Bộ não của chúng ta vẫn đang tiến hóa?
Khi so sánh người hiện đại với tổ tiên chúng ta sống cách đây 37.000 năm, nhóm nghiên cứu ở Chicago đã khám phá nhiều thay đổi lớn ở 2 gen kết hợp tác động đến kích cỡ của bộ não. Các nhà nghiên cứu tin là, một dạng biến thể mới nhất được biết đến của loại này chỉ có niên đại cách đây 5.800 năm, vậy mà nó đã xuất hiện trên 30% ở số người hiện đại. Theo khoa học, đây chỉ mới là một khoảng quá ngắn ngủi của cả một quá trình tiến hóa lâu dài. Điều đó các nhà khoa học muốn nói, áp lực của chọn lọc tự nhiên thật là khắt nghiệt. Họ cho biết, mỗi biến thể mới của gen xuất hiện đã giúp con người có những ứng xử “đậm nét văn hóa”.
Dạng biến thể microcephalin xuất hiện đã lâu cùng với những nét đặc trưng nổi trội, như là có thiên hướng mỹ thuật và âm nhạc, có tín ngưỡng hoặc có khả năng sử dụng thành thạo các công cụ kỹ thuật cao. Loại biến thể này đã xuất hiện cách đây khoảng 50.000 năm, hiện nay nó đã có mặt ở khoảng 70% số người đang sống. Một loại biến thể khác là loại biến thể ASPM. Nó xuất hiện đồng thời trùng khớp với thời kỳ phát triển nông nghiệp, thời kỳ định cư ổn định cuộc sống cũng như thời kỳ biết sử dụng chữ viết để ghi chép.
Nhà nghiên cứu Dr Bruce Lahn đã đưa ra một câu hỏi khó, là không biết sự tiến hóa về gen, trên thực tế có phải là nguyên nhân làm cho nền văn minh của con người phát triển hay đó chỉ là một sự tình cờ.
Linh cảm của các nhà nghiên cứu thì những tiến hóa về gen đóng một vai trò quan trọng trong việc mang lại một vài điều thay đổi ở bộ não của con người. Nhiều gen đã cùng quyết định thể tích bộ não, nhưng cũng nhấn mạnh rằng, hẳn nhiên điều đó không phải là dấu hiệu của sự thông minh hơn - Dr Lahn nói: “Chỉ vì nhiều gen vẫn còn đang tiến hóa, nên hẳn nhiên bạn không thể mãi mãi tuyệt vời được”. Thế nhưng ông ta cũng nói thêm: “Qua nghiên cứu cho biết, những phẩm chất trí tuệ, thể tích cũng như sự tinh tế của bộ não có chiều hướng tiến hóa thích hợp, điều đó có thể giúp chúng ta tiếp tục phát triển. Nếu loài người còn tồn tại thêm 1.000.000 năm hay nhiều hơn nữa, tôi hình dung cấu trúc bộ não con người sẽ có nhiều biến đổi sai khác có ý nghĩa so với người hiện thời”.
Nhiều nhà nghiên cứu cho biết, bước nghiên cứu tiếp theo là khảo xát xem sự khác nhau về mặt sinh học liệu có phải do nguyên nhân về sự khác nhau của cấu trúc gen gây ra hay không, hay đó chỉ là quá trình giữ lại các dạng biến thể có ưu thế của chọn lọc tự nhiên. Họ nói, họ phải chú ý đến vài điều kiện có tính lợi thế của quá trình tiến hóa; như là ao ước muốn thay đổi nhận thức, nhân cách, khả năng điều khiển vận động, tính kiên cường hoặc các loại bệnh có liên quan đến hệ thần kinh.
Dr Geraint Rees, một chuyên gia về thần kinh học ở Trường đại học Luân Đôn, là một hội viên hàng đầu trong hội nghiên cứu khoa học thì nói rằng: “Điều đó rất thú vị. Tôi lấy làm ngạc nhiên khi họ có thể xác định được những thay đổi tương đối ở một thời điểm cách đây không lâu trong một lịch sử tiến hóa lâu dài của sinh vật. Nó cho chúng ta một chứng cứ để có thể tiếp tục cố gắng tìm hiểu là tại sao họ cần phải nghiên cứu về vấn đề đó và kết quả nghiên cứu của họ là cái gì. Nó sẽ là một bước nhảy rất lớn ngay bây giờ với kết luận rằng, những thay đổi về gen là nguyên nhân của một vài thay đổi về nền văn hóa của con người mà chúng ta đã từng thấy, như là sự phát triển mạnh mẽ của nông nghiệp chẳng hạn. Nhưng đó là một sự tưởng tượng trớ trêu”.
Nguồn: Sức khỏe & Đời sống, 3/2008