Nguyễn Trọng Thắng với những công trình khoa học và lịch sử quân sự Hà Tĩnh
Đầu năm 70 chàng sinh viên Khoa Sử Trường đại học tổng hợp Hà Nội Nguyễn Trọng Thắng xung phong vào bộ đội. Được biên chế vào một đại đội trinh sát thuộc Sư đoàn 324 chiến đấu tại mặt trận Thừa Thiên Huế, anh đã tham gia gần 50 trận đánh lớn nhỏ, và sau đó được cử đi học tại Học viện chính trị- quân sự. Chàng trung đội trưởng 21 tuổi đó có thể tự hào về thành tích chiến đấu của mình, khi được đón nhận 3 huân chương chiến công giải phóng và 4 huy hiệu dũng sỹ diệt Mỹ. Trở về với cây bút quyển vở, anh vội đăng ký học tại chức môn lịch sử do Trường đại học tổng hợp mở tại Học viện để tiếp nối vốn kiến thức còn đang dang dở khi anh vào chiến trường. Thời gian này anh phải tranh thủ học cả ban đêm, cả ngày chủ nhật, khi các sinh viên đang thoải mái dạo chơi với người yêu trên các đường phố Thủ đô, cốt để kịp hoàn thành chương trình Đại học lịch sử trong vòng 5 năm và anh đã được đền bù xứng đáng khi đồng thời nhận được cả hai tấm bằng tốt nghiệp xuất sắc của Học viện và Đại học Tổng hợp. Tuyệt vời hơn là anh đã được nhà trường đánh giá cao và giữ lại làm cán bộ giảng dạy bộ môn Triết học. Rời cây súng để cầm viên phấn đứng trên bục giảng là điều anh chưa từng nghĩ tới. Ở cương vị mới này anh đó lao vào nghiên cứu tổng kết thực tiễn, cải tiến phương pháp dạy học. Ba năm dạy học ở Học viện anh đều được công nhận là giáo viên dạy giỏi.
Trong một lần dẫn học sinh đi thực tập tại biên giới phía Bắc tháng 2/1979 anh đã bị thương không đủ sức để đứng trên bục giảng nữa, anh được cấp trên chuyển về miền Trung làm công tác nghiên cứu và chính bước ngoặt này đã ngắn chặt anh vào với mảnh đất Nghệ Tĩnh (về sau là Hà Tĩnh) với một nghề mới là nghề nghiên cứu khoa học quân sự và lịch sử quân sự. Mặc dù đã được đào tạo cơ bản ở nhà trường, nhung kinh nghiệm thực tiễn còn ít ỏi, vốn hiểu biết về địa phương cũng hạn chế nên anh đã mất 5 năm để hoàn thành cuốn sách đầu tiên Nghệ Tĩnh - Kháng chiến chống Thực dân Pháp xâm lượcdo anh làm biên tập chính. Thực chất trong thời gian đó anh đã dành nhiều thời gian cho việc tiếp cận nghiên cứu thực tế, xây dựng phương pháp nghiên cứu lịch sử địa phương và cũng chính nhờ những kinh nghiệm, kiến thức tích luỹ được trong thời gian này, cộng với sự giúp đỡ tận tình của lãnh đạo chỉ huy, bạn bè đồng nghiệp, trong vòng 18 năm sau đó (từ 1991 đến 2008) anh đã triển khai viết tiếp 17 cuốn sách lịch sử, trong đó có một bộ 7 cuốn lịch sử quân sự và 10 cuốn lịch sử ngành, địa phương. Ngoài ra anh còn là người trực tiếp nghiên cứu, viết luận chứng đề nghị phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND cho 8 huyện, thị; 136 xã và các đơn vị thuộc LLVT Hà Tĩnh. Từ năm 1995, theo chủ trương của Bộ Quốc Phòng, Bộ CHQS tỉnh quyết định thành lập cơ quan Khoa học Công nghệ Môi trường cấp tỉnh, anh được tổ chức tin tưởng giao nhiệm vụ làm Trưởng ban Khoa học công nghệ môi trường và lịch sử quân sự. ë lĩnh vực mới này, anh lại tiếp tục nghiên cứu, học tập về cả về chuyên môn, ngoại ngữ, kinh nghiệm thực tế của các nhà khoa học để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Từ năm 1996 đến 2006, anh đã chỉ huy, điều hành Ban KH-CN-MT và các đơn vị triển khai nghiên cứu trên 40 đề tài khoa học. Các đề tài trên đều được Hội đồng khoa học đánh giá cao và được ứng dụng vào thực tiễn đạt kết quả tốt. Riêng anh chủ trì nghiên cứu 8 đề tài khoa học, trong đó có 6 đề tài đạt xuất sắc như đề tài: xây dựng dân quân biển Hà Tĩnh trong cơ chế thị trường, xây dựng phòng tuyến biên giới Hà Tĩnh theo hướng kết hợp kinh tế với quốc phòng.vv.Ngoài ra anh còn làm chủ nhiệm dự án Nghiên cứu xây dựng trạm điện hỗn hợp gió + mặt trời tại đảo Sơn Dương.Dự án này đã đem lại hiệu quả cao, thiết thực phục vụ cho sinh hoạt, huấn luyện, chiến đấu của cán bộ trên đảo. Vừa là Trưởng ban, vừa là Bí thư chi bộ, bận rất nhiều công việc nhưng anh vẫn giành thời gian nghiên cứu học tập để vừa hoàn thành trách nhiệm của người lãnh đạo, chỉ huy cơ quan khoa học, vừa hoàn thành nhiệm vụ người cán bộ nghiên cứu. Năm 1998 anh đã bảo vệ thành công luận văn Thạc sĩ khoa học tại Trường đaị học Huế. Ngoài nhiệm vụ nghiên cứu khoa học anh còn tích cực tham gia hoạt động báo chí với nhiều bài viết xuất sắc trên các báo, tạp chí ở Trung ương và địa phương. Năm 1999 người chiến sỹ - nhà khoa học Nguyễn Trọng Thắng đã vinh dự được Nhà nước tặng thưởng Huân chương chiến công hạng nhất về thành tích hoạt động KH-CN và huy chương Vì sự nghiệp khoa học công nghệ. Năm 2006 anh được Bộ Quốc phòng phong cấp hàm Đại Tá và sau đó chuyển sang làm công tác khác, nhưng vẫn tiếp tục say mê nghiên cứu khoa học. Người con đất Hà Nam đã thực sự trưởng thành trên mảnh đất Hà Tĩnh và trở thành một trí thức tiêu biểu của mảnh đất giàu truyền thống này. Nhiều công trình khoa học vẫn đang đợi anh phía trước. Vì anh đang ở độ tuổi sung sức, trí óc còn minh mẫn, cùng với sự ham mê nghiên cứu khoa học và lòng nhiệt thành với quê hương đất nước. Hy vọng rằng anh sẽ vượt qua được tất cả những khó khăn trở lực để giành được những đỉnh cao của sự nghiệp khoa học.