Thừa Thiên Huế: Trí thức Khoa học và Công nghệ với sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh

Thừa Thiên Huế là một vùng đất địa linh nhân kiệt có đội ngũ cán bộ khoa học đứng hàng thứ ba của cả nước, cùng với hệ thống thiết chế khoa học và công nghệ khá hoàn chỉnh; có hệ thống các trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp; nhiều viện, phân viện và trung tâm nghiên cứu thuộc các bộ, ngành trung ương,...là nơi hội tụ những điều kiện thuận lợi để phát triển thành một trong những trung tâm khoa học và công nghệ (KH&CN) của cả nước và khoa học và công nghệ thật sự trở thành là động lực quan trọng nhất để Thừa Thiên Huế phát triển nhanh và bền vững.

Trên địa bàn tỉnh hiện có khoảng 50 tổ chức nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ thuộc các thành phần kinh tế, trong đó có 10 trường đại học, 02 khoa trực thuộc, 07 trường cao đẳng, 01 trường đại học ngoài công lập, các học viện, viện, phân viện nghiên cứu, các trung tâm, chi nhánh, văn phòng đại diện của các tổ chức KH&CN trung ương đóng trên địa bàn tỉnh với đội ngũ trên 30.000 trí thức khoa học và công nghệ.

Đồng chí Bùi Thanh Hà, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy và đồng chí Phan Ngọc Thọ, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh trao tặng Đại hội lần thứ V, nhiệm kỳ 2018-2023 Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh bức trướng mang dòng chữ:  “Đoàn kết - Trí tuệ - Sáng tạo - Hội nhập và Phát triển”.

Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế (Liên hiệp hội) là ngôi nhà chung của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ trên địa bàn tỉnh, được thành lập từ năm 1993 với nhiệm vụ tập hợp trí thức khoa học và công nghệ, điều hòa, phối  hợp hoạt động của các hội thành viên, góp phần xây dựng Thừa Thiên Huế ngày càng văn minh và giàu đẹp. Hơn 25 năm xây dựng và phát triển, hệ thống tổ chức của Liên hiệp hội từng bước được củng cố và phát triển, hiện có 49 hội thành viên, 07 trung tâm và 01 Câu lạc bộ trực thuộc với trên 30.000 hội viên là các nhà khoa học thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau, có tính chuyên sâu, có nhiều công trình nghiên cứu và sáng tạo đã được áp dụng vào sản xuất và đời sống của xã hội, góp phần phát triển kinh tế - xã hội chung của tỉnh nhà. Vai trò và vị trí của Liên hiệp hội được đánh giá và khẳng định qua từng thời kỳ, từ đại hội lần thứ nhất (nhiệm kỳ 1993-1998) đến nay là đại hội lần thứ năm (nhiệm kỳ 2018-2023), đó là tập hợp, đoàn kết, phát huy tiềm năng, trí tuệ của trí thức khoa học và công nghệ; tham gia nghiên cứu khoa học, triển khai công nghệ và bảo vệ môi trường; góp phần nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, phổ biến kiến thức cho nhân dân; thực hiện chức năng tư vấn, phản biện và giám định xã hội, nhằm góp phần phát triển kinh tế xã hội của địa phương.

Thời gian qua, Liên hiệp hội đã tập hợp, phát huy trí tuệ, vai trò trách nhiệm đội ngũ trí thức tham gia, góp phần xây dựng những luận cứ khoa học cho việc hoạch định đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước; tổ chức thực hiện nhiệm vụ tư vấn, phản biện và giám định xã hội; triển khai các hoạt động nghiên cứu, ứng dụng khoa học và công nghệ vào sản xuất và đời sống; tuyên truyền, phổ biến kiến thức KH&CN, nâng cao dân trí cho quần chúng nhân dân và cộng đồng xã hội. Nghiên cứu, sáng tạo nhiều công trình, sản phẩm có giá trị khoa học, chất lượng, có khả năng ứng dụng cao... góp phần từng bước nâng cao trình độ khoa học và công nghệ chung và xây dựng Thừa Thiên Huế trở thành một trong những trung tâm KH&CN của cả nước với hệ thống thiết chế và cơ sở hạ tầng kỹ thuật, trang thiết bị hiện đại, đồng bộ; có đội ngũ cán bộ khoa học và công nghệ đủ khả năng tiếp thu, làm chủ, phát triển các công nghệ tiên tiến và hiện đại hóa công nghệ truyền thống; có nhiều công trình nghiên cứu giá trị trên các lĩnh vực khoa học và công nghệ, ưu tiên các lĩnh vực khoa học xã hội nhân văn, y dược... Liên hiệp hội đã được khẳng định là một tổ chức chính trị - xã hội của đội ngũ trí thức KH&CN với nhiều kết quả nổi bật như sau:

Công tác Tư vấn, phản biện và giám định xã hội, luôn được Liên hiệp hội xem là một trong những nhiệm vụ trọng tâm nhằm tạo điều kiện thuận lợi để đội ngũ trí thức, đặc biệt là các chuyên gia đầu ngành thể hiện vai trò của mình đối với sự nghiệp xây dựng, phát triển quê hương. Trong thời gian qua, Liên hiệp hội đã tổ chức và tham gia phản biện nhiều đồ án quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh. Các nội dung phản biện và các ý kiến đề xuất của Liên hiệp hội được lãnh đạo tỉnh và các ngành hữu quan đánh giá cao. Gần đây nhất, năm 2018, Liên hiệp hội đã tập hợp và phát huy trí tuệ của các chuyên gia tổ chức tư vấn, phản biện Dự án: Quy hoạch chi tiết hai bờ sông Hương và Dự án thí điểm. Liên hiệp hội đã tham gia tư vấn, góp ý trong suốt quá trình nghiên cứu, lập quy hoạch và đã có nhiều ý kiến được đơn vị tư vấn tiếp thu, bổ sung.

Liên hiệp hội đang tiếp tục tập hợp lực lượng trí thức để triển khai hoạt động này với quy mô và mức độ lớn hơn, nhất là đối với các đề án, dự án, công trình quan trọng của tỉnh, có liên quan nhiều tới lĩnh vực xã hội và môi trường như: các công trình thủy điện, thủy lợi, du lịch, giao thông, xây dựng, khai thác tài nguyên, quy hoạch dân cư, xây dựng nông thôn mới... Một số hội thành viên đã có nhiều hoạt động tư vấn, phản biện mang tính chuyên ngành như: Hội Quy hoạch và Phát triển đô thị, Hội Khoa học Lịch sử,... đã tham gia tư vấn và thẩm định nhiều đề án, dự án như: Quy hoạch, bảo tồn phát huy giá trị tổng thể Văn Thánh, Võ Thánh; Dự án tu bổ hệ thống kinh thành Huế... Bên cạnh đó, Liên hiệp hội và các Trung tâm trực thuộc đã thực hiện nhiều nghiên cứu tư vấn xây dựng dự án, đánh giá tác động của các dự án do các tổ chức quốc tế tài trợ trên địa bàn tỉnh và trong nước như: các dự án của Quỹ môi trường toàn cầu (GEF), SNV, ADB... được các tổ chức này đánh giá cao về chất lượng. Ngoài ra, hàng năm liên hiệp hội còn tham gia đề xuất các nhiệm vụ KHCN phục vụ phát triển kinh tế - xã hội tỉnh nhà.

Mặt khác, Liên hiệp hội còn chú trọng đẩy mạnh công tác tư vấn chuyển giao các giải pháp sáng tạo khoa học và công nghệ phục vụ sản xuất và đời sống. Hàng năm, Liên hiệp hội thông qua tổ chức hội thảo chuyển giao, xây dựng chuyên mục sáng tạo và đời sống trên đài TRT, trên trang Website, Bản tin Khoa học Kỹ thuật của Liên hiệp hội đã giới thiệu hàng trăm công trình, giải pháp sáng tạo khoa học kỹ thuật đến với cộng đồng, qua đó góp phần tích cực đẩy mạnh chuyển giao khoa học và công nghệ phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng nông thôn mới trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.

Công tác Thông tin, phổ biến kiến thức, luôn được chú trọng, triển khai sâu rộng với nhiều hình thức, nội dung phong phú, đa dạng thông qua Bản tin Khoa học và Kỹ thuật phát hành 2 tháng/1 số, với chất lượng ngày càng được cải tiến về nội dung và hình thức, đây cũng là tiếng nói, diễn đàn của đội ngũ trí thức tỉnh nhà. Liên hiệp hội đã xuất bản được 77 số với hơn 35.000 bản, phát hành đến tận các nhà văn hóa, bưu điện văn hóa, phòng đọc sách của tất cả các thôn trên địa bàn tỉnh. Trang thông tin điện tử tổng hợp của Liên hiệp hội đã được cập nhật thường xuyên các thông tin về nghiên cứu, ứng dụng, triển khai các đề tài, công trình khoa học, kỹ thuật, các mô hình kinh tế... thu hút được đông đảo bạn đọc truy cập.

 Bên cạnh đó, hàng năm, Liên hiệp hội đã phối hợp với Câu lạc bộ Phú Xuân, Hội Nông dân, Hội người cao tuổi, Hội Kế hoạch hóa gia đình tỉnh và các tổ chức khác tổ chức hàng trăm buổi nói chuyện chuyên đề về khoa học và công nghệ, chăm sóc sức khoẻ cho người dân, phối hợp với các huyện, thi xã, thành phố Huế tổ chức các buổi tọa đàm, nói chuyện về biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường... Một số hội thành viên đã xuất bản các tạp chí, ấn phẩm có chất lượng cả về nội dung lẫn hình thức như: Hội Khoa học Lịch sử, Hội Quy hoạch và Phát triển đô thị, Hội Chăn nuôi Thú y, Hội Đông y, Hội Tim mạch, Hội Phụ sản,... Các trung tâm trực thuộc đều có trang tin điện tử phục vụ cho công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức khoa học và kỹ thuật, xuất bản nhiều ấn phẩm phục vụ cho công tác tuyên truyền phổ biền kiến thức.

Ngoài ra, Liên hiệp hội và các hội thành viên, các đơn vị trực thuộc đã vận động và tiếp nhận được nhiều dự án của các tổ chức quốc tế, các tổ chức phi chính phủ nước ngoài để thực hiện công tác truyền thông, phổ biến kiến thức khoa học kỹ thuật như: Chiến dịch truyền thông hạn chế sử dụng túi ni lông, Chuyên đề Biến đổi khí hậu trên Đài truyền thanh huyện Quảng Điền, Hàng trăm lớp tập huấn và hội thảo khoa học đã được thực hiện với hàng ngàn người tham gia. Nhiều cán bộ khoa học kỹ thuật (KHKT) tích cực tham gia biên soạn các loại sách kỹ thuật, tài liệu hướng dẫn các quy trình sản xuất, phương pháp chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, hay tư vấn, thiết kế các mô hình vườn ao chuồng thích hợp,... góp phần đa dạng hóa sản phẩm nông lâm nghiệp, cải thiện đời sống người dân và bảo vệ môi trường.

Hoạt động khuyến khích nghiên cứu, sáng tạo kỹ thuật, ứng dựng khoa học công nghệ,đạt được những kết quả cao, bên cạnh hoạt động tư vấn, phản biện và gián định xã hội, tuyên truyền và phổ biến kiến thức; Liên hiệp hội còn được đánh giá là một trong những đơn vị có hoạt động khuyến khích nghiên cứu, sáng tạo kỹ thuật, ứng dựng khoa học công nghệ rất tích cực và sôi nỗi thông qua hoạt động tổ chức Cuộc thi Sáng tạo Thanh thiếu niên, Nhi đồng (Cuộc thi); Hội thi Sáng tạo Kỹ thuật (Hội thi) và Giải thưởng Khoa học công nghệ (Giải thưởng), Liên hiệp hội đã khơi dậy tiềm năng và phát huy tư duy sáng tạo khoa học và công nghệ của đội ngũ trí thức, của các tầng lớp nhân dân trong toàn tỉnh phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa tỉnh nhà.

Để đẩy mạnh hoạt động sáng tạo khoa học kỹ thuật trên địa bàn tỉnh, thời gian qua, Liên hiệp hội luôn tích cực, chủ động tổ chức các hoạt động tuyên truyền, phát động phong trào thi đua lao động sáng tạo khoa học công nghệ. Với 12 lần tổ chức Cuộc thi, 9 lần tổ chức Giải thưởng và Hội thi thành công, các hoạt động sáng tạo khoa học kỹ thuật trên địa bàn tỉnh ngày càng có những tiến bộ, số lượng và chất lượng các đề tài, công trình và giải pháp dự thi không ngừng phát triển. Đến nay, đã có hơn 2.000 đề tài tham gia Cuộc thi, 378 công trình tham gia Giải thưởng và 426 giải pháp tham dự Hội thi, trong đó có 247 đề tài được trao giải Cuộc thi, 263 công trình được trao giải Giải thưởng và 224 giải pháp được trao giải Hội thi cấp tỉnh. Số lượng các đề tài, giải pháp, công trình đạt giải toàn quốc ngày càng tăng, thu hút hàng trăm học sinh, sinh viên, nhà giáo, nông dân, công nhân, nhà quản lý,  nhà nghiên cứu khoa học tham gia. Đặc biệt, năm 2017, đại diện cho Việt Nam tham gia triển lãm Sáng tạo trẻ quốc tế tại Nhật Bản, Đề tài “Sky Guide” của các em Đặng Hoàng San, Huỳnh Tăng Tuấn, học sinh trường Quốc Học, đạt huy chương Bạc; Đề tài “Chế tạo hệ thống nhật động pin năng lượng mặt trời theo hệ tọa độ xích đạo thiên cầu”, cũng của nhóm học sinh trên đạt huy chương Đồng. Nhiều đề tài khoa học, công trình dự thi được triển khai, ứng dụng rộng rãi góp phần tạo ra hiệu quả kinh tế xã hội trong và ngoài tỉnh như:  Cụm công trình, giải pháp kỹ thuật sử dụng năng lượng xanh của Công ty Cổ phần  Xây dựng và Cấp nước Thừa Thiên Huế; Phẫu thuật nội soi qua lỗ tự nhiên của PGS.TS Phạm Như Hiệp; Cụm công trình nghiên cứu điều trị bệnh thối rễ ở cây tiêu sọ bằng phương pháp sinh học của PGS.TS Trần Thị Thu Hà; Cụm công trình Chế tạo bạc nano bằng phương pháp sinh học và ứng dụng của TS.Trương Văn Chương và TS. Lê Quang Tiến Dũng …

Hoạt động hợp tác Quốc tế, huy động nguồn lực xây dựng quê hương luôn được Liên hiệp hội và các hội thành viên, đơn vị trực thuộc chủ động nhằm huy động nguồn tài trợ của các tổ chức quốc tế và phi chính phủ nước ngoài, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tỉnh nhà. Trong những năm qua, hệ thống Liên hiện hội đã vận động hàng chục dự án với nguồn tài trợ hàng trăm tỷ đồng từ các tổ chức như: ICCO, Rosa Luxamburg, GEF, SNV, Đại sứ quán Phần Lan, NAV, Paraff, Oxfarm… góp phần đáng kể cho sự phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Nhìn chung, trong thời gian qua, đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ tỉnh Thừa Thiên Huế không ngừng lớn mạnh, tăng nhanh cả về số lượng và chất lượng, đóng vai trò nòng cốt trong công tác nghiên cứu khoa học, ứng dụng sáng tạo khoa học kỹ thuật vào sản xuất và đời sống xã hội và có nhiều đóng góp rất cụ thể, thiết thực góp phần xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh nhà.

Tác giả: Bùi Thắng  Phó Chủ tịch Thường trực  Liên hiệp các hội KH&KT tỉnh TT Huế