“Máy tính và bộ não” Bài thuyết trình cuối cùng của John Von Neumann

Cuốn sách đã xuất hiện cách đây nửa thế kỷ (1958 - 2009) nhưng lại đang nằm ở giữa tâm bão về nhận thức của thời đại. Nó hiện ra như một vùng sáng và tĩnh lặng giữa một dòng xoáy hoà trộn những lập luận mạnh mẽ cùng các chương trình nghiên cứu đầy tham vọng đang cọ sát, cạnh tranh nhau kịch liệt. Và lạ thay, nó được John von Neumann viết vào những ngày cuối đời, từ thời máy tính còn rất sơ khai trước khi có cuộc bùng nổ về công nghệ thông tin từ những thập niên cuối thế kỷ XX cho tới ngày nay. Đó là nhận xét của các giáo sư triết học Paul M. Churchland và Patricia S. Churchland ở Đại học San Diego .

Trong phần đầu cuốn sách, tác giả đã phác hoạ một cách trong sáng, giản dị cho bạn đọc phổ thông cũng có thể hiểu được về những nguyên lí cơ bản của máy tính hiện đại, ngày nay được gọi là kiến trúc máy tính von Neumann. Tiếp đó, ông đi sâu vào so sánh cách thức hoạt động giữa bộ não - trí tuệ sinh học với máy tính - trí tuệ nhân tạo. Thật là điều kỳ lạ, sau nửa thế kỷ với sự phát triển như vũ bão của hai ngành khoa học về hệ thần kinh và khoa học về máy tính, cùng các cuộc tranh luận ngày càng có chiều hướng quyết liệt hơn trong cộng đồng khoa học, thì những tính toán và ý tưởng của von Neumann vẫn là ánh sáng soi đường và mang tính tiên tri.

John von Neumann kết luận rằng bộ não thao tác một phần theo phương pháp số (digital), một phần theo phương pháp tương tự ( Analogne) nhưng sử dụng một ngôn ngữ thống kê đặc biệt (ngôn ngữ cấp một) khác với ngôn ngữ dùng trong máy tính nhân tạo (được coi là ngôn ngữ cấp hai).

Dịch giả Hà Dương Tường đã chuyển ngữ tác phẩm này một cách chính xác và trong sáng, kèm theo lời nói đầu của hai giáo sư triết học, một bản tiểu sử tóm tắt về sự nghiệp khoa học xuất chúng trong nhiều lĩnh vực của John von Neumann.

Cuốn sách nhỏ chưa đầy 450 trang khổ 12x20cm do nhà xuất bản Trí thức ấn hành không chỉ là sách phổ biến khoa học mà thực sự là một tuyệt phẩm độc đáo… một tiếp cận từ góc nhìn của nhà toán học để hiểu hệ thần kinh.