hiệp Hội Việt Nam) đã tổ chức Hội nghị Ban Chấp hành Đảng bộ lần thứ nhất. Đồng chí Phạm Ngọc Linh, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy, Phó Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam chủ trì Hội nghị.
Sửa Luật Đất đai 2024: Đề xuất 2 phương án về bảng giá đất, bỏ "nguyên tắc thị trường"
Tại Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai 2024, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất bỏ nguyên tắc thị trường trong xác định giá đất, thay vào đó Nhà nước đóng vai trò chủ thể xác định; đồng thời đề xuất 2 phương án khi xây dựng bảng giá đất...
Diễn đàn Dầu khí và Năng lượng 2025: Thúc đẩy hình thành hệ sinh thái năng lượng an toàn, hội nhập
Ngày 28/7, Diễn đàn Dầu khí và Năng lượng thường niên 2025 với chủ đề “Chuyển dịch năng lượng: Tầm nhìn và Hành động” đã diễn ra tại Hà Nội do Hội Dầu khí Việt Nam (Hội DKVN) phối hợp cùng Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) tổ chức. Diễn đàn là một trong những sự kiện quan trọng Chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ Petrovietnam lần thứ IV, nhiệm kỳ 2025-2030.
Đoàn công tác VUSTA tham dự Cuộc họp lần thứ 33 Đại hội đồng FEIAP tại Thái Lan
Từ ngày 23-25/7/2025, đoàn công tác của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) do ông Nguyễn Quyết Chiến - Tổng Thư ký làm Trưởng đoàn đã tham dự Cuộc họp lần thứ 33 Đại hội đồng Liên đoàn các tổ chức Kỹ thuật châu Á - Thái Bình Dương (FEIAP) tại Bangkok, Thái Lan. Tham gia đoàn công tác có đại diện Ban Khoa học và Hợp tác quốc tế, Văn phòng VUSTA.
Chủ tịch VUSTA Phan Xuân Dũng dự Lễ kỷ niệm 50 năm thành lập Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam
Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam được thành lập ngay sau giải phóng năm 1975. Trong suốt 50 năm qua, Hội đã có nhiều đóng góp quan trọng cho hoạt động tư vấn chính sách đối với các vấn đề trọng đại của đất nước. Gần đây nhất là phản biện trong góp ý văn kiện Đại hội XIII và XIV của Đảng, các đề án tăng trưởng xanh, đường sắt cao tốc, quy hoạch vùng và dự thảo nhiều chính sách kinh tế quan trọng...
Lãnh đạo VUSTA tham dự Hội nghị IAS 2025
Đoàn công tác của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) do PGS.TS Phạm Ngọc Linh, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy, Phó Chủ tịch VUSTA, Giám đốc Ban Quản lý dự án Quỹ Toàn cầu - VUSTA về phòng, chống HIV/AIDS làm trưởng đoàn đã tham dự Hội nghị Khoa học quốc tế về phòng, chống HIV/AIDS 2025 (Hội nghị IAS 2025) tại Rwanda từ ngày 12/7 đến ngày 17/7/2025.
Thắp nến tri ân nhân Kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh Liệt sĩ
Ngày 24/7, nhân kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7/1947–27/7/2025), Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam phối hợp cùng Đoàn Thanh niên Hội Nhà báo Việt Nam và Liên minh Hợp tác xã Việt Nam trang trọng tổ chức Chương trình “Thắp nến tri ân” tưởng niệm các Anh hùng liệt sĩ tại Nghĩa trang Mai Dịch (Cầu Giấy, Hà Nội).