Một số vấn đề về xây dựng đời sống chính trị - xã hội ở nước ta hiện nay

Vấn đề đặt ra đối với nước ta hiện nay, nhất là sau khi bị ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, thì không chỉ là phát triển kinh tế-xã hội và văn hóa lên trình độ mới, tái cấu trúc nền kinh tế theo hướng hiện đại, đổi mới hệ thống chính trị, mà còn phải đồng thời, xây dựng đời sống nhân sinh và đời sống chính trị - xã hội của mỗi người, mỗi cộng đồng, nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân, tránh tình trạng tăng trưởng kinh tế thì tăng mà chất lượng cuộc sống xuống thấp.

Trong tình hình đó, việc quan tâm xây dựng đời sống chính trị - xã hội vô cùng bức thiết để tạo nên sự tương tác đồng thuận, cùng phát triển trong từng lĩnh vực này và cả với lĩnh vực kinh tế và tinh thần.

Đặt vấn đề xây dựng đời sống kinh tế - xã hội là rộng như vậy, cho nên trong bài này, tác giả chỉ có thể nhìn nhận một cách khái quát với góc nhìn triết học là chính mà chưa thể đi đâu vào từng lĩnh vực cụ thể sinh động nhưng hết sức cần thiết hiện nay. Những nội dung sau đây mới chỉ là suy nghĩ bước đầu về lĩnh vực này.

1. Khái niệm chung về đời sống và đời sống chính trị - xã hội

Khi nghiên cứu xã hội trong quá trình hình thành phát triển của nó, chủ nghĩa Mác tập trung vào cách tiếp cận hệ thống theo kiểu hình thái kinh tế - xã hội như một bản thể có có kết cấu, có quy luật, có tiến trình phát triển thay thế lẫn nhau và ngày càng tiến lên trình độ cao hơn, từ dã man lên văn minh, tiến bộ và nhân văn hơn.

Nhưng chúng ta còn thấy có cách tiếp cận khác, tức tiếp cận chủ thể, coi xã hội như là dạng hoạt động sinh sống, dạng đời sống của con người với những điều kiện sinh tồn, phát triển của nó. Như vậy, con người không chỉ sản xuất, làm ănnhư thế nào mà quan trọng hơn là sinh sống như thế nào trong đời thường. Ta gọi đó là sinh sống như thế nào trong đời thường. Ta gọi đó là cách tiếp cận đời sống, sinh sống hay cuộc sống ấy của loài người trên các lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội, văn hóa tinh thần. Do đó, khi nói đời sống chính trị - xã hội là nói một mặt đời sống trong tổng thể ấy

Triết lý Phật giáo xưa nay nghiên cứu đời sống, "đời là bể khổ", nhưng chủ yếu về nội tâm và tâm linh. Nho giáo nghiên cứu nhiều về mốt số khía cạnh đời sống chính trị, đạo đức, nhân sinh mang tính hướng ngoại. Triết lý Lão giáo lại thiên về nghiên cứu đời sống hợp lẽ tự nhiên. Một số triết học khác, nhất là phương Tây, lại chủ yếu nghiên cứu lĩnh vực giới (đời sống) tự nhiên, hoặc lĩnh vực (đời sống) lý tính.

Triết học đời sống là một khuynh hướng lớn của triết học phương Tây hiện đại đi sâu vào nghiên cứu đời sống của con người. Nhưng thường chỉ chú ý mặt đời sống nội tâm chủ quan, nhằm phê phán sự thiếu sót của triết học tự nhiên, duy vật tầm thường hay nặng về duy lý trước đó, nhưng lại thường tuyệt đối hóa nó, dù nó chứa đựng những hạt nhân hợp lý.

Thực ra đời sống của con người, loài người có cả hai mắt nội tâm và ngoại tâm, khách quan và chủ quan, tự nhiên và xã hội, tinh thần và vật chất, nhưng trọng tâm là sinh sống, thụ hưởngnhư thế nào thống nhất với nhau một cách biện chứng theo tinh thần duy vật lịch sử và nhân văn. Cho nên, tuyệt đối hóa mặt nào cũng phiến diện, sai lầm. Nhưng về mặt phương pháp trừu tượng hóa chúng ta có thể đi sâu vào từng mặt của đời sống mà nghiên cứu, phát hiện vấn đề.

Chúng tôi quan niệm nghiên cứu về đời sống của con người, loài người một cách biện chứng, toàn diện là một phạm trù cơ bản, trung tâm của chủ nghĩa duy vật nhân văn.

Đời sống là một khái niệm lớn, cơ bản của triết lý nhân sinh - nhân văn, trong đó thể hiện hoạt động sống của con người đã và đang sống như thế nào, với những điều kiện nào từ quá trình sản xuất đến tiêu dùng trong cả lĩnh vực vật chất và tinh thần, chính trị và xã hội, nội tâm và ngoại tâm, cá nhân và cộng đồng. Đời sống ở đó về thực chất là sự thể hiện quá trình hoạt động sống đã và đang đáp ứng các nhu cầu và lợi ích của con người, kể cả mức sống, hoàn cảnh sống, năng lực sống và chất lượng sống của con người như thế nào, ở trình độ nào. Linh hồn của đời sống và thẻ hiện, thực hiện giá trị sống thông qua các phương tiện và giao tiếp ngày càng mở rộng. Kỹ năng sống, năng lực sống là điều kiện cần thiết nhưng sống là sống có giá trị, có ý nghĩa, vì đời sống chỉ sống một lần, không thể sống hoài sống phí.

Xét theo dòng tiến hóa lịch sử thì nhìn chung đời sống, cuộc sống của loài người và mỗi người theo hướng ngày càng đầy đủ, phong phú, cao, dù rằng không thể đồng đều giữa các cá nhân trong mỗi chặng đường của nó.

Hồ Chí Minh đã có lần đề cập xây dựng đời sống mới. Ngày nay chúng ta có nói về xây dưng đời sống văn hóa, nhưng ít chú ý đến xây dựng đời sống kinh tế, vật chất, đời sống chính trị, đời sống xã hội hoặc chúng ta nói về xây dựng lối sống mới, nếp sống mới, nhưng ở đây thiên về góc nhìn văn hóa.

Có thể nói, lối sống và đời sống có nét chung về thực chất: một kiểu hoạt động, sinh hoạt của con người trong quá trình thỏa mãn nhu cầu và làm giàu những giá trị vật chất tinh thần của mình theo hướng ngày càng đầy đủ, giàu có, ngày càng dân chủ, bình đẳng, công bằng, tự do, hạnh phúc, ngày càng văn minh và tiến bộ.

Nhưng khái niệm đời sống rộng hơn lối sống. Lối sống chủ yếu nói phương thức hoạt động sống. Khái niệm đời sống còn nhấn mạnh những điều kiện, những tiền đề tạo nên hoạt động và tạo nên cuộc sống của con người, đời người trong việc đáp ứng các nhu cầu cuộc sống, chứ không chỉ là phương thức hoạt động, sống như thế nào. Đời sống xã hội là phải vừa có lý vừa có tình, vừa có tính đạo lý vừa có tính pháp lý, vừa xuất thế vừa nhập thế, vừa lý tưởng vừa hiện thực.

Đời sống của con người có nhiều mặt, đời sống cá nhân và đời sống xã hội. Nhưng nhìn chung, đời sống của con người, loài người là trên nền tảng đời sống kinh tế. Đời sống xã hội hay chính trị - xã hội là đời sống trung tâm của con người. Đời sống văn hóa tinh thần là đời sống ở đỉnh cao nhất trong đời sống của con người.

Đời sống kinh tế là hoạt động kinh tế nhằm đáp ứng nhu cầu và lợi ích kinh tế nhất định của những con người ở từng thời kỳ lịch sử, từng xã hội cụ thể. Ta cũng có thể định nghĩa như vậy về đời sống tinh thần hay đời sống chính trị - xã hội là đời sống trung tâm của con người. Đời sống văn hóa tinh thần là đời sống ở đỉnh cao nhất trong đời sống của con người.

Con người có biết bao nhiêu nhu cầu và nhu cầu thì ngày càng mở rộng, cao hơn, phong phú hơn trong nhiều lĩnh vực của đời sống. Cho nên, dù là nhu cầu ăn, ở, mặc, đi lại, học hành, chăm lo sức khỏe, an ninh, chăm lo hạnh phúc cho bản thân, hoặc nhu cầu tham gia vào công việc xã hội, cộng đồng khẳng định tư cách con người, giai tầng xã hội một cách dân chủ, bình đẳng, tự do, công bằng và tiến bộ vì lợi ích, trong đó có lợi ích của mỗi người, thì suốt một cuộc đời cũng không bao giờ cho là đủ.

Thực ra thì thực hiện một nhu cầu nào cũng đầy những gian truân, thử thách. Biết bao nhiêu lo âu, trăn trở, biết bao nhiêu mồ hôi nước mắt, máu xương, biết bao nhiêu thành, bại, biết bao nhiêu khổ đau và hạnh phúc, biết bao nhiêu thất vọng và hy vọng để vượt qua các tham - sân - si ở đời.

Ở đây dù ta chỉ bàn về nhu cầu chính trị, nhu cầu xã hội gắn với đời sống chính trị - xã hội thì cũng biết bao nhiêu vấn đề phong phú, khó khăn và phức tạp.

Chính trị và xã hội là hai lĩnh vực đời sống khác nhau dù có quan hệ nương tựa, bổ sung và tác động lẫn nhau, nên có khi ta nói chung một từ là chính trị - xã hội. Nhưng nói vậy, thường thấy mặt chính trị mà coi nhẹ mặt xã hội hay mặt xã hội bị lấn át hay đồng nhất với chính trị.

Ngày nay, chúng ta đã quan tâm hơn và làm rõ hơn về lĩnh vực phát triển và quản lý sự phát triển xã hội. Cùng với tinh thần ấy cần quan tâm hơn nữa về đời sống xã hội của con người, nơi có nhiều bức xúc bậc nhất, mà cân đối nhất hiện nay. Có thể có những nghiên cứu riêng về đời sống chính trị và nghiên cứu riêng về đời sống xã hội thì mới tránh phiến diện, quá nhấn mạnh từng mặt.

2. Một số nội dung của đời sống chính trị - xã hội hiện nay

Đời sống chính trị - xã hội nhìn theo đặc trưng cho ta thấy nổi lên thuộc tính bản chất của nó là xã hội nước ta ngày nay từ xã hội truyền thống sang xã hội hiện đại văn minh, do đó xét về mặt xã hội ngày càng nâng cao sinh hoạt dân chủ, công khai, minh bạch. Đó là một xã hội ngày càng giàu có, văn minh, bình đẳng, công bằng và tiến bộ, đồng thời đó cũng là xã hội có kỷ cương, pháp quyền, đoàn kết và đồng thuận hơn theo hướng xã hội chủ nghĩa qua từng chặng đường cụ thể.

Những đặc trưng đó thể hiện và thấm nhuần trong quá trình phát triển cá nhân và phát triển cộng đồng cũng như phát triển các giai tầng và toàn thể dân tộc. Trong sự vận động biện chứng như vậy, dù trải qua những mâu thuẫn của quá trình biến đổi, phát triển nhưng xã hội vẫn ngày càng nhân văn hơn theo những giá trị chân - thiện - lợi - mỹ.

Xét về cấu trúc các bộ phận cấu thành của đời sống chính trị và xã hội thì đời sống chính trị - xã hội thể hiện trước hết trong hoạt động nhà nước sau đó trong các tổ chức chính trị - xã hội và tổ chức xã hội. Theo cách nói hiện đại, đó là hoạt động của nhà nước pháp quyền, xã hội dân sự trong quá trình thực thi dân chủ và kỷ cương được đảm bảo thông qua hệ thống thiết chế, thể chế chính trị - xã hội tạo nên một thể hữu cớ thống nhất biện chứng của quá trình phát triển. Nhưng nói đời sống xã hội còn phải chú ý đến những nội dung xã hội như lĩnh vực an sinh xã hội, phúc lợi xã hội và các nhu cầu, lợi ích xã hội - chính trị khác.

Xét về động lực thúc đẩy hoạt động, thì đời sống chính trị - xã hội chính là đời sống của con người, cộng đồng người đang hoạt động, thường rõ nhất ở những giai tầng, cộng đồng, cá nhân theo đuổi nhu cầu và lợi ích khác nhau. Chính nhu cầu, lợi ích đó như những giá trị của cuộc sống mà con người hướng tới, không chỉ những một tồn tại sinh học xã hội mà còn vươn lên như một thực tại xã hội văn hóa tự khẳng định nhân cách giá trị người của con người, cộng đồng. Như vậy, nhu cầu, lợi ích và giá trị chính trị - xã hội như động lực bên trong của hoạt động của chính họ và cũng là động lực đời sống chính trị - xã hội.

Xét về quá trình, xây dựng đời sống chính trị như một quá trình mâu thuẫn thống nhất ở đó có sự tương tác của nhiều lực lượng xã hội và gắn với nhiều nhu cầu lợi ích, giá trị khác nhau ở những chủ thể khác nhau, những lợi ích khác nhau.

Xét về cấp độ, chúng ta có đời sống chính trị ở cấp vĩ mô, cấp trung mô, cấp vi mô và các tổ chức chính trị - xã hội như những tế bào của đời sống chính trị - xã hội. Do vậy, xây dựng và phát triển đời sống chính trị, đời sống xã hội ở tất cả các cấp độ ấy, quan trọng nhất là ở từng cơ sở.

Về hình thức đời sống chính trị, nó biểu hiện ở hoạt động thảo luận những vấn đề chính trị, như bầu cử ở cơ quan, các các nhân đại diện quyền lực của nhân dân; góp ý xây dựng quyết sách, thực hiện trong thực tế những hình thức thực hiện phản biện và giám sát xã hội, hình thức phân tích dư luận xã hội và trưng cầu dân ý; hình thức giáo dục, truyền thông nói chung, nhằm vận động quần chúng; đấu tranh bảo vệ các quyền lợi chính đáng và hợp pháp…

Về hình thức đời sống xã hội, ta còn thấy nổi lên mặt dân sinh, thể hiện ở những việc như chăm lo sức khỏe tinh thần, thể chất, phòng chống bệnh tật, suy thoái giống nòi; khắc phục bạo lực học đường, bạo lực gia đình, bạo lực cộng đồng, vượt qua những bất ổn, bất an; tạo lập những hình thức bảo vệ môi trường sống, an toàn, xanh- sạch - đẹp.. từ cá nhân đến cộng đồng, tạo lập cơ cấu dân số hợp lý, sinh đẻ có kế hoạch, nâng cao chất lượng dân số, nâng cao năng lực sức lao động xã hội; tìm kiếm việc làm và thu nhập, thành đạt và hạnh phúc; xây dựng các quan hệ tương trợ giúp đỡ những cá nhân, tầng lớp xã hội khó khăn, gặp hoạn nạn; thực hiện các dịch vụ xã hội, phúc lợi xã hội khác…

Do vậy, không nên để các vấn đề xã hội như vậy lẫn vào vấn đề chính trị hay vấn đề văn hóa mà không có tính độc lập riêng, dù có thể lồng ghép trong các chương trình hành động thực tế.

Nhưng tất cả những hình thức, phương diện ấy, xét đến cùng là nhằm xây dựng đời sống vật chất, tinh thần, đời sống chính trị - xã hội của nhân dân ngày càng giàu có, phong phú, vì hạnh phúc của quốc gia.

3. Xây dựng đời sống chính trị - xã hội cần chú ý những yêu cầu sau đây

Chúng ta biết rằng, chủ nghĩa xã hội văn minh thật sự phải là một chế độ xã hội có trình độkinh tế - xã hội cao hơn, tiến bộ hơn chủ nghĩa tư bản hiện đại và một đời sốngchính trị - xã hội, đời sống văn hóa phong phú hơn, dân chủ, công bằng, nhân văn hơn nhiều so với chủ nghĩa tư bản phát triển.

Nước ta hiện nay mới là một nước đang phát triển, dù phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa, nhưng trình độ nhiều mặt vẫn còn thấp, mặc dù công cuộc đổi mới đã đạt được những thành công có ý nghĩa lịch sử. Tuy mức tăng trưởng kinh tế khá cao song còn theo chiều rộng. Cơ cấu kinh tế chậm chuyển dịch theo hướng bền vững và hiện đại. Đời sống chính trị - xã hội tuy có khởi sắc, bắt đầu có sinh khí, nhưng còn những bất cập, lạc hậu, yếu kém, còn có mặt hạn chế, chưa thật sự trưởng thành, chưa tương xứng, nhất là mặt thể chế, ý thức, năng lực so với sự phát triển kinh tế và bản thân nhu cầu chính trị - xã hội đang ngày càng đa dạng và ngày càng cao.

Để tiếp tục đổi mới và phát triển đồng bộ trong lĩnh vực chính trị - xã hội và lĩnh vực này so với các lĩnh vực đời sống khác, cần tập trung đột phá và giải quyết một số vấn đề chủ yếu sau đây:

- Phát triển đời sống chính trị - xã hội thực chất là phát triển con người, cộng đồng, giai tầng. Do vậy, nâng cao chất lượng cuộc sống gắn với cải thiện những điều kiện sinh tồn, phát triển nhân cách công dân của họ, thúc đẩy chính trị - xã hội ngày càng văn minh, tiến bộ là yêu cầu sống còn.

Cho nên xây dựng đời sống chính trị - xã hội chính là tạo lập những mối quan hệ cân đối, hài hòa theo tinh thần hệ thống biện chứng phức hợptrong từng lĩnh vực chính trị - xã hội, giữa lĩnh vực xã hội và chính trị, giữa những lĩnh vực này với các lĩnh vực kinh tế, vật chất và tinh thần khác, tránh mất cân đối và bất ổn nghiêm trọng trong nội bộ hệ thống và trong hệ thống tổng thể lớn hơn, nhất là về mặt công bằng, bình đẳng, ổn định xã hội, phát triển của cá nhân và cộng đồng.

Trong đời sống chính trị - xã hội bao giờ cũng bao hàm những mâu thuẫn lợi ích, giai tầng, nhóm giữa cá nhân và xã hội như động lực của sự phát triển. Tuy nhiên cần tránh những xung đột xã hội bất lợi gây ra sự bất ổn trong đời sống chính trị, xã hội, những tổn thất cho cá nhân, cộng đồng.

Xây dựng đời sống xã hội và chính trị là lĩnh vực thể hiện tập trung tính ưu việt của một chế độ xã hội, do đó hết sức quan tâm lĩnh vực này, không nên quá tập trung vào lĩnh vực kinh tế, theo chiều rộng.

- Dân chủ hóa, nhân văn hóa đời sống chính trị - xã hội là xu hướng phổ quát của xã hội hiện đại, xây dựng theo mô hình nhà nước pháp quyền, kinh tế thị trường và xã hội dân sự văn minh. Chỉ có phát huy dân chủ hóa mới khai thác hết tiềm năng vật chất, tinh thần để xây dựng đời sống chính trị - xã hội không những ổn định mà còn phát triển, tự đổi mới, năng động làm cho mỗi người tự do trong mưu cầu giàu có, hạnh phúc.

Một trong những yêu cầu quan trọng nhất nhằm xây dựng đời sống chính trị - xã hội là tiếp tục đổi mới cải cách thể chế chính trị, xã hội tạo nên môi trường pháp lý vừa dân chủ vừa kỷ cương, tạo không gian tự do và cơ chế thông tin thông thoáng, công khai cho sinh hoạt chính trị - xã hội minh bạch, thuận lợi. Tiếp tục sửa đổi và hoàn thiện chương trình, chính sách, luật pháp cũng như những thiết chế, thể chế trên lĩnh vực chính trị, xã hội có ý nghĩa là đòn bảy thúc đẩy lĩnh vực này ngày càng đa dạng trong hoạt động và tiến bộ trong tổng thể các quan hệ kinh tế, chính trị, xã hội, tinh thần theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

Trong cải cách thể chế cần kết hợp hài hòa giữa các lợi ích công dân, những giai tầng, nhóm lợi ích kinh tế, nhóm lợi ích chính trị, nhóm lợi ích xã hội, nhưng lợi ích quốc gia là quan trọng nhất.

Điều đó cũng có nghĩa phải khắc phục thái độ vô cảm, thiếu trách nhiệm, quan liêu, xa dân, những hình thức quy định lỗi thời, trì trệ, đã và đang gây nên sự thống nhất đông cứng, thậm chí câm lặng trong sinh hoạt chính trị - xã hội, hoặc tạo nên những kẽ hở, gây lãng phí sức người, sức của trong quá trình phát triển lĩnh vực chính trị - xã hội ở bối cảnh kinh tế thị trường hiện đại hóa, hội nhập quốc tế.

- Xây dựng, phát triển đời sống chính trị - xã hội chính là tạo nên những phong trào, chương trình hành động cụ thể và thiết thực. Ở đó làm sao thể hiện được sự tự nguyện, tự giác của người dân trong xây dựng đời sống xã hội, chính trị, họ thực hiện sự quan tâm tha thiết với việc phát triển lĩnh vực này như là máu thịt của mình. Tuy các công dân thường chăm lo vào việc sinh tồn, cụ thể hàng ngày, nhưng không thể để cho họ xa rời hay lạnh nhạt với lĩnh vực đời sống chính trị. Phải làm sao để đời sống chính trị là một bộ phận đời sống không tách rời đời sống của công dân nói riêng và của toàn dân nói chung.

Muốn vậy, phải tạo nên những động lực, gắn lợi ích thiết thực, giá trị xã hội cụ thểcủa cá nhân, công dân với cộng đồng giữa các nhóm xã hội, các giai tầng xã hội, tạo nên một hợp lực chung giúp họ tự giải quyết những vấn đề đặt ra trên lĩnh vực an sinh, an ninh, phúc lợi xã hội, tham gia, tham quyết và được hưởng lợi trong việc quản lý, phát triển đời sống chính trị, xã hội của đất nước và của chính mình trên từng địa phương, đơn vị, cơ sở.

- Chúng ta đã chú trọng xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở, khu dân cư, gắn kết văn hóa với xã hội, cá nhân và cộng đồng, phải có phong trào, chuẩn mực nhất định trong lĩnh vực này. Nhưng trên lĩnh vực chính trị - xã hội chưa có chủ trương, quy định cụ thể, còn nhiều thiếu sót, bất cập cho nên người dân, các giai tầng gặp nhiều khó khăn trong việc xây dựng đời sống chính trị - xã hội.

Trong quá trình thực hiện cần chú trọng khâu tổ chức thực hiện, kiểm tra, giám sát và phản biện. Kinh nghiệm cho thấy, trong tổng thể các giải pháp từ tổ chức nhà nước đến tổ chức xã hội trong quá trình xây dựng và phát triển thì thường yếu nhất ở khâu thực hiện, kiểm tra và giám sát. Thực hiện tốt khâu này mới tổng kết kinh nghiệm thực tế, xây dựng mô hình tốt phát huy, khắc phục yếu kém.

Trên lĩnh vực này có những khó khăn, nhạy cảm nhất định là cũng có nhiều lĩnh vực, cấp độ cụ thể, do vậy cần phân loại, nghiên cứu sâu, điều tra xã hội học cụ thể tạo điều kiện dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra và dân được hưởng lợi, hưởng thụ các lợi ích chính trị - xã hội, làm sao để họ thấy được giá trị xã hội, chính trị của mình trong quá trình xây dựng, hoàn thiện đời sống chính trị - xã hội từng cơ sở, địa phương ngay trong đời sống cao đẹp của họ.

- Trong xã hội, con người không chỉ sống và thể hiện mình bằng các giá trị kinh tế mà còn ở giá trị chính trị, giá trị xã hội, giá trị tinh thần, nhân văn, những giá trị làm nên tính người, tính nhân loại của con người, của xã hội.

Do vậy, xây dựng đời sống chính trị - xã hội phải gắn liền với xây dựng văn hóa chính trị - xã hộitạo nên không gian tình thần nhằm đảm bảo cho con người phát triển toàn diện, văn minh, hạnh phúc chính là con người thể hiện tổng hòa các quan hệ, những điều kiện của đời sống kinh tế - chính trị - xã hội và tinh thần.

Cán bộ, đảng viên và công chức nhà nước phải nêu gương về văn hóa chính trị. Làm sao khắc phục quan niệm lỗi thời về chính trị là trị dân sang chính trị phục vụ dân; chính trị là thủ đoạn, tranh giành quyền lực sang chính trị khoan dung, chính trị dân chủ, chính trị đối thoại, chính trị nhân nghĩa, chính trị nhân quyền, chính trị sinh thái, nói chung là chính trị nhân văn như là một xu hướng chủ đạo trong chế độ pháp quyền hiện đại.

Mọi ứng xử chính trị từ "quan" đến dân, cũng như các giai tầng, nhóm xã hội, nhóm lợi ích đều phải thấm nhuần tinh thần văn hóa chính trị văn minh, như vậy, đối với các mâu thuẫn và xung đột nảy sinh, quá trình xây dựng, hợp tác và phát triển.

Tất nhiên, tạo dựng và nâng cao chất lượng đời sống như vậy là cả quá trình vừa xây dựng vừa đấu tranh nhằm vượt qua những gì lạc hậu, bất cập, thiếu sót, yếu kém của chính mình hiện nay để tiến cùng thời đại.