Xây dựng tính chuyên nghiệp của đội ngũ cán bộ, công chức

1. Tính chuyên nghiệp của đôi ngũ cán bộ, công chức (CBCC)

Khi CBCC làm việc thiếu kế hoạch, sự phối hợp trong công việc chưa nhịp nhàng, kỹ năng làm việc chưa thành thạo, hiệu quả công việc chưa cao, thì có thể khẳng định CBCC chưa có tính chuyên nghiệp. Tính chuyên nghiệp của CBCC thể hiện cách làm việc bài bản, thông suốt theo một trình tự chặt chẽ, thành thạo, có kỹ năng theo quy trình đã được xác định và đạt hiệu quả cao. CBCC làm việc có tính chuyên nghiệp thể hiện sự am hiểu, có kiến thức, chứng tỏ kỹ năng làm việc tốt và có thái độ chuẩn mực đối với công việc của mình. Có 4 yếu tố cơ bản để xác định tính chuyên nghiệp của CBCC:

Một là, kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ về công việc mà CBCC đảm nhận. Có ba loại kiến thức mà CBCC cần tích luỹ trong suốt thời gian làm việc là: kiến thức cơ bản, kiến thức chuyên môn hẹp và kiến thức cần thiết để xử lý các tình huống xảy ra. Kiến thức cơ bản làm nền tảng cho chuyên môn của CBCC. Kiến thức chuyên môn hẹp là những kiến thức cần thiết phải có để thực hiện công việc, nếu không có đầy đủ kiến thức chuyên môn hẹp thì CBCC khó có thể thực hiện tốt công việc của mình. Những kiến thức cần thiết để CBCC xử lý các tình huống xảy ra là kiến thức cần phải có liên quan đến công việc mà CBCC đang đảm nhận để xử lý tình huống một cách tốt đẹp, có tình, có lý. Ví du, một người làm công tác tổ chức cán bộ của một cơ quan thuộc ngành giáo dục cần có kiến thức rộng, cơ bản về quản lý nguồn nhân lực, về tổ chức bộ máy hành chính, về quản trị nhân sự và cũng rất cần phải có những kiến thức cần thiết về công tác tổ chức cán bộ của ngành giáo dục với những đặc thù riêng của ngành. Đồng thời, cũng phải trang bị cho mình những kiến thức về quan hệ, giao tiếp, văn hoá, về đặc điểm tổ chức của địa phương nơi họ công tác… Có như thế CBCC mới vững tâm, tự tin thực hiện công việc và xử lý các tình huống xảy ra một cách hiệu quả. Kiến thức cơ bản có được qua các khoá đào tạo, qua thu nhận từ sách vở và từ thực tiễn cuộc sống sinh động.

Hai là,kỹ năng thực hiện công việc. Nếu kiến thức là sự hiểu biết về công việc thì kỹ năng chính là sự hiểu biết về công việc thì kỹ năng chính là cách thức làm việc, là tổ chức triển khai công việc, là trả lời câu hỏi: làm công việc đó như thế nào? Người có kỹ năng làm việc một cách thành thục, trôi chảy có kết quả tốt. Người chưa có kỹ năng làm việc thường vụng về. Không biết phải triển khai công việc như thế nào, làm việc hay gặp trục trặc và kết quả làm việc thường không cao. Kỹ năng làm việc không phải là thứ “trời cho”, mà do tập rèn mất nhiều thời gian mới có được.

Ba là, xây dựng quy trình công việc. Công việc cần được chia thành các phần việc nhỏ khác nhau và được sắp xếp tiến hành theo trình tự cần thiết nhất định. Khi thực hiện các thao tác để hoàn thành từng phần việc nhỏ, thì từng bước, CBCC đã thực hiện hoàn thành các phần việc theo trình tự được sắp xếp theo quy định và kết quả là công việc được hoàn thành theo những chuẩn mực đã đề ra từ trước. Ví dụ, để tổ chức triển khai một khoá học theo kế hoạch, cần thiết phải đưa ra tất cả các phần việc theo trình tự từ xây dựng kế hoạch chi tiết, phân công công việc, ra quyết định, phát giấy triệu tập học viên, mời giảng viên, dự trừ kinh phí, chuẩn bị văn phòng phẩm, tổ chức lớp học, khai mạc, theo dõi lớp, đánh giá, bế mạc, thanh quyết toán, làm báo cáo. Tất cả các phần việc được chia nhỏ và xác định cụ thể làm như thế nào để CBCC dễ dàng thực hiện theo yêu cầu.

Bốn là, các yếu tố bổ trợ khác, như môi trường làm việc, cách thức lãnh đạo, quản lý, thái độ làm việc, tình trạng sức khỏe, chế độ đãi ngộ, khen thưởng, xử phạt đều là những yếu tố có tác dụng ảnh hưởng trực tiếp đến tính chuyên nghiệp, như chế độ đãi ngộ thấp, không có tính cạnh tranh, thì khó có thể nói đến sự nhiệt tình, tận tuỵ lâu dài đối với công việc, khó có thể nói đến làm tốt, không sai sót, đúng thời gian của CBCC.

Để có được đội ngũ CBCC chuyên nghiệp không nên chú trọng yếu tố này, xem nhẹ yếu tố kia, mà cần phải chú ý xây dựng, phát triển tất cả các yếu tố từ kiến thức, kỹ năng, quy trình đến các yếu tố hỗ trợ khác.

2. Thực trạng về tính chuyên nghiệp của CBCC

Chất lượng đội ngũ CBCC thể hiện chủ yếu qua kết quả làm việc, qua năng lực tổ chức, triển khai công việc. Trong một kỳ họp Quốc hội (tháng 11/2009), một đại biểu Quốc hội nêu vấn đề: “Theo đề án cải cách tiền lương nhiều năm trước, có tới 30 – 40% đội ngũ công chức, viên chức trong khu vực hành chính sự nghiệp không đạt yêu cầu. Tỷ lệ này được cải thiện chưa? Trong đội ngũ chí có 1/3 làm cật lực, 1/3 “chỉ đâu đánh đó”, 1/3 có mặt cho thêm đông vui, nhiều khi còn gây rối”. Qua việc đó có thể đưa ra nhận xét: chất lượng đội ngũ CBCC chưa thực sự cao, chưa xây dựng được tính chuyên nghiệp bền vững. Qua đánh giá năng lực thực hiện nhiệm vụ của CBCC, có mấy vấn đề lớn sau:

2.1. Mặt mạnh:

Đội ngũ CBCC được hình thành, phát triển và tôi luyện trong suốt quá trình đấu tranh xây dựng và bảo vệ đất nước đã tỏ rõ sự trung thành và tận tuỵ với Nhà nước, luôn rèn luyện, vươn lên nắm vững khoa học, kỹ thuật, làm chủ công việc, năng động và sáng tạo. Đội ngũ, CBCC ngày càng phát triển mạnh mẽ cả về số lượng cũng như chất lượng. Từ một đội ngũ mỏng và yếu, ít được đào tạo trong thời kỳ chiến tranh đến một đội ngũ lớn mạnh đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá, hội nhập kinh tế quốc tế. Trình độ đào tạo ngày càng được nâng cao, tự tin của CBCC trong việc chiếm lĩnh các đỉnh cao trong các hoạt động của nền công vụ, tạo ra những điểm sáng về tính chuyên nghiệp chuyên môn. Những năm qua, chúng ta đã xây dựng được một phong trào học tập rộng lớn trong đội ngũ CBCC. Công tác đào tạo, bồi dưỡng, tuyển dụng ngày càng được cải tiến, đã hình thành nên diện mạo mới của đội ngũ CBCC trong thời kỳ mới, hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng, hoàn diện

2.2. Một số nhược điểm:

Quá trình vận động và phát triển của đội ngũ CBCC cũng bộc lộ một số yếu, kém cần khắc phục.

Thứ nhất, đội ngũ CBCC được hình thành từ nhiều nguồn khác nhau, đảm trách những công việc khác nhau chưa xuất phát từ chuyên ngành được đào tạo. Do đó, kiến thức chuyên môn ít phù hợp với công việc, nên phải đào tạo, bồi dưỡng thêm nhiều, gây tốn kém về thời gian và tiền của, vì thế mà hiệu quả không cao.

Thứ hai,phần nhiều CBCC học cách làm việc của người đi trước, truyền lại cho người đi sau những kinh nghiệm, cách thức làm việc. Cách làm này dễ học, không tốn kém, nhưng chỉ có thể làm nảy sinh sáng kiến kinh nghiệm để cải tiến cách thức thực hiện công việc, khó có thể tạo ra những đổi mới, những đột phá trong thực hiện nhiệm vụ. Như vậy, kỹ năng làm việc chưa cơ bản, thể hiện sự chắp vá, mò mẫm.

Thứ ba,tổ chức công việc còn chưa rõ ràng, chưa phân định thành các công đoạn để thực hiện công việc. CBCC chưa được chú trọng để có được bản mô tả công việc cụ thể và quy trình công việc hoàn chỉnh. Do vậy, tính chuyên nghiệp của đội ngũ CBCC đây đó còn mờ nhạt và vẫn còn là một từ ngữ xa lạ và “ xa xỉ” đối với nhiều người.

3. Biện pháp nâng cao tính chuyên nghiệp cho đội ngũ CBCC

Xây dựng, phát triển và nâng cao tính chuyên nghiệp của CBCC là một yêu cầu cấp thiêt hiện nay. Để làm được điều đó cần thực hiện một số biện pháp sau:

Thứ nhất, bổ sung, cập nhật kiến thức chuyên môn cần thiết cho CBCC. Đây là nội dung quan trọng trong việc cung cấp, trang bị kiến thức chuyên ngành cơ bản và kiến thức, chuyên môn, nghiệp vụ cho CBCC để làm việc tốt hơn, vì phần lớn CBCC làm việc chưa đúng với chuyên ngành họ được đào tạo. Việc bổ sung, cập nhật kiến thức cần tiến hành thường xuyên, vì chúng ta đang sống trong một thế giới thay đổi nhanh, khoa học công nghệ cần được phát triển không ngừng. Tính chuyên nghiệp cần được phát triển trên nền tảng của kiến thức, chuyên môn phù hợp với công việc của CBCC. Việc bổ sung, cập nhật kiến thức được tiến hành qua các khoá đào tạo, bồi dưỡng và qua việc cung cấp các tài liệu cần thiết cho CBCC tự nghiên cứu, học tập.

Thứ hai, bồi dưỡng, tăng cường kỹ năng làm việc. Tăng cường kỹ năng làm việc cho CBCC luôn là yêu cầu cấp thiết để nâng cao hiệu quả làm việc, để chuẩn hoá các yêu cầu và cách thức làm việc của CBCC. CBCC làm việc gì đều cần được bồi dưỡng tăng cường kỹ năng để làm công việc đó. Việc bồi dưỡng này thông qua các việc, qua kèm cặp bồi dưỡng của người thạo việc và có thế qua việc cung cấp các tài liệu nghe nhìn được thiết kế theo chuẩn để CBCC có thể nghiên cứu, học tập.

Thứ ba, xây dựng và hoàn thiện quy trình làm việc. Đây là phần việc quan trọng có tính chất quyết định trong xây dựng tính chuyên nghiệp của CBCC. Các công việc cần phân tích, chia nhỏ và thiết kế theo một trình tự nhất định được chuẩn hóa. Có thể so sánh như việc tháo một cái đồng hồ không chạy được, phải làm lại. Để làm công việc này, bộ phận nhân sự kết hợp với đơn vị sử dụng CBCC cùng nghiên cứu thiết kế quy trình công việc trên cơ sở các tài liệu quy chuẩn đã có.

Thứ tư,động viên, thi đua, khen thưởng và luân chuyển, thuyên chuyển CBCC. Động viên, thi đua, khen thưởng CBCC làm việc, không chỉ dừng lại ở vấn đề tinh thần mà nên kết hợp với các điều kiện vật chất có thể; bên cạnh đó, cần thường xuyên tôn vinh, đề cao những người làm tốt, xây dựng tấm gương, điển hình. Thực hiện luân chuyển để tạo ra những CBCC giỏi nhiều việc, biết nhiều việc và thuyên chuyển để tìm những việc phù hợp trong hệ thống việc làm đã có cho những người khó có khả năng phát triển năng lực làm việc ở một công việc nào đó.