Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam
Thứ sáu, 21/01/2005 17:58 (GMT+7)

Người thầy thuốc đam mê nghiên cứu khoa học

Thời trước, học y rất tốn kém. Là con một công chức bình thường ở Đà Nẵng, bác sĩ Phạm Hùng Vân không hề nghĩ mình sẽ học y; nhưng vì "yêu thích không khí hồi hộp và một chút lãng mạn của tuổi trẻkhi đợi chờ kết quả thí nghiệm", ông thi vào Đại học Y khoa Sài Gòn sau khi hoàn tất năm dự bị tại Đại học Khoa học. Lần thi đầu tiên vào năm 1972, ông đậu trường y, đồng thời được nhận làm nghiệmchế viên ở Đại học Khoa học. Càng học, ông càng yêu thích vì "ngành y là một biển học bao la, sinh viên được đào tạo toàn diện, được tiếp cận với nhiều tầng lớp xã hội...". Tốt nghiệp năm 1978, ôngđược giữ lại trường. Lúc bấy giờ, chiến tranh biên giới tây nam rất ác liệt, ông có danh sách vào quân y nhưng chỉ tiêu đã đủ nên được giữ làm cán bộ giảng dạy Bộ môn Vi sinh, Khoa Y, Đại học Y DượcTP Hồ Chí Minh. Ông là người duy nhất trong khóa chọn đúng nguyện vọng chuyên khoa cận lâm sàng! 25 năm qua, ông luôn hài lòng và chung thủy với sự chọn lựa ấy.

Ông cho rằng muốn gặt hái kết quả, phải xác định được triết lý sống và làm việc. Với ông "là làm được điều hữu ích cho thế hệ sau, chấp nhận làm cả những việc nhỏ bé để xây dựng nền tảng kỹ thuật".Với phương châm "đeo đuổi tới cùng công việc ứng dụng được vào thực tế", ông - người chiến sĩ lặng thầm trên mặt trận vi sinh - đã tạo ra nhiều sản phẩm cần thiết cho ngành vi sinh và y sinhhọc.

Đam mê và tâm huyết

Sau 1975, ngành vi sinh ở phía nam ngưng trệ, phòng thí nghiệm thiếu thốn đủ thứ. Vận dụng nguyên tắc đã học, chưa đầy một năm sau, ông chế được đĩa giấy làm kháng sinh đồ, rồi chế tạo thành công bộđịnh danh vi khuẩn đường ruột. Năm 1984, đĩa kháng sinh đồ được trao giải nhì hội thi cấp quốc gia "Tuổi trẻ Y Dược sáng tạo khoa học kỹ thuật". Những thành quả đó đã động viên ông tiếp tục nghiêncứu. Với bộ MENINGITEX xác định tác nhân gây viêm màng não mủ, ông miệt mài trong phòng thí nghiệm, có khi quên cả ăn, bỏ cả nghỉ trưa... Làm sao gắn kháng thể đặc hiệu đã sản xuất được vào các hạtLatex? Điều đó cứ ám ảnh ông mãi. Suy nghĩ rồi thí nghiệm, cứ thế mà nhiều khi ông quên cả giờ về. Và may mắn thay, ông được tu nghiệp bốn tháng tại Viện Nhiệt đới Hoàng gia Amsterdam (Hà Lan) đượclĩnh hội nhiều chi tiết kỹ thuật. Về nước ông lao vào nghiên cứu, khám phá ra nhiều "bí ẩn". Sau gần một năm, bộ thử nghiệm ra đời với giá thành chỉ bằng 1/12 sản phẩm ngoại nhập.

Ở Hà Lan, ông tìm hiểu thêm lớp sinh học phân tử dạy về PCR (phản ứng chuỗi polymerase) và ước ao PCR sớm được phát triển tại Việt Nam. Mãi đến năm 1996, khi trường được tặng máy, ông và một đồngnghiệp được giao chạy thử. Khi được Tiến sĩ Arend Kolk hướng dẫn ứng dụng PCR phát hiện bệnh lao, ông và nhóm nghiên cứu đã phát triển kỹ thuật này tại trường. Nói về tính nhạy cảm và đặc hiệu củaPCR, ông vui sướng kể "Lần đó, với mẫu nước tiểu của một bệnh nhân bị nghi ung thư thận, chuẩn bị lên bàn mổ, kỹ thuật PCR cho kết luận bệnh nhân mắc lao". Bác sĩ chữa bệnh lao và đã thành công, bệnhnhân thì... không bị mổ oan! Sau đó, nhóm nghiên cứu phát triển thêm kỹ thuật PCR phát hiện virus viêm gan B và kỹ thuật RT-PCR (PCR phiên bản ngược) phát hiện virus Dengue.

Riêng với bộ thử xác định virus viêm gan C, vì lượng virus này trong máu rất thấp và cấu trúc di truyền dễ bị phân hủy, để thí nghiệm thuận lợi, ông không ngồi chờ kinh phí cấp và đã đầu tư 50 triệuđồng vào công trình. Sau hơn một năm mày mò với nhiều hóa chất và bộ thử, ông đã thành công. Mới đây, trước làn sóng lan truyền của dịch SARS, ông đã cùng đồng nghiệp lên mạng tìm và xin mẫu RNAvirus SARS của một viện nghiên cứu ở Đức. Nhanh nhạy trong khoa học và nghiêm túc trong cách làm, chỉ sau một thời gian ngắn nghiên cứu đón đầu, họ đã chế tạo thành công bộ thử nghiệm xác định virusgây SARS, có độ nhạy tương đương với bộ thử của các phòng thí nghiệm khác trên thế giới. Hiện ông và nhóm đang tiếp tục nghiên cứu ứng dụng PCR phát hiện HPV, HSV gây bệnh u nhú - một mầm mống gâyung thư cổ tử cung...

Xây dựng hệ thống phòng xét nghiệm chuẩn thức

Để nâng cao hiệu quả của các phòng xét nghiệm vi sinh (XNVS), qua trao đổi với Giáo sư Đỗ Đình Hồ, ông đã tìm ra "con đường hay nhất cho phòng XNVS hoạt động hiệu quả là cung cấp vật liệu tiêu haovới giá thành thấp". Để thực hiện điều ấy và làm tiền đề xây dựng lại các phòng XNVS, ông đã cùng Giáo sư Hồ thiết kế các XNVS "mẫu" kèm sản phẩm và nghiên cứu sản xuất các bộ XNVS dùng trong cáctuyến điều trị. Với kiến thức và sự say mê nghề nghiệp của mình, năm 2000, ông được Công ty Nam Khoa chuyên sản xuất các chế phẩm sinh học phục vụ trong nghiên cứu và chẩn đoán mời làm cố vấn chuyênmôn. Ông luôn tìm cách nghiên cứu, thiết kế sản phẩm sao cho vừa có giá thành thấp vừa thuận lợi trong sử dụng nên được mệnh danh là "linh hồn kỹ thuật của công ty". Hiện đã có khoảng 300 sản phẩm từkhâu lấy, chuyên chở bệnh phẩm đến phân lập, định danh vi khuẩn... được sản xuất với giá thành chỉ bằng 1/3 - 1/5 sản phẩm nước ngoài; trong đó nhiều sản phẩm nhựa tiêu hao, lọ đựng đàm, tăm bông lấymẫu... đã được xuất sang Cam-pu-chia.

Lâu nay, ông vừa ôm ấp ý tưởng "trang bị phòng xét nghiệm hữu dụng lâm sàng ở khắp nơi; mang kỹ thuật tiên tiến, hiện đại đến cả những vùng xa xôi, nghèo khó". Khi tiếp cận kỹ thuật PCR, ông càngquyết tâm với ý tưởng ấy. Khi tôi hỏi: "Có quá lãng mạn chăng?", ông ví von trả lời: "Để mang mặt trăng xuống với mọi người, phải biến cái phức tạp, khó tiếp cận, tốn kém thành cái đơn giản, thíchhợp, ít tốn kém". Có lần, ông nêu ý tưởng về phòng thí nghiệm di động thì được bạn gợi ý về phòng thí nghiệm và những tiêu chuẩn. Suy nghĩ tiếp và ông nhận ra rằng "để chuẩn thức phòng thí nghiệm,không thể đòi hỏi trang bị như nước ngoài, chỉ cần tổ chức theo tiêu chí 5A: Affordable - Appropriate - Available - Acessible - Aceptable". Đó là: Trang bị những thứ thật cần thiết, giá thành chấpnhận được; áp dụng kỹ thuật phù hợp thực tế; Dùng những bộ thử nghiệm có sẵn; Xây dựng những kỹ thuật thích hợp, thực hiện bằng đôi tay kỹ thuật viên và chỉ nhằm định bệnh. Với tiêu chí đó, chỉ với9.000 - 20.000 USD, ông đã tham vấn cho một số cơ sở ở An Giang, Cà Mau, Bình Định, Cần Thơ và mạng thủy sản trang bị phòng thí nghiệm thực hiện PCR.

Những sản phẩm thiết thực, những 5A v.v... và các công trình khác đã làm tóc ông bạc thêm. Ông trân trọng cho biết mình đã may mắn có hai người thầy - Giáo sư Đỗ Đình Hồ và Giáo sư Trương Đình Kiệt -rất hiểu ông, đã và giúp ông đứng vững trên bục giảng. Bên cạnh đó, gia đình và đồng nghiệp, nhất là "bà xã" đã luôn kề cận cảm thông, chia sẻ chính là nguồn động lực giúp ông vượt qua tấtcả...

Nguồn: Trương Loan (Báo Sức khỏe và Đời sống), http://www.nhandan.org.vn, ngày 18-06-2003

Xem Thêm

Huỳnh Thúc Kháng: Ngòi bút sắc hơn trăm vạn quân
Được biết đến là một chí sĩ yêu nước, một nhà cách mạng và một chính khách đức độ, di sản rực rỡ và truyền cảm hứng bậc nhất của cụ Huỳnh Thúc Kháng còn ở sự nghiệp báo chí nơi ngòi bút được mài sắc thành vũ khí đấu tranh cho quyền lợi của dân tộc. Tên Huỳnh Thúc Kháng cũng được đặt cho trường dạy viết báo đầu tiên ở nước ta.
Anh nông dân lớp 5 và hành trình tại Hội thi Sáng tạo kỹ thuật
Trong bối cảnh nông nghiệp ngày càng đòi hỏi sự đổi mới, thích ứng và sáng tạo để nâng cao năng suất và giảm chi phí lao động, một người nông dân tại Châu Phú, An Giang - dù chỉ học hết lớp 5 - đã chứng minh rằng: Tri thức không chỉ đến từ sách vở mà còn từ thực tiễn cần mẫn và khối óc sáng tạo không ngừng.

Tin mới

Nâng cao chất lượng thông tin trên thị trường chứng khoán
Sáng ngày 20/6/2025, Hội Kiểm toán viên hành nghề của Việt Nam (VACPA) phối hợp Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) và Cục Quản lý, giám sát kế toán, kiểm toán (Bộ Tài chính) tổ chức hội nghị trực tuyến “Tuân thủ pháp luật chứng khoán và lưu ý các sai sót trong lập báo cáo tài chính”.
Tính chiến lược và lợi ích thực tiễn khi sáp nhập Liên hiệp hội Phú Yên và Đắk Lắk
Việc sáp nhập Liên hiệp hội Phú Yên với Liên hiệp hội Đắk Lắk là bước đi phù hợp với chủ trương sắp xếp tổ chức bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả theo Nghị quyết của Đảng và Nhà nước. Góp phần nâng cao chất lượng hoạt động, phát huy hiệu quả nguồn lực, thúc đẩy hợp tác phát triển KHCN giữa hai địa phương, đây là hướng đi chiến lược, phù hợp xu thế hội nhập và phát triển đất nước.
Đội ngũ trí thức góp ý Văn kiện Đại hội Đảng bộ tỉnh Lâm Đồng nhiệm kỳ 2025-2030
Sáng ngày 21/6/2025, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Bình Thuận tổ chức Hội thảo “Góp ý góp dự thảo Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Lâm Đồng, nhiệm kỳ 2025 – 2030” với sự tham dự của các đại biểu nguyên là lãnh đạo tỉnh, các chuyên gia, đội ngũ trí thức của tỉnh.
GS.TSKH Nguyễn Hữu Tăng qua đời
Theo thông tin từ gia đình, GS.TSKH Nguyễn Hữu Tăng, nguyên PCT Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam qua đời do bệnh nặng, hưởng thọ 89 tuổi.
Huỳnh Thúc Kháng: Ngòi bút sắc hơn trăm vạn quân
Được biết đến là một chí sĩ yêu nước, một nhà cách mạng và một chính khách đức độ, di sản rực rỡ và truyền cảm hứng bậc nhất của cụ Huỳnh Thúc Kháng còn ở sự nghiệp báo chí nơi ngòi bút được mài sắc thành vũ khí đấu tranh cho quyền lợi của dân tộc. Tên Huỳnh Thúc Kháng cũng được đặt cho trường dạy viết báo đầu tiên ở nước ta.
KHỞI NGUỒN CỦA BÁO CHÍ CÁCH MẠNG VIỆT NAM
Trong cuộc đời hoạt động của Chủ tịch Hồ Chí Minh có biết bao sự kiện quan trọng gắn liền với sự nghiệp cách mạng Việt Nam, trong đó phải kể đến sự ra đời của Báo “Thanh Niên”, cơ quan ngôn luận của Việt Nam Cách mạng Thanh niên đồng chí Hội.
Đưa Thái Bình trở thành điểm sáng của cả nước về phát triển giống lúa chất lượng cao bằng công nghệ tiên tiến
Ngày 18/6, tại Thái Bình, LHHVN phối hợp cùng Hội Giống cây trồng Việt Nam và Liên hiệp Hội tỉnh Thái Bình tổ chức hội thảo “Phát triển công nghệ sản xuất giống lúa chất lượng cao”. Chủ trì Hội thảo có GS.VS. Trần Đình Long - Chủ tịch Hội Giống cây trồng Việt Nam, ThS. Phạm Thị Bích Hồng - Phó Trưởng Ban Phổ biến kiến thức LHHVN và TS. Trần Thị Hòa - Chủ tịch LHH tỉnh Thái Bình.
Liên hiệp Hội Việt Nam làm việc với UBND tỉnh Sơn La
Ngày 17/6/2025, Đoàn công tác Liên hiệp Hội Việt Nam (LHHVN) do TSKH. Phan Xuân Dũng, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch LHHVN làm Trưởng đoàn đã có buổi làm việc với UBND tỉnh Sơn La về đẩy mạnh hoạt động các tổ chức khoa học và công nghệ (KH&CN) trực thuộc LHHVN trên địa bàn tỉnh.
Trung tâm SRD phát động trồng rừng phủ xanh tương lai
Sáng ngày 16/6, tại bản Ta Khoang, xã Chiềng Pha, huyện Thuận Châu, tỉnh Sơn La, Trung tâm Phát triển Nông thôn Bền vững (SRD) phối hợp với các cơ quan, tổ chức địa phương đã long trọng tổ chức Lễ phát động chiến dịch trồng rừng phủ xanh tương lai, hưởng ứng Ngày Quốc tế chống Sa mạc hóa và Hạn hán (17/6).
An Giang: 25 giải pháp của Hội thi Sáng tạo kỹ thuật được vinh danh
Ngày 14&15/6, tại TP. Long Xuyên, Hội đồng Giám khảo Hội thi Sáng tạo Kỹ thuật tỉnh lần thứ XIV (năm 2024–2025) đã tổ chức chấm chọn vòng chung khảo với sự tham gia của các chuyên gia đến từ các sở, ban, ngành cấp tỉnh, doanh nghiệp, giảng viên Trường Đại học An Giang, Trường Cao đẳng Nghề An Giang cùng các cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh.
Đồng Tháp: Lan tỏa tinh thần sáng tạo trong Thanh Thiếu niên, Nhi đồng
Sáng ngày 16/6, Ban Tổ chức Cuộc thi Sáng tạo Thanh Thiếu niên, Nhi đồng tỉnh đã tổ chức Lễ Tổng kết và Trao giải Cuộc thi lần thứ 18, năm 2025. Tham dự có Thường trực Ban Tổ chức Cuộc thi; đại diện lãnh đạo các sở ngành Tỉnh, UBND các huyện, thành phố; quý thầy cô giáo và các học học sinh.